آمریکا و ترکمنستان ، تلاش برای گسترش روابط

آمریکا و ترکمنستان ، تلاش برای گسترش روابط # خبرگزاری جمهوری اسلامی 88/04/16 سیاسی.ترکمنستان.آمریکا.روابط عشق آباد - مقام های آمریکایی و ترکمنستانی از زمان قطع صادرات گاز این کشورآسیای مرکزی به روسیه تلاش گسترده ای را برای توسعه روابط دوجانبه آغاز کرده اند . هرچند روابط واشنگتن با عشق آباد از هنگام انتخاب قربان قلی بردی محمداف به ریاست جمهوری ترکمنستان رو به گسترش بوده ، ولی تلاش های مقام های دو کشور از حدود سه ماه گذشته تشدید شده است. در نگاه اجمالی، به روابط آمریکا و ترکمنستان پس از استقلال این کشور آسیای مرکزی به این نتیجه می توان رسید که واشنگتن برخی مواقع برای رسیدن به اهداف خود از اهرم فشار نظیر نبود دموکراسی و موضوع عدم رعایت حقوق بشر علیه این کشور استفاده کرده است. ولی مقامات آمریکایی حداقل در سه سال گذشته و پس از انتخاب بردی محمداف به ریاست جمهوری ترکمنستان از این حربه استفاده نکردند و به نظر می رسد واشنکتن با هدف نزدکی بیشتر به عشق آباد و اهمیتی که ترکمنستان به خاطر موقعیت جغرافیایی و راهبردی خود به خصوص در زمینه معادن نفت و گاز دارد موجب توجه آمریکا به این کشور آسیای مرکزی شده است . همسایگی ترکمنستان با جمهوری اسلامی ایران، افغانستان و دریای خزر و همچنین وجود منابع سرشار نفت و گاز بر اهمیت این کشور در نزد آمریکایی ها افزوده است. این درحالیست که چین با تمام توان در حال نفوذ گسترده در این کشور آسیای مرکزی است و روسیه نیز گسترش نفوذ بر این کشور را در اولویت های سیاست خارجی خود قرار داده است . آمریکا به منظور کاهش نفوذ چین و روسیه در ترکمنستان و حتی جلوگیری از دوستی بیشتر عشق آباد با تهران از برخی مسایل داخلی این کشور آسیای مرکزی چشم پوشی کرده و تنها گسترش روابط با این کشور را در اولویت اصلی سیاست خارجی خود قرار داده است. واشنگتن برای توجیه سیاست خود در قبال ترکمنستان معتقد است که بر اساس سیاست اصل بیطرفی عشق آباد باید به استقلال و حاکمیت این کشور احترام گذاشت. البته، روابط آمریکا و ترکمنستان با وجود سه نوبت ملاقات کوتاه بردی محمداف با جرج بوش در دوران ریاست جمهوری وی از تحرک چندانی همانند چندماه گذشته برخوردار نبود. به نظر می رسد، با انتخاب باراک اوبا به سمت ریاست جمهوری آمریکا فصل جدیدی در روابط واشنگتن - عشق آباد در حال شکل گیری است ، چرا که ریچارد مونرو مایلس کاردار موقت آمریکا در ترکمنستان در نخستین اظهار نظر رسمی درباره سیاست دولت جدید این کشور در قبال عشق آباد گفت که آمریکا می خواهد روابط خود را با ترکمنستان براساس اصول برابری و احترام متقابل توسعه دهد. به نظر می رسد، آمریکا که قصد خروج نیروهای خود از عراق را دارد، قصد متمرکز نمودن قوای خود را در افغانستان دارد و به همین علت ، کشورهای آسیای مرکزی و به ویژه ترکمنستان اهمیت دو چندانی برای واشنگتن پیدا کرده است. در این راستا، مقامات آمریکا سیاست نزدیکی بیشتر با ترکمنستان را پیش گرفته اند و به همین علت با اعلام حمایت از سیاست های بردی محمداف در زمینه های مختلف به خصوص تامین امنیت انرژی و برقراری صلح در منطقه قصد همگرایی بیشتر این کشور با سیاست ها خود در منطقه را دارند. آمریکایی برخی مواقع حمایت خود را از توسعه نهادهای دمکراسی در این کشور آسیای مرکزی اعلام می کنند، ولی این حمایت تاکنون تنها در سخن بوده است. باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا در پاسخ پیام تبریک بردی محمداف به وی در دوازدهم بهمن ماه گذشته گفت: دو کشور باید بتوانند برای تحقق اهداف صلح و امنیت در جهان با یکدیگر روابط سازنده برقرار کنند . پس از قطع صادرات گاز ترکمنستان به روسیه در بیستم فروردین ماه امسال تلاش های دیپلماتیک واشنگتن با عشق آباد به شدت افزایش یافته است. حدود یک هفته پس از قطع صادرات گاز ترکمنستان به روسیه که روس ها علت آن را انفجار در خط لوله گاز این کشور آسیای مرکزی در مرز ازبکستان اعلام کردند ، ریچارد باوچر دستیار وزیر امور خارجه آمریکا در امور کشورهای آسیای مرکزی با رییس جمهوری ترکمنستان دیدار و حمایت همه جانبه واشنگتن از سیاست های بردی محمداف اعلام کرد. این دیپلمات کارکشته آمریکایی که در طول دو سال و نیم سه نوبت به عشق آباد سفر کرده بود در دیدار با رییس جمهوری ترکمنستان به صراحت گفت که روابط دوکشور وارد مرحله جدیدی شده و واشنگتن به توسعه همه جانبه همکاری ها با این کشور اهمیت زیادی قایل است. این مقام آمریکایی در مصاحبه با خبرنگاران غربی در عشق آباد نیز یکی از موضوعهای اصلی گفت و گو با بردی محمداف را بحث در زمینه ترانزیت هوایی کالاهای غیر نظامی از طریق خاک ترکمنستان به افغانستان عنوان و اظهار امیدواری کرد که دو کشور در آینده بتوانند در این زمینه به توافق برسند. رییسان جمهوری ترکمنستان و ازبکستان هفتم اسفند ماه پارسال در تاشکند گفته بودند که با ترانزیت کالا از طریق کشورهای متبوع خود به افغانستان مشکلی ندارند. بیان این مطالب در حقیقت موضوع تمرکز دولت باراک اوباما به مسئله افغانستان را نشان می دهد. یک هفته بعد از سفر باوچر، مقام دیگر آمریکایی به نام جرج کرول دستیار وزیر امور خارجه در مسایل جنوب آسیا و آسیای مرکزی برای حضور در نشست تامین امنیت انرژی در راس هیاتی وارد ترکمنستان شد. کرول در ترکمنستان در زمینه سانحه در خط لوله گاز ترکمنستان - روسیه و این که دیدگاه عشق آباد پس از این سانحه به صادرات منابع انرژی خود به سوی اروپا تغییر یافته ، گفت: به نظر من این یک سانحه است و هیچ گونه جنبه سیاسی ندارد و در تنوعسازی صادرات انرژی ترکمنستان نیز تاثیری نخواهد گذاشت. وی تصریح کرد : وقوع چنین حادثه ای بار دیگر نشان داد که تنوعسازی در صدور نفت و گاز ترکمنستان ضروری است . این درحالیست که برخی از روزنامه های آمریکایی در تجزیه و تحلیل این واقعه نوشتند که تیرگی روابط مسکو و عشق آباد می تواند فرصت جدیدی برای غرب جهت انتقال گاز این کشور ایجاد کند. روزنامه آمریکائی International Press United در مقاله ای به قلم جان سی کی دیلی Daly .K.C John نوشت : واقعه انفجار در خط لوله گاز ترکمنستان روابط مسکو و عشق آباد را بشدت تیره کرده و خشم ترکمن ها را از این واقعه برانگیخته است. به اعتقاد نویسنده مقاله این روزنامه، ادامه تیرگی روابط بین عشق آباد و مسکو در آینده سبب از دست دادن بازار گاز ترکمنستان از سوی شرکت گاز پروم خواهد شد. نویسنده این مقاله پیشنهاد کرد که اختلاف موجود بین گازپروم روسیه و عشق آباد می تواند اروپا را جایگزین روسیه در زمینه خرید گاز کند. همین روزنامه در مطلبی در 21 ماه می (31اردیبهشت ماه ) با عنوان انفجار در خط لوله گاز نوشت که این حادثه باعث شد که قدرتمندی گازپروم در خرید گاز ترکمنستان شکسته شود و عشق آباد هم اکنون به دنبال اجرای طرح ترانس خزر و نابوکو است. پیش بینی های این روزنامه در زمینه مشارکت جدی شرکت های غربی برای انتقال گاز ترکمنستان به اروپا از طریق ترانس خزر با گذشت حدود دو ماه و نیم به واقعیت نپیوسته است، چرا که سفر مقامات آمریکایی بعد از انفجار خط لوله گاز ترکمنستان در بیستم فروردین ادامه یافت و در این راستا جون واتسون رییس شرکت هیات مدیره شورون آمریکایی نیز پس از جرج کرول با بردی محمداف دیدار کرد و از قصد این شرکت برای همکاری های بلند مدت سخن گفت. مقامات شرکت نفتی شورون آمریکا در گذشته نیز به ترکمنستان سفر کرده اند تا در اجرای طرحهای نفت و گاز این کشور مشارکت کنند، ولی مقامات و مسوولان این کشور آسیای مرکزی تا کنون از نتایج این سفرها مطالبی را به اطلاع رسانه ها نرسانده اند . *** انرژی موضوع اصلی گسترش روابط آمریکا و ترکمنستان در راستا ی تشدید سفر مقامات آمریکایی به ترکمنستان چندین مقام آمریکایی که سمت آن ها مرتبط به موضوع انرژی بود در هفته های گذشته به ترکمنستان سفر کردند که از جمله آن می توان به ریچارد مورینتگستار فرستاده ویژه وزیر امور خارجه آمریکا در امور انرژی اوراسیا در اوایل خرداد ماه اشاره کرد. این مقام آمریکایی به رییس جمهوری ترکمنستان گفت که این کشور آسیای به دلیل داشتن ذخایرسرشار منابع هیدروکاربو بازیگر کلیدی در زمینه انرژی است. خانم مریل بورپوپویه معاون مدیر روسیه و اوراسیا وزارت انرژی آمریکا دیگر مقام آمریکایی بود که پس از گذشت حدود 10روز از سفر مورینتگستار به ترکمنستان سفر کرد. این مقام آمریکایی با اشاره به این که واشنگتن از سیاست تنوعسازی صادرات حامل های انرژی ترکمنستان حمایت همه جانبه می کند، گفت : در این راستا، شرکت های آمریکایی خواستار تعامل بیشتر با دولت ترکمنستان در زمینه تحقق برنامه های راهبردی این کشور در زمینه تنوعسازی صادرات منابع هیدروکربور به بازارهای جهانی است. این مقام آمریکایی تصریح کرد : شرکت های آمریکایی علاقه مند مشارکت در اجرای طرحهای خطوط لوله گاز ترکمنستان به اروپا ، پاکستان و هند هستند و نحوه پیشرفت این شرکت ها بستگی به میزان همکاری دولت این کشور آسیای مرکزی دارد. معاون مدیر بخش مسائل روسیه و اوراسیا وزارت انرژی آمریکا افزود: شرکت های آمریکایی همچنین آمادگی مشارکت در سایر بخش های صنعت نفت و گاز ترکمنستان نظیر سرمایه گذاری ، ارایه خدمات و سرویس به شرکت های ملی ترکمن دارند. وی با اشاره به این که هم اکنون بین واشنگتن و عشق آباد موقعیت ویژه ای برای توسعه مناسبات ایجاد شده است، گفت : دولت آمریکا از رییس جمهوری ترکمنستان برای ایجاد چنین موقعیت قدردانی می کند. این مقام آمریکایی تصریح کرد : درهای آمریکا برای گسترش همکاری های همه جانبه و مفید با ترکمنستان به ویژه همکاری ها در بخش انرژی باز است. یک روز بعد ازسفر این مقام آمریکایی کارگاه آموزشی مدیریت صحیح خطوط لوله از سوی وزرات انرژی آمریکا برگزار شد. مقامات آمریکایی هدف از برگزار این کارگاه آموزشی را توسعه همکاری های دوجانبه در بخش انرژی عنوان کردند که در این کارگاه نمایندگان شرکت های نفتی نظیر اکسون موبیل، شورون، یونیورسال و پنسن تجربه های کاری خود را در اختیار کارشناسان ترکمن قرار دادند.