گزارشی از قره کلیسا، نهمین اثر ثبت شده ایران در فهرست آثار جهانی ................................................................
ارومیه، خبرگزاری جمهوری اسلامی 19/04/87 داخلی.فرهنگی.میراث.قره کلیسا.
قره کلیسا یا کلیسای تاتائوس مقدس از بناهای مذهبی متعلق به ارامنه است که به عنوان نهمین اثر تاریخی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران به ثبت جهانی رسید.
از میان 9 اثر تاریخی ایران که در سازمان جهانی یونسکو ثبت شده اند دو مجموعه در آذربایجان غربی واقع اند که این نشانه ای از اهمیت فرهنگی و تاریخی این استان است.
مجموعه فرهنگی، تاریخی و باستانی تخت سلیمان تکاب نیز پیش از این در فهرست آثار جهانی به ثبت رسیده بود.
قره کلیسا، یکی از قدیمی ترین کلیساهای جهان مسیحیت و بنا به اعتقادی اولین کلیسای مسیحیان عالم است.
این بنا بر اساس اعتقادات موجود، بر روی آرمگاه تاتائوس مقدس از مبشرین و حواریون حضرت مسیح (ع) ساخته شده است.
تاتائوس، حواری حضرت مسیح (ع) در سال 40 میلادی به این منطقه آمد و به تبلیغ مسیحیت مبادرت ورزید و گروهی متعاقب آن به آیین مسیح گرویدند که پادشاه ارمنستان و دخترش از آن جمله بودند.
ساناتروک، پادشاه ارمنستان، بعد از مدت کمی از پیوستن به مسیحیت پشیمان شد و به مخالفت با آیین جدید پرداخت و دستور قتل تاتائوس، ساندخت (دخترش ) و گروهی از مسیحیان را داد.
در دوره های بعد با مسیحی شدن تعداد بیشماری از مردم ارمنستان، محل شهادت تاتائوس و ساندخت و مسیحیان اولیه، به کلیسا تبدیل می شود. در دو کیلوکتری شمالغرب قره کلیسا بر بالای قله ای، نمازخانه ای وجود دارد که مطابق گفته ها، محل شهادت ساندخت، نخستین شهیده مسیحی است که قدمت این محل نیز به کهنی قره کلیساست.
قره کلیسا در 20 کیلومتری شمال شرقی چالدران در کنار روستایی به همین نام واقع است.
"قره" واژه ای ترکی و به معنای سیاه است که وجه تسمیه آن در این بنای تاریخی، سیاه بودن قسمتی از ساختمان کلیسای قدیمی تاتائوس مقدس است.
بر اساس اطلاعاتی، ظاهرا ساختمان اصلی کلیسا تماما از سنگهای سیاه ساخته شده بود که پس از بازسازی قسمتی از سنگهای سفید جایگزین سنگهای سیاه شده و این امر باعث شده که بنای قره کلیسا به دو قسمت با سنگهای سیاه و سفید تقسیم شود.
بازسازی این کلیسا در دوره های بعد نیز صورت گرفته که بنا به روایات تاریخی یکی از این بازسازی ها به دلیل ویرانی بنای قره کلیسا در زمان حمله چنگیز خان مغول بوده که در زمان اقامت هلاکوخان در آذربایجان، توسط خواجه نصیرالدین طوسی مرمت شده است.
زلزله ای نیز به سال 1319 میلادی باعث ویرانی قره کلیسا شد که 10 سال بعد از آن زلزله زکریای قدیس، اقدام به مرمت آن کرده است.
ساختمان سفید رنگ این کلیسا در مرمت دوره عباس میرزای قاجار به بخش قدیمی الحاق شده است.
قره کلیسا، دارای ویژگی های خاص معماری ارمنی بوده و از نظر حجم و تکنیک یکی از با ارزش ترین آثار تاریخی کشور به حساب می آید.
این بنا برای بسیاری از مسیحیان ایران و جهان بنای مقدسی محسوب می شود به طوری که همه ساله در تابستان تعدادی از ارامنه جهان آیین مذهبی خاصی را در آن برگزار می کنند.
اعلام ثبت جهانی قره کلیسا از سوی یونسکو درست در زمانی اتفاق افتاد که آیین مذهبی سالانه مذهبی ارامنه موسوم به "باداراک" در این کلیسا در حال اجرا بود.
ارامنه ایران از شهرهای مختلف کشور و تعدادی از ارامنه جهان در اواخر تیر ماه یا اوایل مرداد ماه برای انجام مناسک مذهبی در قره کلیسا جمع می شوند که بنا به اعتقادی این ایام مصادف با سالروز شهادت تاتائوس مقدس و ساندخت است.
آیین های ویژه این ایام در طول سه روز برگزار می شود که یک روز آن اصلی است و با حضور اسقف اعظم یا اسقف ارامنه به اجرا می آید.
ارامنه حاضر در این آیین مذهبی با روشن کردن شمع، دعا و راز و نیاز به درگاه خدا و نذر و قربانی یاد شهدای اولیه دین مسیحیت را گرامی می دارند.
از دیگر آیین های این ایام در کلیسای تاتائوس مقدس غسل تعمید است که توسط کشیشان انجام می شود که معمولا والدین، فرزندان خود را چهلم تولد به بعد در این مکان غسل تعمید می دهند.
برگزاری سرودهای مذهبی به صورت کر، سخنرانی روحانیون دینی، قرائت آیاتی از انجیل و آیین های ویژه چون تبرک آب و غذا و توزیع، عبادات فردی از دیگر فرایض این آیین هاست.
پرونده ثبت جهانی قره کلیسا در سال 2007 آماده و به یونسکو ارسال شده بود.
در سی و دومین اجلاس، رای نهایی کمیته میراث جهانی یونسکو مبنی بر ثبت قره کلیسا اعلام شد و این اثر تاریخی به همراه مجموعه تاریخی اطراف آن شامل سه کلیسای تاتائوس مقدس، سنت استپانوس، زور زور و چند بنای اطراف، همراه دهکده ها و قبرستان به عنوان نهمین اثر ثبت شده ایران در یونسکو معرفی شد.
این اجلاس با حضور نمایندگان 200 کشور عضو یونسکو در کبک کانادا برگزار شد.ک/4 581/587 شماره 192 ساعت 13:12 تمام
تاریخ انتشار: ۱۹ تیر ۱۳۸۷ - ۰۰:۰۱