منطقه کلات نادر/ برگی زرین از تاریخ کهن ایران

منطقه کلات نادر/ برگی زرین از تاریخ کهن ایران # مشهد ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 01/01/85 داخلی.فرهنگی.کلات نادر. کلات یکی از توابع شهرستان مشهد است که به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و تاریخی خود در تمام طول تاریخ مورد توجه بوده است. از کلات و چرم در شاهنامه فردوسی در داستان فرود پسر سیاوش بارها نام برده شده است و ازآن در متون دیگری مانند تاریخ یمنی، حبیب السیر، میهمان نامه بخارا و سفرنامه کلات یاد شده است. کلات نادر در شمال شرقی کوههای هزار مسجد واقع شده است و به واسطه چند دربند یا راه ارتباطی که شامل دربند ژرف، قرانلو، ارغونشاه و دهچه است به خارج مرتبط است. نژاد مردم این منطقه متفاوت و در میان آنها طوایفی از عرب، کرد، ترک، کرمانشاهی، لر و ترکمن وجود دارد که این طوایف اغلب به خاطر مرزداری توسط نادرشاه و دیگران به این منطقه کوچانده شدند. کلات دارای رودخانه های متعددی است که همه از کوههای هزار مسجد جاری می شوند و در مسیر، باغات میوه و کشتزارهای برنج را آبیاری می کنند. از میان این رودخانه ها که اغلب فصلی اند می توان رودخانه های لایین، چرم سو، ایسیق سو، علی بولاغ ژرف و قلعه نو اشاره کرد ضمن اینکه طبیعت این منطقه بکر و دست نخورده است و زیستگاه انواع وحوش نیز می باشد. یکی از آثار تاریخی کلات عمارت خورشید، عمارت هشت ضلعی و سه طبقه ای است که در میان باغی با جوی ها و حوض های متعدد قرار دارد، به روایت متون دوره قاجار این عمارت پیش از آنکه کاخی برای امرای جلایر باشد مقبره نادر بوده که به دستور خود وی ساخته شده است. دیگر اثر تاریخی مسجد کبود است که آن را از آثار به جامانده از دوره سلجوقی می دانند که نادر شاه هم قسمتی از آن را ساخته است. این اثر گنبد ساقه بلندی دارد که بر گرداگرد آن سوره قرآن نوشته شده که کتیبه نادری در مدخل دربند ارغونشاه قرار گرفته است. همچنین برج میل اخنگان برجی آجری است که ظاهرا متعلق به قرون هفتم تا نهم هجری است و در شمال مشهد بر سر راه توس به پاژ قرار دارد و در نزد مردم روستای موسوم به گور "گوهر تاج آقا" خواهر گوهرشاد(سازنده مسجد گوهرشاد) یا "گور دختر" معروف است. به غیر از برجهای متعدد ،کتیبه، عمارت و مسجد کبود، کلات نادری دارای آثار تاریخی فراوانی است که شامل دروازه های متعدد ورودی و دربندها، آب انبارهای تاریخی که در روستای "خشت" ساخته شده، 365 حوض آب، سد نادری و لوله های سنگی آب قرسو گوشه هایی از جادبه های دیدنی این منطقه است. (2721/663/587)