بهار را در ماسوله، قلعه رودخان و دیلمان گیلان نفس بکشیم "پایانی" # رشت، خبرگزاری جمهوری اسلامی 21/12/85 داخلی.فرهنگی.گردشگری. غیر از ویژگی های تاریخی قلعه رودخان ، نقش گردشگری این بنا از مهمترین جاذبه های آن در زمان کنونی است که هر ساله پذیرای گردشگران بسیاری است. اگر چه برای توسعه گردشگری در این منطقه و جلب گردشگر ، کار مرمت و بازسازی آن از سال 1367 آغاز شده ، اما هنوز برای اسکان و اقامت مسافران و گردشگران در این منطقه مشکلات بسیاری وجود دارد. وضعیت امکانات رفاهی و وسایل ارتباطی مـوجود در قلعه رودخـان متناسب با حجم گردشگران نیست و استفاده بهینه از این موقعیت گردشگرپذیر نیاز به تدوین برنامه ای مدون در این زمینه دارد. عدم تکمیل آسفالت جاده این بنای تاریخی یکی از مشکلات مهم تردد حدود یک هزار گردشگری است که روزانه به این منطقه مسافرت می کنند. بگفته کارشناسان با مرمت و راه اندازی امکانات قلعه رودخان علاوه بر رونق گردشگری، اقتصاد منطقه نیز متحول شده و برای بسیاری از بیکاران ایجاد اشتغال می شود. علاوه براین معرفی این میراث که از آن به عنوان ثروت ملی می توان نام برد نیازمند تصویر پردازی و مطالعات دقیق تاریخی و باستانشاسی است. ...و اما روزی دیگر و سفر به بامی دیگر از بامهای گیلان. این بار رشت را به سمت شرق و با هدف سفر به میان ابرها، دیلمان گیلان و چه بسا بالاتر از آن ، پشت سر می گذاریم. شهرها و آبادیها را یکی پس دیگری پشت سر می گذاریم، کوچصفهان، لولمان، آستانه اشرفیه، سیاهکل و آغاز جاده ییلاقی دیلمان. دو طرف جاده تاچشم کار می کند بخشش طبیعت است و گاه دست سازهای انسانی .
کلبه های چوبی با دیوارهای گلین و سقف های " کلش به سر" و دود گرم دودکشهای آن حکایت از مرز بندی مالکیت شالیزارها دارد. در دو طرف جاده درختان صنوبر سر به بلندا گذاشته و فروشندگان محلی در کنار جاده در آلاچیق های چوبی و پارچه ای خود انواع سوغات خوراکی و صنایع دستی محلی خود را به مسافران عرضه می نمایند. جاده را به سمت کوهستان در می نوردیم ، کاروانسرای تی تی با قدمت حداقل چهارصد ساله را پشت سرگذاشته و به " لونک " می رسیم. صدای آبشار از سمت راست ، رودخانه مواج از سمت چپ جاده با صدای پرندگان در هم آمیخته، حالت بی نظیری است واقعا کدام موزیسین می تواند این نتها را بازسازی کند؟ روبروی آبشار و بالاتر از سطح رودخانه بساط کباب فروشی برروی منقل های زغالی ،نان داغ ،ماست و کره محلی و چای داغ برای خریداران براه است . کم کم جاده همسطح با نوک تیرهای چراغ برق می شود، در پایین ، دره ای پر از زمینهای شالی وسیع با کلبه هایی در میان ، و در انتها دیوارهایی از کوههای سبز جنگلی است.(که اینک یا رنک و روی زمستانی بخود گرفته و یا در حال شکوفه زدن هستند.) برخی از زنان روستایی با لباسهای محلی در طرفین جاده در حرکت هستند، همچنان به سمت بالا در حرکتیم. سمت چپمان جنگل تاریک است و تنها رگه هایی از آفتاب ،جسورانه توانسته اند از میان این درختان بلند که ارتفاعشان به دهها متر می رسد، عبور کنند و دیدی اندک بیافرینند. دیگر ، تقریبا با نوک درختان بلند در یک سطح قرار داریم ، در میان جاده در حرکتیم ، دیواری بلند از درختان انبوه به ارتفاع یک کوه در پیش روست، نزدیک می شویم، پیچی تند است. واقعا چگونه این جاده ساخته شده است ؟ سوالی است که در ذهن هر مسافر نقش می بندد. گاه از میان صخره های عظیم سبز آبراهه هایی روان است و صدای آن مسافران را می خواند تا با خنکای آن سر و رویی جلا دهند. به برک های پهن خردل رسیده ایم همچنان در راهیم دیگر کم کم درختان جای خود را به مراتعی بس وسیع می دهند که اسبهایی سیاه و قهوه ای آزادانه در آنها می چرند. پس از دیدن این همه زیبایی به دیلمان می رسیم. پر واضح است که در ایام نوروز و سفر به این همه زیبایی، لباس گرم و چتر و سایبان مسافرتی به همراه داشته باشید. صحبتهای دکتر "افشین پرتو " مولف کتاب تاریخ گیلان را بیاد می آورم که دیلمان قبل از اینکه آریاییها به فلات ایران بیایند محل زندگی اقوامی مانند " کادوسها" و " کاسی ها" بوده، و بعد اقوام دیگری مثل "آمادها" به این منطقه آمدند و از ترکیب این اقوام قومی به نام "دیلمی" بوجود آمد. قدمتی چهار هزارساله از تمدن و یکجا نشینی بشر که در کمتر جایی می توان نظیر آن یافت. بنا به نوشته کتاب آثار و بناهای تاریخی گیلان بیه پیش (تقسیم جغرافیای قدیمی بر مبنای مسیر رودخانه سپید رود) دیلمان امروز، شامل ناحیه کوچک سیاهکل در دشت و ناحیه کوهستانی دیلمان در جنوب آن است. روستای زیبای بالارود در محل اتصال دوشاخاب رودخانه شیم رود بر پای تپه ای نسبتا بلند و سرسبز قرار دارد و در گذشته راه اصلی کاروان رو از لاهیجان به دیلمان و طالقان از این مسیر می گذشت . کاروانسرای تی تی ، دیوارهای این کاروانسرا از کف تا زیر طاق از جنس قلوه و ملات ساروج می باشد و سقف آن بوسیله گنبدهای زیبای آجری پوشیده شده است. به گزارش ایرنا، حمام قدیمی دیلمان یکی دیگر از سازه های قدیمی است که در بافت شهر دیلمان واقع شده است و به حمام میربلوک شهرت دارد. این بنابه احتمال قوی جزء بناهای دوره ایلخانی است که در دوره های مختلف ضمن اضافه کردن الحاقات مورد بازسازی واقع شده است. از دیگر بناهای تاریخی دیلمان را نیز می توان به بقعه امامزاده تورار در روستای جلیسه دیلمان با بنای زیبای آن اشاره کرد. قلعه برج و گرماور دیلمان نیز از دیگر آثار تاریخی این منطقه است که در روستای گرماور و در فاصله سه کیلومتری دهکده تاریخی مربوطه واقع شده است. با توجه به موقعیت سوق الجیشی کوه گرماور، مکانی مناسب برای دیده بانی و کنترل دشت های اطراف به شمار می رفته و در زمان حاضر از بنای اصلی قلعه فقط برج دیده بانی آن برجای مانده است. بخش تاریخی دیلمان از توابع شهرستان سیاهکل در شرق گیلان در 60 کیلومتری مرکز استان گیلان واقع است . " سفر خوش " 1881/604