نوروز نامه چهارمحال وبختياري

چهارمحال وبختیاری یكی از سردسیرترین نقاط ایران در فلات مركزی است كه در گذشته نوروز در این استان رویكردی ایینی و سنتی داشته است.

در این استان به دلیل سرد بودن منطقه در نزدیكی ها نوروز و بهار،كرسی ها و شبانه های كرسی نشینی هم چنان در آستانه نوروز همانند بخشی ها از استان اصفهان در فلات مركزی، گرم بخش خانه ها بود و ' نوروز كرسی ها ' نیز شهرتی دیرینه در فلات مركزی ایران داشت.

آیین های پیشواز نوروزی در گذشته تاریخی در این استان شامل آیین های مردم مركزی در نقاطی مانند شهركرد و چالشتر،آیین های مردم بختیاری و آیین های شهرها و روستاهای ترك زبان بوده است.

پیشواز از نوروز در شهركرد با برافروختن چراغ در امامزاده حلیمه و حكیمه خاتون،در مناطق ترك زبان با چاووش خوانی و نوروز خوانی،در مناطق بختیاری نیز با شال اندازی آغاز می شده است.

فرشهای آویخته از در و دیوار شهرها ور وستاهای این استان بیشتر از هر چیز دیگر به انسان یادآوری می كند كه عید نزدیك است.

آب ریختن دانه هایی مانند گندم ، عدس و ماش برای تهیه سفره هفت سین نیز از حدود ‎10روز قبل از عید آغاز می شود.

در این استان به خاطر موقعیت طبیعی و اقلیم كشاورزی به سبزه عید اهمیت زیادی می دهند چرا كه سبزه نشانه شروع سالی سبز و پربركت به خصوص در زمینه زراعت می باشد.

در آخرین شب چهارشنبه سال مردم با روشن كردن آتش و پریدن از روی آن سلامتی و رزق و روزی و پایان غم را طلب می كنند.

در مناطق بختیاری به چهارشنبه سوری چهارشنبه سیری یا آتش پرك می گویند و هنگام پریدن از روی آتش به زبان محلی اینگونه تكرار می كنند كه ' زردی مو سی تو ، سری تو سی مو ' سپس مقداری اسپند را روی آتش ریخته و لباس خود را روی آتش می گیرند.

تهیه گندم برشته كه به آن گندم بوداده می گویند از رسوم دیرینه این استان می باشد كه در این رسم بیشتر گندم برشته را با شاهدانه مخلوط كرده و در روز عید، عیدی می دهند.

یكی دیگر از رسوم این استان برگزاری عید رفتگان می باشد این عید كه یك روز قبل از سال تحویل ، برگزار می شود عید علفه یا عرفا و یا عید كوچك خوانده می شود.

در این روز مردم به زیارت اهل قبور می روند و روی مزار آنها سبزه می گذارند،در این روز معمولا حلوا كه به آن چرب و شیرین خیراتی هم گفته می شود در بین مردم تقسیم می شود.

شب هنگام نیز اغلب مردم شیر برنج می پزند چون معتقدند شیر برنج غذایی است كه به شخص فوت شده نیز می رسد.

در مناطق مانند شهركرد ، فرخشهر، كیان و چالشتر علاوه بر پخت شیر برنج غذای مرسوم دیگری چون كوفته نیز درست می كنند و به آن شب 'الف ها ' (علفات ) نیز می گویند و رسم سمنو پختن نیز از رسومی است كه دراین استان به آن اهمیت زیادی داده

می شود.

یكی دیگر از رسوم این استان عیدی بردن برای دختری است كه هنوز در حالت نامزدی و یا عقد به سر می برد و این عیدی بردن بیشتر با شادی و هلهله همراه می باشد ، خانواده داماد افراد فامیل را خبر كرده و با تشریفات خاصی برای دختر عیدی می برند هركدام از افراد فامیل نیز به تناسب وضع خود به دختر عیدی می دهند.

مردم این استان همچنین معتقدند كه قبل از تحویل سال نو چراغی را در امامزاده ای روشن و به داخل خانه بیاورند و این چراغ را تا هنگامی كه خود خاموش نشود خاموش نمی كنند.

در مناطقی از استان نیز قبل از شروع سال به زیارت امامزاده محل می روند و موقع تحویل سال را نیز در امامزاده می مانند و این گونه سال خود را با یك شروع معنوی پیوند می دهند.

عشایر بختیاری نیز همزمان با تحویل سال به مكان سبزتری رفته و سیاه چادر خود را در آنجا بر پا می كنند و عشایر معتقدند روز عید دو فرشته در حالی كه مشغول صحبت كردن با یكدیگر هستند از آسمان عبور می كنند و اگر كسی هنگام دیدن آن دو فرشته آرزوی خود را بگوید همان روز برآورده می شود.

در اغلب نقاط این استان هنگام تحویل سال بزرگ خانواده قرآن می خواند و همه برای شروع نیك یا قرآن خوانده و یا روی آیات نگاه می كنند.

سپس پدر خانواده بین صفحات قرآن پول گذاشته و بعد از تحویل سال آن پول را د ر بین اعضای خانواده تقسیم می كند.

در برخی مناطق استان نیز مردم به خصوص زنان هنگام تحویل سال به زیارتگاهها می روند و این كار را آنقدر زود انجام می دهند كه كسی چشمش به دیگری نیفتد و اگر همدیگر را دیدند تا زیارت نكردند با همدیگر حرف نمی زنند.

مردم برخی از مناطق این استان نیز به قدم نخستین كسی كه روز عید پایش را در خانه می گذارد معتقدند اگر كسی قدمش برای اهالی خانه خوب بوده باشد از او دعوت می كنند تا اولین كسی باشد كه به خانه آنها واردمی شود.

از آیین های جالب مردم این استان رسم شنبه گردی یا شنبه گردش است كه در نخستین شنبه سال مردم به كوه و دشت می روند و معتقدند با این كار سال خوبی در انتظار آنان است در این روز مچه كه گیاهی خوراكی است را چیده و سپس با آن آش رشته درست می كنند.

سیزده بدر نیز از رسوم جدانشدنی مردم این استان است كه صبح روز سیزدهم همه وسایل گردش را جمع آوری كرده و به دامان طبیعت می روند.

به گزارش ایرنا، اكنون برخی از جوانان چهارمحال وبختیاری نوروز را بدون نگاه به پیشینیه آن تنها چند روز تعطیلی می بینند و سیر و سفر را تنها خاطره خوش نوروز می دانند.

گزارش از: محمود رییسی

7359