به گزارش روز شنبه خبرنگار ایرنا ، همین دو ویژگی كافی است تا ایرانیان بدانند كشوری به وسعت تاریخ جهان دارند و شهری كویری كه می تواند خشت به خشت، ریگ به ریگ و لحظه به لحظه تاریخ آن را به رخ جهانیان بكشد.
*** دومین شهر تاریخی جهان 'برترین' جاذبه های گردشگری، تاریخی و میراث فرهنگی زیادی دارد كه هر كدام از آنها می تواند به تنهایی جاذبه ای منحصر به فرد برای بازدید گردشگران و دوستداران میراث فرهنگی و تاریخ ایران و جهان باشد.
این شهر به شهر بادگیرها معروف است. به دارالعباده، شهر دوچرخه‌ها، شهر شیرینی، شهر قنات و قنوت و قناعت و شهر آتش و آفتاب.
تاریخ نویسان معتقدند كه قدمت یزد به پیش از اسلام می رسد؛ عده ای هم می گویند كه شاید شهر تاریخی یزد را باید در نقطه دیگری غیر از مكان كنونی آن جستجو كرد. اما با این حال قدمت بسیاری از آثار تاریخی كشف شده در شهر یزد به قرن پنجم هجری باز می گردد.
در عین حال كشف بناهای دیگری متعلق به قرن های دوم و سوم هجری، تردیدها را در تخمین قدمت شهر یزد بیشتر می كند.
در هر صورت تاریخ سكونت انسان در این خطه از هزاره سوم پیش از میلاد فراتر رفته است، به طوری كه در عهد پیشدادیان ،طایفه های در حال كوچ از بلخ به پارس، این سرزمین را یزدان نامیدند و از آن زمان به بعد یزد محل عبادت شد.
یزد را از آن جهت امن ترین شهر می دانند كه جنگ و بلایای طبیعی تاكنون نتوانسته به آن صدمه ای وارد كند.
به همین دلیل است كه تاریخ نویسان از آن به عنوان امن ترین شهر ایران یاد كرده اند و ماركوپولو جهانگرد ایتالیایی نیز درباره یزد می گوید كه تجار جاده ابریشم این شهر را به لحاظ امنیت مالی و جانی آن دوست دارند.
بافت تاریخی شهر یزد با مساحتی در حدود 800 هكتار را می توان گسترده ترین و اصولی ترین بافت تاریخ ایران دانست كه تجربه های متفاوتی در زمینه مداخله متولیان امر در شبكه معابر را در خود جای داده است.
*** بافت تاریخی یزد به عنوان دومین بافت خشتی دنیا و دست نخورده ترین بافت تاریخی كشور به شماره 15000 در فهرست ملی ثبت شده است.
* قدیمی ترین بنای ساخته شده از خشت در دنیا ،نارین قلعه یا كهن دژ نام دارد كه در شهر باستانی میبد بر فراز تپه ای بلند بنا شده و بر تمامی شهر میبد و پیرامون آن دید دارد.
كهن دژ نام دژهای كهنی است كه در آغاز پیدایش شهرها بنا شده اند. این دژها در دوره پیش از اسلام و بیشتر در دوران ماد، هخامنشی و اشكانی ساخته شده و بناهایی تك و پر تراكم بودند كه بر فراز تپه‌های طبیعی یا مصنوعی می‌ساختند.
* طولانی ترین قنات ایران به نام 'قنات زارچ' با طول صد كیلومتر در استان یزد قرار دارد؛ این قنات یكی از كهن ترین قنات های ایران به شمار می آید كه سابقه ای بیش از سه هزار سال دارد. طول كوره قنات زارچ بیش از 71كیلومتر بوده و تعداد چاه های آن دو هزار و 115حلقه شمارش شده است.
* سرو چهار هزار ساله ابركوه را می توان مسن ترین موجود زنده جهان نامید. هر چند كه گفته می شود در كشور سوئد نیز درختی وجود دارد كه از سرو ابركوه قدیمی تر است ، اما اكنون از درخت پیر سوئد تنها ریشه های آن باقی مانده در حالی كه سرو كهنسال شهرستان ابركوه با 25متر ارتفاع 18 متر محیط و 5.11 متر اندازه دور تنه در قلب ایران زنده و سبز است و آرام آرام زندگی می كند.
*بلندترین و منحصر بفردترین بادگیرهای جهان را تنها می توان در استان یزد پیدا كرد. بادگیر باغ دولت آباد یزد در شمار زیباترین بادگیرهای دوره زندیه و قاجاریه با قدمتی 270ساله به عنوان بلندترین بادگیر جهان به حساب می آید.
این بادگیر كه نمونه ای از معماری دوره زندیه است در سال 1160 هـجری قمری توسط محمدتقی خان یزدی مشهور به خان بزرگ سرسلسله خوانین یزد ساخته شده است .
این بادگیر ،ارتفاعی به طول 33متر و 80سانتی متر دارد و از خصوصیات بارزش هشت ضلعی بودن آن است كه باعث می شود باد در هر جهت به راحتی و به سرعت به قسمت زیرین آن هدایت شود و پس از برخورد به سطح آب حوضچه زیر بادگیر، هوای خنكی در داخل آن ایجاد كند.
در كنار این بادگیر باغی شامل سه عمارت هشتی و سردر و تالار آینه نیز موجود است كه بهشت آیین خوانده می شود و دارای نقوش اسلیمی است.
این باغ مدتها محل اقامت كریم خان زند در یزد بود و از نظر طراحی در شمار زیباترین باغ های دوره زندیه و قاجاریه محسوب می شود.
* قدیمی ترین ساعت شهری ایران در میدان وقت الساعت یزد نصب شده است.
این ساعت آفتابی به استناد كتاب جامع مفیدی نخستین ساعت شهری است كه فردی به نام ابوبكر ساعت ساز یزدی آن را در سال 725 هجری قمری در مدرسه ركنیه در جوار مسجد جامع یزد نصب كرد. این مكان بعدها به نام میدان وقت الساعت شهرت یافت.
* نخل چوبی میدان امیر چخماق به عنوان قدیمی ترین نخل چوبی ایران با 450 سال عمر متعلق به عصر صفوی و به نخل حیدری ها معروف است. بلندی این نخل 8.5 متر و اضلاع آن نیز 8.5 در 8.5 متر است.
این نخل مجموعه مشبكی از چوبهای تراشیده شده با گره چینی ها و تیرهای بزرگ است كه تقریبا به شكل درخت سرو (نماد آزادگی) ساخته شده است. اما بزرگترین نخل ایران نیز با همین ویژگی ها در شهرستان زارچ قرار دارد.
یزدی ها رسم دارند كه در ایام سوگواری امام حسین(ع) مراسم نخل گردانی اجرا كنند. این نخل توسط 150 نفر در میان مردم گردانده می شود تا مراسم ویژه آن نمادی باشد برای آزادگی و مظلومیت امام سوم شیعیان.
* ساخت مسجد جامع فهرج واقع در 30 كیلومتری شهر یزد، به نیمه اول قرن اول هجری برمی گردد.
این مسجد، تنها مسجد جهان اسلام است كه ساختمان آن از ابتدا تاكنون هیچ تغییری نكرده است.
اگرچه در میان باستان شناسان اختلاف نظر وجود دارد اما ظاهرا مسجد جامع فهرج قدیمی ترین مسجد ایران است. مسجد جامع فهرج كماكان زنده و پویا بوده و در آن نماز جماعت برپا می كنند.
* مسجد جامع كبیر یزد یكی از شاهكارهای معماری و تاریخی جهان به شمار می رود و به جرات می توان گفت دارای بلندترین مناره های جهان است.
بنای این مسجد با عظمت قرنهاست كه از فراسوی تاریخ تمدن این سرزمین می درخشد به نحوی كه در كتب تاریخی یزد آمده است:'مسجد را بر جای آتشگاه ساسانی ساخته اند و سنگ بنای آن توسط علاء الدوله گرشاسب نهاده شده است'.
* مسجد جامع قدیم در قرن ششم هجری قمری و به دستور گرشاسب از نوادگان 'علاء الدوله كالنجار' ساخته شد و بنای اصلی مسجد كنونی از آثار 'سید ركن الدین محمد قاضی' است.
دو مناره مسجد كه ارتفاع تقریبی آن از كف تا نوك به بیش از 52 متر می رسد، دارای قطری در حدود هشت متر است كه در دوره صفوی به بنا افزوده شده اما در سال 1313 هجری شمسی فرو ریخت و دوباره تجدید بنا شد.
بلندای این مناره ها و اینكه كاشی كاری منحصر به فردی حتی در اوج مناره ها انجام شده، تعجب همگان را بر می انگیزد زیرا این مناره ها هرچه به سمت بالا رفته باریكتر شده و تنها یكی از آنها دارای پلكان است از اینرو ظرافت كاشی كاری در این ارتفاع به واقع قابل تحسین است.
* آب انبار شش بادگیر یزد به دلیل دارا بودن شش بادگیر به این نام معروف شده و تنها آب انبار شش بادگیر جهان است.
سه بادگیر آن از ابتدا ساخته شده بود و سه بادگیر دیگر بعدها به آن اضافه شده است، با كمی دقت در شكل بادگیرها تفاوت سه بادگیر قدیمی با دیگر بادگیرهای آن را می توان مشاهده كرد.
شش بادگیر آب انبار با توجه به شرایط اقلیمی و جهت باد در این منطقه به شكل هشت وجهی هستند. شهر یزد همچنین دارای تنها آب انبار هفت بادگیری جهان با دو مخزن است كه در روستای عصر آباد قرار دارد.
* غیر از همه جاذبه های منحصر به فردی كه در شهر یزد وجود دارد، می توان تنهاترین كاروانسرای دایره شكل ایران را هم در شهرستان مهریز در مسیر یزد به كرمان مشاهده كرد.
كاروانسرای زین الدین یكی از 99 كاروانسرایی است كه شاه عباس در ایران ساخته با این تفاوت كه معماری آن دایره ای است.
اكنون از این كاروانسرا به عنوان یك اقامتگاه سنتی و جاذبه گردشگری یاد می شود؛ می گویند كه اقامت در این كاروانسرای 400 ساله و دیدن آسمان پر ستاره اش امری است كه با آن تجربه سفر به یزد، تاریخی ترین شهر جهان كامل می شود.
7536/1968
تاریخ انتشار: ۲۷ اسفند ۱۳۹۰ - ۰۹:۵۰
يزد - استان يزد اولين شهر خشتي و دومين شهر تاريخي جهان بعد از شهر ونيز ايتاليا به شمار مي رود .