نويسندگاني كه در سال 90 جاودانه شدند

از دست دادن چهره هایی همچون سیمین دانشور خالق رمان 'سووشون' و ابراهیم یونسی نویسنده و مترجم در سال 90، برای جامعه ادبی كشور با اندوه و تاسف فراوان همراه بود.

گرچه نوشتن از مرگ نام آوران همیشه سخت است، اما یادآوری آنان تاكیدی بر توجه بیش از پیش مسوولان به بزرگان عرصه های مختلف است.

گرچه این بزرگان دیگر در میان ما نیستند، اما آثار برجای مانده از آنان در برگ برگ تاریخ علمی و ادبی كشور ماندگار خواهد ماند.

در ادامه این سطور، فهرست نویسندگان و ادیبانی كه در سال 90 دار فانی را وداع گفته اند، به همراه، مختصری از زندگینامه آنها ارائه می شود:

'حمید كرمی' شاعر، نویسنده، مصصح و محقق معاصر یكی از این بزرگان است كه نهم فروردین ماه 90 براثر سكته‌ قلبی در سن 49 سالگی دار فانی را وداع گفت.

'بر شانه‌های كوهستان'، 'سایه روشن‌های ویدر'، 'حكایت‌های شاعران'، تصحیح دیوان ناصرعلی فرهندی از شاعران پارسی گوی هند از جمله آثار این نویسنده به شمار می رود.

وی در زادگاهش 'ویدر' در استان مركزی به خاك سپرده شد.



* 'میرصالح حسینی'، مترجم شاهكار ادبی 'حیدربابایه سلام'

میرصالح حسینی شاعر و محقق معاصر از دیگر چهره های ادبی است كه در سن 66 سالگی دیده از جهان فرو بست و در تبریز به خاك سپرده شد.

وی به زبان‌های فارسی، عربی، انگلیسی و فرانسه مسلط بود و با نخستین ترجمه منظومه 'حیدربابا یه سلام'، شاهكار ادبی استاد شهریار، به فارسی روان، شناخته شد.

از جمله آثار او می توان به 'لیلی و مجنون فضولی'، 'درد مشترك'، 'شرحی بر شمشیر و قلم ختایی' (شاه اسماعیل صفوی)، 'شرحی سطری بر آثار سهراب سپهری' و ترجمه رباعیات خیام به تركی و عربی مزین به تابلوهای قربانعلی اجلی را اشاره كرد. همچنین تصحیح دیوان شاه اسماعیل صفوی (ختایی) آخرین اثر منتشر شده اوست.



** درگذشت 'محسن‌ اردبیلی' صاحب 20 اثر تالیفی در حوزه تاریخ

'محسن اردبیلی' از فعالان تدوین كتاب‌های تاریخی زنجان نیز از دیگر چهره های ادبی كشور است كه در ۲۰ تیر سال 90 درگذشت. اردبیلی صاحب ۲۰ كتاب تالیفی در زمینه‌های تاریخی بود.



* شاعر 'شعر گلزار بهشت'

'اسماعیل ططری' نماینده دوره‌های چهارم و ششم مردم كرمانشاه در مجلس شورای اسلامی نیز در هشتم مرداد سال 90 در سن 57 سالگی دار فانی را وداع گفت.

وی كتاب 'شعر گلزار بهشت' را كه مجموعه اشعارش به زبان‌های كردی، فارسی، لكی و عربی است، به رشته تحریر درآورده بود.



** درگذشت منتقد و نویسنده عرصه سینما

'علیرضا احمدزاده' ‌نویسنده و مدرس دانشگاه یكی دیگر از بزرگان قلم است كه در سوم شهریور سال 90 در سن 42 سالگی به دلیل ایست قلبی درگذشت.

وی منتقد، نویسنده و مدرس دانشگاه در رشته تئاتر و سینما بود.

'تدوینگران سینما'،‌ 'آهنگسازان فیلم'، 'راشومون'، 'فرهنگ واژگان سینما'، 'فرهنگ واژگان تیاتری'، 'شبانه'، 'استخوان، فالخن و چیزهای دیگر' و 'فكر كردن ممنوع' از آثار چاپ شده وی محسوب می‌شود.



** نخستین سردبیر اجرایی روزنامه ایران

'حسین الهامی' نویسنده، شاعر و روزنامه‌نگار نیز در ۱۳ شهریور سال 90 رخ در نقاب خاك كشید. او در سال‌های پیش از انقلاب با مجله‌ها‌ی 'روشنفكر' و 'سپید و سیاه' همكاری داشت و نخستین سردبیر اجرایی روزنامه ایران بود.



** 'محمدحسین آریا' مترجم و مولف حوزه تاریخ

محمدحسین آریا مولف و مترجم در حوزه‌ تاریخ در نیمه شهریور سال 90 از دنیا رفت.

از آثار وی می توان به ترجمه 'تمدن مغرب‌زمین' نوشته اشپیل فوگل، 'تمدن‌های عالم' تالیف فیلیپ آدلر، 'ساندینو' تالیف گئورك سلسر، 'بررسی تاریخ تمدن' تالیف آرنولد توینبی، 'گاندی زندانی امید' نوشته جودیت براون، 'برخورد آرای مسلمانان و مسیحیان' تالیف مونتگمری وات و 'مسلمانان در اروپا' تالیف برنارد لوییس اشاره كرد.



** 'عظیم خلیلی' خالق مجموعه شعر عاشقانه

عظیم خلیلی دیگر شاعر در گذشته در سال ۱۳۹۰ بود كه ۱۶ مهر ماه دیده از جهان فرو بست. وی مجموعه‌های شعری را از جمله 'عاشقانه'‌، 'موج'،‌ 'شال' و 'ماهیگیر و دریا' در كارنامه هنری خود دارد.



** درگذشت 'یحیی شیدا' شاعر تبریزی

یحیی شیدا شاعر تبریزی در سن 87 سالگی پس از 60 سال كار فرهنگی در مهر سال 90 بر اثر كهولت سن در منزل شخصی خود در تبریز درگذشت.

از آثار و تالیفات وی می‌توان به فرآورده‌ها، در زوایای تاریخ نثر، تلواسه‌ها، قصاید، غزلیات، پسرخان، دریای متلاطم، جنایات زن یا شاهكارهای طبیعت، ادبیات اوجاغی در سه جلد، اودلار وطنی، اودلی سوزلر، اون جزوه و بی ریانین اوره ك سوزلری اشاره كرد.



** 'عبدالله نورانی' مصحح متون فلسفی

عبدالله نورانی كتابشناس و مصحح متون فلسفی و كلامی شیعه، نیز هشتم آبان ‌ماه درگذشت.

از جمله‌ آثار وی می توان به تصحیح 'فرائد الاصول' نوشته مرتضی بن محمدامین انصار، 'سلم السماوات' تالیف ابوالقاسم بن ابی‌حامد انصاری و 'شرح هدایه ملاصدرا شیرازی' از احمد بن محمد حسینی اردكانی اشاره كرد.



** 'عباس اسلامی' متخلص به 'بارز' شاعر آذربایجانی

عباس بارز شاعر آذربایجانی از دیگر چهره های ادبی است كه در آبان سال گذشته در شهرستان اهر چشم از جهان فروبست.

گل‌های رنگارنگ، ائل داغینا سلام و یاسلی ساوالان از جمله آثار وی محسوب می شوند.



** كوچ خانوادگی یك شاعر

در آذر سال گذشته نیز 'غلامرضا بروسان' یكی از چهره‌های شعر معاصر فارسی همراه با همسر و دختر كوچكش در سانحه رانندگی جان خود را از دست داد.

بروسان برنده جایزه شعر خبرنگاران و دومین دوره شعر نیما بود و از او نزدیك به پنج كتاب منتشر شده است.

از وی، گزیده‌ای از شعر مشهد به نام 'به سوی رودخانه‌ی استوك' و 'عصاره‌ی سوما'، گزیده‌ای از ریگ‌ ودا (قدیمی‌ترین كتاب مقدس موجود هندو‌ها) و 'مرا ببخش خیابان بلندم' گزیده شعر شمس لنگرودی منتشر شده است.

همسر بروسان، الهام اسلامی نیز از شاعران جوان كشور بود كه یك مجموعه شعر به نام 'دنیا از ما چشم بر نمی دارد' منتشر كرد و نامزد دریافت جایزه شعر زنان(خورشید) و جایزه كتاب سال شعر جوان شده بود.



** درگذشت شاعر زیر شاخه های زیتون

'عبدالرضا قناد دزفولی' دیگر شاعری بود كه ۱۸ آذر ماه در بیمارستان اروند اهواز درگذشت.

از این شاعر، مجموعه‌ها‌ی شعر 'زیر شاخه‌های زیتون'، 'زیر شاخه‌های كاج'، 'زیر شاخه‌های نخل' و 'بانوی هزار آیینه' برجا مانده است.



** 'فریدون فریاد' و مرگ در غربت

از دیگر درگذشتگان سال 1390 باید از 'فریدون فریاد ' شاعر و مترجم ایرانی مقیم یونان نام برد كه شانزدهم بهمن ماه در اثر ابتلا به سرطان و در سن 62 سالگی دار فانی را وداع گفت.

فریدون فریاد، دانش‌آموخته ادبیات تطبیقی در ایران بود. كتاب 'آسمان بی‌گذرنامه' وی در سال 1991 در یونان منتشر شد.

وی همچنین آثار بسیاری از شاعران كلاسیك فارسی‌زبان از جمله عطار، فردوسی و خواجوی كرمانی را به زبان یونانی ترجمه كرد.



** ابرهیم یونسی نگارنده نخستین راهنمای مدون داستان نویسی

'ابراهیم یونسی' نویسنده و مترجم پیشكسوت كشور و نخستین استاندار بعد از انقلاب در كردستان نیز یكی دیگر از بزرگان عرصه ادب بود كه نوزدهم بهمن ‌ماه در سن 85 ‌سالگی در تهران از دنیا رفت و در شهر بانه به خاك سپرده شد. از وی بیش از 80 اثر از در قالب تالیف و ترجمه به یادگار مانده است.



** در گذشت 'پرویز رجبی ' خالق هزاره های گمشده

'پرویز رجبی' از بزرگترین ایران شناسان معاصر بود كه 21 بهمن ‌ماه دار فانی را وداع گفت.

از جمله آثار منتشر شده وی می‌توان به 'هزاره‌های گمشده'، 'سده‌های گم‌شده'، 'ایران‌شناسی'، 'تاریخ ایران در دوره ایلامی تا پایان هخامنشیان'، 'تاریخ ایران در دوره سلوكیان و اشكانیان'، 'كریم خان زند و زمان او'، و 'از زبان داریوش' اشاره كرد.

رجبی از برگزیدگان چندین دوره جایزه كتاب سال جمهوری اسلامی ایران بود و پس از ابتلا به بیماری سرطان در سن 72 سالگی در تهران درگذشت.



** درگذشت پژوهشگر دین و تاریخ اسلام

حجت‌الاسلام 'علی ابوالحسنی' نویسنده‌ و پژوهشگر دین، تاریخ اسلام و تاریخ معاصر نیز از چهره های دیگر عرصه قلم است كه سوم اسفند ماه دیده از جهان فرو بست.

'مهاتما گاندي، همدلي با اسلام و همراهي با مسلمین'، 'ریشه‏هاي تاریخي و مباني فقهي'، 'تحلیلي از نقش سه‌گانه شهید شیخ فضل‌الله نوري در نهضت تحریم تنباكو'، 'نگاهي به اصل ولایت، 'میعاد با استاد مطهري؛ شهید راه تطهیر سیماي فرهنگ اسلامي از زنگار غرب‌زدگي و شرق‌زدگي' برخی از آثار وی به شمار می رود.



** سیمین دانشور خالق رمان 'سووشون'

سیمین دانشور از نخستین فارغ‌التحصیلان زن دكتری ادبیات در ایران و از موفق‌ترین زنان داستان‌نویس زبان فارسی و خالق رمان‌هایی چون 'سووشون' و 'جزیره سرگردانی' و همسر جلال آل احمد از دیگر بزرگان عرصه ادبیات بود كه در 18 اسفند ماه در سن 90 سالگی از دنیا رفت.

سیمین دانشور در سال 1327 توانست نخستین مجموعه داستان‌های كوتاه خود را با عنوان 'آتش خاموش' منتشر كند.

مهمترین اثر این نویسنده، رمان 'سووشون' است كه نثری ساده دارد و به 17 زبان ترجمه شده است و از جمله پرفروش‌ ترین آثار ادبیات داستانی در ایران محسوب می‌شود.

'شهری چون بهشت '، 'جزیره سرگردانی'، 'كوه سرگردان'، 'به چه كسی سلام كنم؟'، 'سوترا'، 'مرز و نقاب' و 'تصادف' از جمله دیگر آثار این بانوی فرهیخته است.



** در گذشت مترجم و ویراستار به نام ایرانی

'عبدالحمید روح بخشان' یكی دیگر از مترجمان و ویراستاران به نام ایران بود كه در 22 اسفند درگذشت.

روح ‌بخشان سال‌ها به كار روزنامه‌نگاری مشغول بود و نخستین مصاحبه خود را با امام خمینی(ره) در پاریس انجام داد كه در كیهان آن روزگار به چاپ رسید.

روح بخشان همچنین بعدها در مركز نشر دانشگاهی مشغول به كار شد و به ویراستاری و همچنین انتشار مجله لقمان به زبان فرانسه پرداخت.

از وی آثار فراوانی بر جای مانده است كه از آن میان می‌توان به هفتصد مقاله در نشریات مختلف و كتاب‌های تالیفی و ترجمه مانند جلوه‌های هنر پارسی، مقدمه‌ای بر تصحیح تذكره الاولیای عطار، ویرایش و ترجمه یونانیان و بربرها، فرنگ و فرنگی در ایران، ایران فتحعلیشاهی، ویراستاری كلیله و دمنه براساس كتابتی نویافته از قرن سیزدهم اشاره كرد.

كتابخانه مجلس شورای اسلامی بخشی از كتابخانه شخصی او را كه حاوی بیش از 12 هزار كتاب ارزشمند بود و آثار مهم حوزه ایرانشناسی به زبان فرانسه هم در آن به چشم می‌خورد، خریداری كرد.

روح‌بخشان در 22 اسفند سال 90 دیده از جهان فرو بست.

از: مریم زباندان

فراهنگ ** 1630 **