شهر سوخته سيستان/ آغازگر تمدن شهرنشيني در جهان

به گزارش ایرنا شهر سوخته یكی از عظیم ترین شهرهای فلات ایران و به عبارتی آزمایشگاهی بزرگ برای كاوشگران از اقصی نقاط ایران و جهان است كه در بیابانی كوچك قرار دارد.

مطالعه مواد فرهنگی در این شهر به بررسی آثار باستانی به معنای شناخته شده آن منحصر نمی شود بلكه از راه مطالعه و بررسی بقایای مواد فرهنگی مختلف مكشوفه در این شهر می توان سیر تحول علوم و فنون مختلف در فلات ایران را مشاهده كرد.

به گفته پژوهشگران و بر اساس مستندات كشف شده، باستان شناسی، جامعه شناسی، تجارت و بازرگانی و مبادلات بین المللی، تاریخ تحول ادیان، تاریخ شهرنشینی و شهرسازی، سیر تحول معماری، سیر تحول هنرها و فنون سنتی، تاریخ آغاز كتابت، تاریخ پزشكی و علوم وابسته به آن، جانور شناسی و علوم وابسته، علم تغذیه، كشاورزی، دامداری، حشره شناسی، گایه شناسی، زمین شناسی، فلزگری، سفال گری، جواهرسازی، بافندگی، خراطی و منبت كاری، تنها برخی از فنون و هنرهای قابل مطالعه در بقایای این شهر بزرگ است.

شمار آثار باستانی و تاریخی سیستان در شهر سوخته به اندازه‌ای است كه بسیاری از دانشمندان و كارشناسان ایرانی و خارجی این سرزمین را بهشت باستان شناسان نامیده اند.

شهر سوخته موجودیت خود را طی هزاره های چهارم و سوم پیش از میلاد مدیون رودخانه پرآب هیرمند و دلتای آن بوده است و 120 هزار هكتار از وسعت 151 هكتاری شهر دارای آثار و بقایای باستانی است.

به نظر می رسد با توجه به مرگ و میرها و مهاجرت ها، شهر سوخته در زمان شكوفایی خود جمعیتی بین پنج تا هشت هزار نفر داشته و یكی از پرجمعیت ترین شهرهای دوران مفرغ به شمار می رفته است.

بیشتر این جمعیت به كارهای تولیدی و صنعتی مانند تراش كاری، سفالگری، بافندگی، شكار، صیادی، كشاورزی و بازرگانی می پرداخته اند.

شهر سوخته همانند بسیاری دیگر از محوطه های باستانی شرق ایران مانند تپه حصار دامغان و تپه یحیای كرمان حدود اوایل هزاره دوم از بین رفته است كه برخی پژوهشگران تغییرات شدید آب و هوایی و خشك شدن دلتای رودخانه هیرمند را از عوامل بسیار مهم متروك شدن این شهر باستانی می دانند.

تاكنون هیچ اثر و نشانه ای از آتش سوزی شدید و فراگیر یا حمله خارجی كه باعث تخریب كامل شهر شده باشد به دست نیامده است تا این عوامل را در متروك شدن شهر دخیل بدانیم.

بیش از نیمی از سطح شهر پوشیده از توده سفالهای شكسته و سنگ، فلز و خرده سنگهای نیمه قیمتی و سایر مواد منقول باستانی است و بررسی همه آنها توسط كاوشگران بیانگر پیشرفت ها و نبوغ مردمان آن زمان در زمینه پزشكی، نساجی، بازرگانی، تجارت، كشاورزی و هنرهای دستی است كه عمق تمدن و فرهنگ این مرز و بوم را به نمایش می گذارد.

رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری زابل در این باره به ایرنا گفت: محوطه های باستانی از جمله شهر سوخته، دهانه غلامان و كوه خواجه از جاذبه های ویژه و منحصر به فرد منطقه سیستان است كه هر سال در ایام تعطیلات بویژه نوروز بسیاری از گردشگران بویژه علاقه مندان به تاریخ را به این دیار جذب می كند.

'علیرضا خسروی' افزود: شهر سوخته یكی از جاذبه های تاریخی این منطقه است كه در بین سایر جاذبه های گردشگری از شمار بازدیدكنندگان بیشتری برخوردار است.

وی بیان كرد: مجتمع رفاهی - فرهنگی - پژوهشی شهر سوخته واقع در شهرستان زابل از مصوبات دور دوم سفر رییس جمهوری به سیستان و بلوچستان بوده است كه در عید نوروز به بهره برداری رسید و مورد استقبال مطلوب گردشگران نوروزی قرار گرفت.

او اظهار داشت: ساخت این مجتمع در محدوده اثر باستانی شهرسوخته واقع در 56 كیلومتری جاده زابل - زاهدان از سال 87 در زمینی به مساحت 20 هكتار آغاز شد.

وی بیان كرد: 31 میلیارد و 224 میلیون ریال اعتبار از محل اعتبارات تملك دارایی سرمایه ای استان سیستان و بلوچستان و هشت میلیارد و 965 میلیون ریال از محل اعتبارات تملك دارایی ملی برای ساخت این مجتمع هزینه شد.

او گفت: فضای اداری، موزه، آمفی تئاتر، رستوران، استراحتگاه، پاركینگ و انبار بخش های مختلف این مجتمع را تشكیل می دهند.

رییس میراث فرهنگی زابل افزود: عملیات احداث ساختمان موزه شهرسوخته كه یكی از بخش های اصلی این مجتمع است همزمان با اجرای این پروژه در زمینی به گستره هزار مترمربع با زیربنای 470 مترمربع آغاز شد كه اكنون مورد بهره برداری قرار گرفته و از ابتدای نوروز تاكنون روزانه بیش از 100 نفر از آن بازدید كرده اند.

خسروی اظهار داشت: در این موزه آثار باستانی بدست آمده از حفاریهای انجام گرفته در شهر سوخته به معرض نمایش گذاشته شده است.

7315/2729/681