روايتي كه 'آويني' از دوران 'فتح' به يادگار گذاشت

طی سال های جنگ تحمیلی و پس از آن، مستند و آثار نمایشی متعددی با محوریت دفاع مقدس در شبكه های مختلف سیما تولید و پخش شد، اما همچنان 'روایت فتح' حرفی نو برای بازگویی خاطرات آن دوران دارد.

ویژگی این مستند كه میراث شهید آوینی برای نسل های آینده است، تصاویر مربوط به جنگ با متن‌های شاعرانه‌ پیوند می‌خورد و فضایی عرفانی و معنوی همسو با شهادتی كه هنر مردان خدا بود، رقم می‌زد.

با گذشت بیش از سه دهه از آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، همچنان یادآوری دوران دفاع مقدس در تلویزیون با پخش گوشه هایی از مستند 'روایت فتح' پیوند خورده است، بگونه ای كه بسیاری از مخاطبان رادیو و تلویزیونی با شنیدن صدای آوینی كه داستان فتح را در این مستندها روایت می كند، بی درنگ به یاد دوران دفاع مقدس و دلاورمردی های رزمندگان اسلامی می افتند.

چه بسیار اشك ها كه با دیدن صحنه های واقعی از دوران حماسه بر گونه ها چكید و چه بسیار مادران و پدرانی كه در انتظار دیدن چهره عزیزانشان در قاب تلویزیون به پای 'روایت فتح' نشستند.

آوینی كه از كودكی با هنر اُنس گرفته بود، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، رشته تحصیلی خود یعنی 'معماری' را كنار گذاشت و به فیلمسازی روی آورد و مجموعه های مستندی از جمله 'شش روز در تركمن صحرا'، 'سیل خوزستان' و 'ظلم خوانین' را ساخت.

وی كه عهد كرده بود دیگر چیزی از 'حدیث نفس' ننویسد و از 'خود' سخن به میان نیاورد، در سال های ابتدایی جنگ تحمیلی تولید مستند 'روایت فتح' را با محوریت گفت وگو با رزمندگان ایرانی آغاز كرد.

آوینی تنها كسی بود كه دو روایت را از خرمشهر در زمان جنگ در قاب تصویر ماندگار كرد؛ یكی به زمانی باز می گشت كه این شهر هنوز سقوط نكرده و خونین شهر نشده بود و 'فتح خون' نام گرفت و دیگری مجموعه 'حقیقت' كه علل سقوط این شهر را دنبال می كرد.

با تداوم جنگ، كار گروه جهاد نیز در جبهه‌ها ادامه یافت و با شروع عملیات 'والفجر 8'، به شكلی منسجم و پیوسته در آمد؛ آغاز تهیه مجموعه زیبا و ماندگار 'روایت فتح' كه بعد از این عملیات تا پایان جنگ به طور منظم از تلویزیون پخش شد به همان ایام باز می‌گردد.

شهید آوینی درباره‌ انگیزه گروه جهاد در ساختن این مجموعه كه نزدیك به 70 برنامه است چنین، گفته بود: 'انگیزش درونی هنرمندانی كه در واحد تلویزیونی جهاد سازندگی جمع آمده بودند آنها را به جبهه‌های دفاع مقدس می‌كشاند ...'

اواخر سال 1370 كه 'موسسه‌ فرهنگی روایت فتح' به فرمان رهبر معظم انقلاب اسلامی پایه گذاری شد تا به كار فیلمسازی مستند و سینمایی درباره‌ دفاع مقدس بپردازد، تهیه‌ مجموعه‌ 'روایت فتح' كه بعد از پذیرش قطعنامه رها شده بود، ادامه یافت.

شهید آوینی به همراه گروه فیلمبرداران روایت فتح سفر به مناطق جنگی را از سر گرفتند و طی مدتی كمتر از یك سال كار تهیه‌ شش برنامه از مجموعه‌ 10 قسمتی 'شهری در آسمان' را به پایان رساندند و مقدمات تهیه‌ مجموعه‌های دیگری را درباره‌ آبادان، سوسنگرد، هویزه و فكه تدارك دیدند.

'شهری در آسمان' كه به واقعه‌ محاصره، سقوط و باز پس‌گیری خرمشهر می‌پرداخت در ماه‌های آخر حیات شهید آوینی از تلویزیون پخش شد، اما برنامه وی برای تكمیل این مجموعه و ساختن مجموعه‌های دیگر با شهادتش در روز جمعه بیستم فروردین 1372 در قتلگاه فكه ناتمام ماند.

تركش‌های باقیمانده از مین‌های عراقی كه طی جنگ تحمیلی در خاك ایران كاشته شده بودند، شهید آوینی را از پای درآورند.

فراهنگ ** 2025 ** 1071