بزرگان فرموده اند كه این خطاب هر چند به ظاهر بر پیغمبر است كه تو چه می دانی شب قدر چبست؟ لكن معنا ندارد كسی كه ملائكه بر او در این شب وارد می شود شب قدر را درك نكند پس این خطاب كنایه است اولا برای نشان دادن عظمت این شب و ثانیا خطاب در واقع به عموم است كه قادر به درك آن نیستند.
در این میان بعد از حضرت رسول (ص) شخصیتی والاتر از امیرالمومنان علی بن ابی طالب (ع) در عالم وجود ندارد تا بتواند درباره چنین شبی سخن به میان آورد.
كلینی در كافی از حسن بن عباس از رسول خدا (ص) نقل كرده است كه حضرت به اصحابش فرمود: به شب قدر ایمان آورید، زیرا آن شب از علی بن ابی طالب و یازده فرزندش بعد از وی است.
* معنی شب قدر
اصبغ بن نباته از حضرت علی (ع) روایت كرده كه پیغمبر خدا (ص)، به من فرمود: یا علی آیا میدانی معنی شب قدر چیست؟ عرض كردم: نه یا رسول الله! پیغمبر (ص) فرمود: خداوند تبارك و تعالی در آن شب به تقدیر و سرنوشتی كه در روز قیامت خواهد بود، قضا و حكم، و اندازهگیری كرده، و در آنچه خدای عز و جل فرمان داد ولایت تو بود، و نیز ولایت امامان از نژاد تو، تا روز قیامت.
امام جواد از پدرش از پدران بزرگوارشان از امیر المومنان حضرت علی (ع) روایت كند كه گفت: از رسول خدا (ص) شنیدم كه به اصحابشان میفرمود: به شب قدر ایمان بیاورید كه آن شب برای علی بن ابی طالب و فرزندان یازدهگانه پس از اوست.
* راز مخفی ماندن شب قدر
سوالی كه ناخودآگاه ذهن هر كسی را مشغول می كند این است كه چرا شب قدر مردد بین چند شب شده است و دقیقا مشخص نكرده اند؟ آیا معصومین از آن شب خبر نداشته اند؟ یا اینكه اجازه معین كردن آن شب را نداشته اند؟ بهتر نبود این شب سرنوشت ساز برای همه معلوم بود؟ اگر شب قدر درك نشود چه خواهد شد؟ جواب این سوالات در كلام نورانی حضرت علی (ع) داده شده است.
به امیرالمومنین علی (ع) گفتند: ما را از شب قدر آگاه كن. فرمود: خالی از این نیستم كه آن را بدانم و از شما پنهان كنم. شك ندارم كه خداوند به خاطر كمك كردن و مهلت دادن به شما آن را از شما می پوشاند؛ چون اگر آن را به شما اعلام می كرد، در همان شب، عمل می كردید و در غیر آن شب عبادت را ترك می كردید، و امید دارم كه اگر خدا بخواهد شب قدر را به خطا نگیرید.
* تداوم شب قدر
از امیرالمومنین علیه السلام روایت شده كه به ابن عباس فرمود: همانا شب قدر در هر سالی هست، و در آن شب كار همه سال فرود آید، و برای آن كار پس از رسول خدا (ص) سرپرستانی هست، ابن عباس عرض كرد: آن سرپرستان كیانند؟ فرمود: من و یازده تن فرزندانم كه از صلب منند امامانی هستند كه فرشتگان با آنان حدیث كنند.
امام علی (ع) غالبا می فرمود كه: هر گاه تیمی و عدوی (ابوبكر و عمر) خدمت پیغمبر (ص) بودند و آن حضرت سوره 'انا انزلناه' را با خشوع و گریه تلاوت می فرمود، می گفتند: چقدر در این سوره دلت می سوزد، پیغمبر (ص) می فرمود: برای آنچه چشمم (فرشتگان را در شب قدر) دیده و دلم (بیان هر امر محكم را در آن شب) فهمیده و نیز برای آنچه دل این شخص (علی علیه السلام) پس از من در می یابد. آنها می گفتند: مگر شما چه دیدهای و او چه می بیند؟ حضرت برای آنها روی خاك می نوشت 'تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ' سپس میفرمود: پس از اینكه خدای عز و جل فرماید 'هر امری' دیگر چیزی باقی می ماند؟ می گفتند: نه، می فرمود: می دانید آنكه هر امری بر او نازل میشود كیست؟ می گفتند: تو هستی ای رسول خدا، می فرمود: آری، اما شب قدر بعد از من هم هست؟ می گفتند: آری، می فرمود: در شب های قدر پس از من هم آن امر نازل میشود؟ می گفتند: آری.
* احیاء شب قدر
امام علی (ع) فرمود: پیامبر خدا در دهه آخر ماه رمضان بستر خود را جمع می كرد و كمرش را می بست و شب بیست و سوم خانواده خود را بیدار می كرد و در آن شب به صورت خفتگان آب می پاشید.
فراهنگ 1883
تاریخ انتشار: ۱۹ مرداد ۱۳۹۱ - ۱۵:۰۹
شب قدر داراي آنچنان مقامي است كه به تعبير قرآن كريم قابل درك نيست اگر هم كساني بتوانند اين شب بسيار با عظمت را درك كنند بايد متصل به وحي باشند.