از این رو با شناخت و بهره گیری از بازی های بومی، قبیله ای، محلی و سنتی می توان علاوه بر بار فرهنگی، نه تنها تاریخ و سنن این مرز و بوم را به شكلی پویا و عمیق به نسل‌های آینده منتقل كرد، بلكه از آن به عنوان بهانه‌ای برای گریز از عواقب اعتیاد به فناوری و معنا و مفهوم بخشی دوباره به زندگی استفاده كرد.
در برخی از بازی های بومی و سنتی قوانین ساده ای وجود دارد كه در حقیقت شكل اولیه ای از زندگی را به فرد آموزش می دهد تا انسان برای مقابله با موقعیت های دشوار زندگی در آینده مهارت های لازم را كسب كند.
بهره گیری از وسایل ساده با كمترین امكانات اما جذاب ترین شیوه ها از جمله ویژگی های بازی های محلی و بومی است كه نه تنها برای فرد جنبه سرگرمی دارد بلكه می تواند در عین بی پیرایه و بی آلایش بودن، كلاس درسی باشد كه فارغ از سختگیری های مرسوم در محیط های آموزشی، اصول اخلاقی را به انسان آموزش دهد.
اما گویا در لابلای انواع و اقسام اسباب بازی و سرگرمی های رنگارنگ موجود در بازار كه هر روز با كاركرد و شمایل متفاوت كودكان و نوجوانان و همچنین بزرگترها را به سمت خود جلب می كند دیگر جایی برای بازی های سنتی و بومی باقی نگذاشته است.
شاید هر از گاهی وقتی والدین دوران كودكی خود را مرور می كنند،از بازی ها و سرگرمی های دوران خود با هیجان خاصی سخن به میان می آورند اما حتی مرور این خاطرات نیز نتوانسته گرد و غبار غفلت و فراموشی را از چهره بازی های بومی و محلی بزداید.
مدیر مركز سرگرمی های سازنده كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان در این باره به خبرنگار فرهنگی ایرنا می گوید: ما در نظام فرهنگی متاسفانه بازی و اسباب بازی را به علت ورود به دنیای نوین و مدرنیته به لحاظ تاریخی در تاریخ معاصر فراموش كرده ایم.
'مجید قادری' می افزاید: آن بلایی كه سر فرهنگ،صنعت و مسایل شهرنشینی در دو قرن اخیر در منطقه خاورمیانه از جمله ایران آمده دامن بازی های بومی و سنتی را نیز گرفته و فاصله گرفتن زندگی ها از شكل سنتی و ورود به دنیای جدید و مدرنیته سبب شده گروهی از اسباب بازی ها در قالب فرهنگ كهن چند هزار ساله ایران به فراموشی سپرده شود.
وی ادامه می دهد: درست است اسباب بازی ها در صنعت و بازرگانی در دنیای امروز مطرح بوده و چیزی به عنوان صنعت و تجارت اسباب بازی در دنیا داریم و چهارمین تجارت مهم دنیا صنعت اسباب بازی است اما واقعیت این بوده كه خاستگاه و جایگاه بازی ها و اسباب بازی ها در فرهنگ تمدن ها ارزیابی می شود.
قادری ادامه می دهد: با این نگاه می توان نتیجه گرفت كه غفلت های تاریخی و فرهنگی و نقش استعماری در منطقه طی چند دهه اخیر در حوزه بازی های بومی و محلی هم اثر گذاشته شده است.
مدیر مركز سرگرمی های سازنده كانون پرورش فكری تاكید می كند كه اكنون ما در موقعیتی هستیم كه به خود آمده ایم بویژه بعد از انقلاب توجه نسبت به مسایل فرهنگی قوی تر و حساس تر شده و در زمان حاضر جریاناتی برای احیا نظام فرهنگی در حوزه بازی و اسباب بازی در حال وقوع است.
قادری توضیح می دهد: كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان با انگیزه احیا بازی ها و وسایل بازی سنتی و بومی وارد حوزه تولید شخصیت های ایرانی عروسكی شد و اقدام به ساخت عروسك هایی چون مبارك، دارا و سارا و بند انگشتی كرد.
وی می افزاید:به تازگی احیای عروسك های نمایشی 'تكم' كه ریشه چند هزار ساله تاریخ و تمدن ایرانی داشته را در دستور كار قرار دادیم كه در مدت كمتر از دو ماه به دلیل استقبال مخاطبان اقدام به تجدید تولید شد.
این مقام مسوول در كانون پرورش فكری كودكان با بیان اینكه عروسك های نمایشی 'تكم' با خود فرهنگی تحت عنوان 'تكم خوانی' و مشاغلی چون 'تكم چی' را در خاطره ها و یادها زنده می كند، می افزاید: با توجه به اینكه ما در كشوری زندگی می كنیم كه وارادات اسباب بازی آزاد است و و انواع و اقسام عروسك های وارداتی در بازار ایران وجود دارد اقبال مردمی به این عروسك نشانگر اهمیت افراد به نظام فرهنگی و محصولاتی كه ریشه در تاریخ و فرهنگ ما دارد، است.
مدیر مركز سرگرمی های سازنده كانون پرورش فكری كودكان ادامه می دهد: این مركز از ابتدای امسال احیا مجموعه اسباب بازی های كهن را در راس فعالیت های خود قرار داد و اقدام به تولید و احیا اسباب بازی 'دومینو' كرد كه با استقبال چشمگیر روبه رو شد.
قادری یادآور می شود كه این مركز با جمع آوری شخصیت عروسك های سنتی در سراسر كشور كه از دو سال قبل آغاز شده امیدوار است بتواند این شخصیت ها كه ریشه های كهن و غنی از پیام ها و روایت های آموزنده و شیرین با مخاطب سنی مختلف را دارد شناسایی كرده و با نگاه مخاطب امروزی آنها را وارد بازار كند.
به عقیده بسیاری از كارشناسان، به رغم تمامی این تلاش ها هنوز تا بازكردن جایی برای بازی های بومی و سنتی گذشتگان كه در گذر زمان و با ورود فناوری و بازی های رایانه ای به فراموشی سپرده شده راه طولانی در پیش است و نیاز به همت مضاعف و فرهنگسازی در این زمینه دارد.
بر این اساس، مسوولان و دست اندركاران فرهنگی می بایست چاره ای در این رابطه اندیشیده تا همانگونه كه بازی های رایانه ای و انواع اسباب بازی های مدرن اندك اندك جایی در بین خانواده ها برای خود باز كرد، بازی های سنتی و محلی نیز البته نه به آن شكل و شیوه گذشته - كه عملا ممكن نیست - بلكه تا حدودی در لابلای بازی و سرگرمی بچه ها و بزرگترها گنجانده شود.
از: مریم جلوداران
فراهنگ (5)**1883
تاریخ انتشار: ۲۱ آبان ۱۳۹۱ - ۰۷:۴۸
تهران - كلمه 'بازي' در فرهنگ لغت فارسي برابر با سرگرمي، مشغوليت، تفريح، كار و ورزش آمده و در حقيقت در كنار اين كاركردها داراي يك بار فرهنگي است كه با هدف پركردن اوقات فراغت انسان طراحي شده است.