هنگامی که رودابه، همسر زال و مادر رستم ، وقت زایمان و به دنیا آوردن فرزندش رسید، به علت درشتی جنین با مشکل مواجه شد و درد بسیاری را متحمل گردید.
این موضوع در یکی از داستان های شاهنامه فردوسی در زبان شعر به شیوایی نقل شده است .
حکیم ابوالقاسم فردوسی حماسه سرای بزرگ ایران زمین ، آورده است که زال برای حل این مشکل و نجات جان همسر و فرزندش از سیمرغ کمک خواست و این پرندهٔ افسانه‌ای روشی که امروز به سزارین شهرت دارد را به زال آموزش می‌دهد.
در هر حال پیشینه سزارین در ایران قدمتی چند هزار ساله دارد و بر طبق داستان های شاهنامه بدان 'رستم زایی' و 'رستمینه' می گویند.
قدمت این شیوه زایمان در اروپا نیز به تولد 'ژولیوس سزار' رهبر نامدار سیاسی و نظامی روم که از طریق سزارین انجام شده، بر می گردد.
به گفته متخصصان، سزارین یک نوع زایمان غیر طبیعی است که در آن نوزاد از طریق ایجاد برشی در دیواره شکم و رحم مادر خارج می‌گردد.
این زایمان که یک عمل جراحی است در شرایط ویژه‌ای که زن باردار به دلایل پزشکی توانایی یک زایمان طبیعی را نداشته باشد، برای امکانپذیر شدن زایمان، کاربرد دارد.
کارشناسان معتقدند: از آنجا که فرآیند زایمان طبیعی با درد زیادی همراه است، زنان ایرانی تمایل زیادی به انجام سزارین دارند و از سوی دیگر پزشکان متخصص هم آنان را در این مسیر تشویق می کنند.
این در حالی است زایمان طبیعی به سبب عوارض کمتر و فواید مختلف آن برای مادر و جنین مورد تاکید علم پزشکی امروز است و با این رویکرد کشورهای پیشرفته با ترویج زایمان طبیعی کمترین آمار سزارین را به خود اختصاص داده اند.
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی معتقد است: آمار سزارین در ایران دو برابر استاندارد های جهانی است.
به گفته دکتر طریقت منفرد، در حال حاضر میزان سزارین در ایران 46 درصد زایمان ها را تشکیل می دهد و این در حالی است که استاندارد جهانی سزارین 15 تا حداکثر 25 درصد می باشد.
در استان خراسان رضوی نیز آمار سزارین رقم بالایی را شامل می شود، به طوری که منابع آگاه میزان سزارین در برخی از بیمارستان های خصوصی مشهد را حتی تا افزون بر 90 درصد زایمان ها عنوان می کنند.
افزایش بی رویه و بی دلیل سزارین در میان زنان باردار ایرانی بدون در نظر گرفتن عواقب آن، این سووال را به وجود می آورد که مشکل از کجاست و چرا مادران باردار به این سمت سوق داده شده اند؟
زن جوانی که به تازگی فرزندش را بدنیا آورده است، می گوید: ترس از درد یکی از علل تمایل به تولد فرزندم از طریق سزارین بوده است.
نسرین یاوری افزود: از سوی دیگر پزشک متخصصی که تحت نظرش بودم نیز تمایلی به زایمان طبیعی نداشت و این موضوع در کنار ترسم از زایمان، باعث شد که نخستین فرزندم را از طریق سزارین بدنیا آورم.
یک زن باردار ساکن در مشهد نیز معتقد است: هم اکنون زیر نظر یکی از پزشکان متخصص زنان در مشهد هستم و از ابتدا تمایل به زایمان طبیعی داشتم اما پزشکم مرا منصرف کرد.
وی که نمی خواهد نامش ذکر شود، گفت: پزشکم می گوید سزارین برای مادر و جنین خطرات کمتری دارد و بدین دلیل تصمیم گرفتم از طریق سزارین نوزادم را بدنیا آورم.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد به خبرنگار ما گفت: تمایل زنان به سزارین در کشورهای پیشرفته تنها 5/2 درصد است در حالی که تمایل به سزارین در بین زنان باردار ایرانی رقم بالایی را شامل می شود.
دکتر ملیحه حسن زاده افزود: از سوی دیگر در کشورهای پیشرفته نیمی از زنانی که تمایل به سزارین دارند از طریق آموزش و توجیه از سوی پزشکان به زایمان طبیعی روی می آورند.
این متخصص زنان و زایمان با بیان اینکه خطر مرگ و میر مادر در جریان سزارین دو برابر زایمان طبیعی است، افزود: تاخیر در بهبودی و بازگشت به زندگی عادی، عفونت، زخم ناشی از جراحی، عوارض مثانه و روده و همچنین چسبندگی های غیر طبیعی جفتی در عمل سزارین بیشتر از زایمان طبیعی است.
وی خاطر نشان کرد: در زایمان طبیعی فشاری که روی قفسه سینه نوزاد وارد شده و مجموعه حرکاتی که در فرآیند زایمان ایجاد می‌شود، به تکامل ریه نوزاد کمک می‌کند، لذا نوزادی که با زایمان طبیعی به دنیا می آید، مشکلات تنفسی کمتری دارد.
وی ترس از زایمان طبیعی را یکی از علل گرایش به سزارین دانست و افزود: زنان باردار از فواید زایمان طبیعی و عوارض سزارین آگاهی کافی ندارند.
این جراح زنان و زایمان بیان کرد: زایمان نوعی فیزیولوژی طبیعی است که بیشتر زنان می‌توانند این فرآیند را طی کنند و بهتر است مداخله‌ای در آن صورت نگیرد.
یک پزشک متخصص زنان و زایمان نیز که نخواست نامش اعلام شود، معتقد است: عمده زنان ایرانی به دلیل عدم آموزش و داشتن اطلاعات کمتر پزشکی در مورد زایمان و فرآیند آن از پزشک انتظارات غیر واقع بینانه دارند و اگر در زایمان درد بکشند مقصر را پزشک می دانند و عملکرد او را زیر سووال می برند.
وی اظهار داشت: تقریبا تمامی امکانات و تجهیزات در بیمارستان های ایران برای انجام یک زایمان طبیعی فراهم است اما رواج سزارین در ایران یک مشکل فرهنگی است و باید با آگاه سازی و ترویج روش های زایمان بدون درد این معضل رفع شود.
یک کارشناس مامایی در خصوص علل رواج بی رویه سزارین در جامعه به ایرنا گفت: سزارین یک عمل جراحی کم استرس برای پزشکان متخصص زنان است و آنان نیز به زنان باردار اینطور القا می کنند که سزارین بهتر و کم خطرتر برای مادر و جنین است.
وی که خود را معرفی نکرد، افزود: پزشک در زایمان طبیعی باید وقت زیادی برای بیمار بگذارد و از سوی دیگر زمان زایمان طبیعی مشخص نیست و برای پزشک دردسرساز است.
به گفته وی، زمان دقیق سزارین قابل برنامه ریزی است و پزشک می تواند به کارها و دیگر اعمال جراحی خود نیز برسد.
وی که در یکی از بیمارستان های خصوصی مشهد فعالیت می کند، خاطر نشان کرد: از سوی دیگر زایمان طبیعی در بیمارستان ها، برای ماماها هم فرآیند سختی تری محسوب می شود و هیچ پول اضافه تری بابت انجام زایمان طبیعی به آنان تعلق نمی گیرد.
این ماما گفت: این عوامل انگیزه ها و تلاش ها برای ترویج زایمان طبیعی را کاهش می دهد.
وی گفت: در کشورهای پیشرفته فرآیند زایمان کاملا علمی انجام می شود و در صورت احتمال خطر برای مادر و جنین با تشخیص پزشک انجام می شود، چرا که بیش از 80 درصد زنان هیچ مشکلی برای زایمان طبیعی ندارند.
به گفته وی، آگاهی و اطلاعات زنان باردار نسبت به فواید زایمان طبیعی در ایران خیلی کم است و به شدت تحت تاثیر پزشکان متخصص قرار می گیرند لذا فرهنگ سازی در این زمینه یکی از راهکارهاست.
وی با بیان اینکه امکانات زایمان طبیعی در بیمارستان های دولتی و خصوصی کشور فراهم است، افزود: زن باردار باید توجیه شود که درد یکی از ویژگیهای فرآیند زایمان طبیعی است که از طریق درمان های دارویی و غیر دارویی قابل کنترل است.
وی انواع روشها برای کاهش درد در زایمان طبیعی را شامل روش های دارویی و غیر داوریی از قبیل زایمان در آب، گرما، سرما،ماساژ، موسیقی، رایحه درمانی و تکنیک های تن آرامی عنوان کرد.
وی در پایان گفت: در حال حاضر میزان سزارین در بیمارستان های خصوصی بین 80 تا 90 درصد زایمان ها را شامل می شود.
معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز گفت: هم اکنون به طور میانگین 53 درصد از زایمان های انجام شده در مراکز درمانی اعم از خصوصی و دولتی استان خراسان رضوی به صورت سزارین انجام می شود.
دکتر محمود آذرپژوه با بیان اینکه مراکز خصوصی بیشترین آمار سزارین را دارند، افزود: در حال حاضر سزارین افزون بر 65 درصد زایمان های انجام شده در بیمارستان های خصوصی استان خراسان رضوی را تشکیل می دهد.
به گفته وی، تعداد زایمان های انجام شده به روش سزارین در زایشگاههای زیر پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال گذشته 36 درصد بوده است.
وی خاطر نشان کرد: بررسی های انجام شده نشان می دهد که 40 درصد زایمان های استان خراسان رضوی در مراکز دولتی و بقیه در مراکز خصوصی انجام شده است.
وی گفت: هم اکنون 73 درصد زایمان های استان را کارشناسان مامایی و حدود 27 درصد را متخصصان زنان و زایمان انجام می دهند.
وی ترویج زایمان طبیعی را یکی از برنامه های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی عنوان کرد و گفت: فرهنگ سازی و ارتقای آگاهی افراد جامعه، یکسان سازی تعرفه زایمان طبیعی و سزارین و همچنین گسترش خدمات مامایی که در زایمان طبیعی نقش مهمی دارند از راهکارهای کاهش سزارین در کشورمان است.
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی امسال در مراسم روز جهانی ماما با گلایه از شفاف نبودن نحوه خدمت رسانی ماماها توسط بیمه ها، گفت: این مسئله باعث شده است که ماماها به حق خود در حیطه کارشان نرسند.
دکتر محمد حسن طریقت منفرد معتقد است: باید تکلیف ماماها در عرصه بهداشت و درمان مشخص شود که کجا می‌توانند مستقل کار کنند و در چه زمانی می توانند با متخصص زنان و زایمان همکاری داشته باشند.
به گفته وی، در طرح پزشک خانواده بدنبال مشخص شدن جایگاه اصلی فعالیت ماماها در کشور هستیم .
وی ادامه داد: از سوی دیگر بیمه‌ها مشخص نکرده‌اند که خدمت‌رسانی به زنان باردار یا تعیین تکلیف نظام پرداخت به زایمان با چه کسی است.
طریقت تصریح کرد: در حال حاضر این موارد در سازمان های بیمه روشن نیست که آیا یک ماما به تنهایی اجازه زایمان کامل را دارد؟ و اگر به تنهایی اجازه این کار را دارد حق الزحمه او چقدر است و یا اینکه اگر با پزشک زایمان را انجام دهد حق الزحمه او چقدر خواهد بود.
در هر حال ترویج زایمان طبیعی و کاستن از خطرات و عواقب افزایش بی رویه سزارین از آرزوهای خیرخواهانه است که هم باید در اولویت برنامه های نظام سلامت کشورمان و هم مادران و بانوان قرار گیرد.
7487/659
تاریخ انتشار: ۱۲ تیر ۱۳۹۲ - ۰۹:۰۸
مشهد- رواج بي رويه زايمان ها به روش سزارين در بيمارستانهاي دولتي و خصوصي خراسان رضوي بر طبق آمارهاي ارايه شده در واقع به مثابه كلاف پيچيده اي مي ماند كه باز شدن آن از طريق فرهنگ سازي و بيان مستمر عوارض ناشي از اين شيوه زايمان ميسر است.