نگارنده و مورخي مانا

عباس زریاب خویی، در 22 تیر سال 1298 هجری خورشیدی در خوی، یكی از شهرهای استان آذربایجان غربی متولد شد.

وی دوران ابتدایی و اول دبیرستان را در خوی به پایان رساند و چون امكان ادامه تحصیل در خوی وجود نداشت، برای یادگیری علوم صرف و نحو عربی، اصول و دیگر علوم حوزوی نزد' شیخ عبدالحسین اعلمی' به قم رفت.

زریاب خویی شش سال از عمر خود را به تحصیل علوم حوزوی نزد علمای طراز اول آن دیار پرداخت و با حضور در مجلس درس شرح منظومه سبزواری و اسفار ملاصدرا بر دانش بی شمار خویش افزود.

با درگذشت پدر به خوی بازگشت و به تدریس در دبیرستان مشغول شد. وی به دلیل وجود ناآرامی های ناشی از ادامه اشغال آذربایجان، مجبور به ترك خوی و سفر به تهران شد.

او در ابتدا با نوشتن مقالات مختلف در نشریات علمی و ادبی زندگی خود را سپری كرد اما اندكی بعد در كتابخانه مجلس شورای ملی مشغول به كار شد و با لیاقتی كه از خود نشان داد، پس از مدتی مدیریت كتابخانه مجلس سنا را برعهده گرفت. وی همزمان با كار، تحصیل خود را نیز ادامه داد و در دانشكده الهیات دانشگاه تهران موفق به اخذ مدرك لیسانس شد.

زریاب خویی در سال 1334 با دریافت بورس مطالعاتی بنیاد هومبولت در آلمان غربی، به مدت پنج سال در شهرهای ماینز، فرانكفورت و مونیخ به تحصیل و مطالعه در رشته‌های تاریخ، علوم و معارف اسلامی، فلسفه و فرهنگ تطبیقی همت گماشت.

وی با ارائه رساله ای به عنوان 'گزارش درباره جانشینان تیمور' زیر نظر'هانس روبرت رویمر' و پرفسور 'شل' از ایران‌شناسان مشهور آلمانی، موفق به كسب درجه دكترا در رشته تاریخ و سپس دكترای فلسفه از دانشگاه یوهانس گوتنبرگ شد و در همان سال به تهران بازگشت و مجددا در كتابخانه مجلس سنا كار خود را آغاز كرد.

پس از مدتی بنا به دعوت 'والتر هنینگ' كه صاحب كرسی استادی دانشگاه بركلی كالیفرنیا بود، به بركلی رفت و پس از دو سال تدریس در رشته زبان و ادبیات فارسی به ایران بازگشت و به عنوان استاد تاریخ در دانشكده ادبیات دانشگاه تهران به تدریس پرداخت.

وی همچنین در رشته های دیگری چون ادبیات فارسی، ادبیات عرب، فلسفه، زبان‌شناسی و معارف اسلامی نیز صاحب‌نظر بود و در اغلب این رشته‌ها تدریس و سخنرانی می‌كرد.

دكتر زریاب خویی در این دوران با پذیرش سمت های مختلفی چون عضویت انجمن فلسفه، عضویت هیات امنای بنیاد فرهنگ ایران، عضویت فرهنگستان تاریخ، عضویت بنیاد شاهنامه فردوسی، همكاری با دایرةالمعارف فارسی و دانشنامه ایران و اسلام، عضو انجمن بین‌المللی شرق‌شناسی (آلمان) و عضو مجمع بین‌المللی كتیبه‌های ایرانی (انگلستان)بهترین سال های عمر خویش را صرف تدریس و فراگیری علوم و فنون مختلف كرد.

وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بنا به دعوت بنیاد دایره المعارف بزرگ اسلامی، به همكاری با این مؤسسه پرداخت و خدمات ارزنده ای با نگارش مقالات بی شمار خود، با این مجموعه علمی ـ پژوهشی ارایه كرد.

از استاد زریاب خویی آثار گرانبهایی به یادگار مانده است كه می توان به اطلس تاریخی ایران، تاریخ ساسانیان، بزم‌آورد، آیینه جام، سیره رسول الله، كتاب الصیدنه فی الطب، نوشته ابوریحان بیرونی (تصحیح و تحشیه و مقدمه)، روضةالصفا، نوشته محمدبن خاوندشاه بلخی( تهذیب و تلخیص) و شط شیرین پر شوكت اشاره كرد.

سرانجام دكتر 'عباس زریاب خویی' ادیب، مورخ، نویسنده، نسخه شناس و مترجم برجسته معاصر ایرانی، پس از سال ها تحقیق، تدریس و خدمت به این مرز و بوم در 14 بهمن سال 1373 هجری خورشیدی در 75 سالگی در تهران چشم از جهان فروبست و به دیار باقی شتافت.

اطلاع**149**9131