ورود دلالان به بازار محصولات پتروشیمی ممنوع

به گزارش ایرنا، موضوع تداوم یا تغییر در روند 'عرضه محصولات پتروشیمی در بورس كالا' با سخن 'عباس شعری مقدم' مدیر عامل شركت ملی صنایع پتروشیمی مبنی بر این كه، 'عرضه محصولات پتروشیمی در بورس موجب رشد دلال گری شده و ارتباط سالم بین تولید كننده و مصرف‌ كننده را از بین برده است' تبدیل به بحث روز صنعت پتروشیمی به عنوان تولیدكننده محصول، بورس به عنوان كانال عرضه و همچنین صنایع پایین دستی بعنوان خریداران محصولات پتروشیمی شده است.

عرضه محصولات پتروشیمی پیش از این كه، به بورس بیاید، با صدور حواله های وزارت صنایع سابق و معرفی به شركت بازرگانی پتروشیمی انجام می شد كه به دلیل مشكلاتی كه در آن چرخه توزیع وجود داشت و حواله هایی بیشتر از ظرفیت واقعی صنایع صادر می شد، دولت در مصوبه ای توزیع این محصولات را در بورس كالا متمركز كرد و به این صورت از سال 1388، محصولات پتروشیمی برای فروش راهی بورس می شدند.

هر چند با ورود این محصولات به بورس كالا از رانت های گسترده ای كه پیش از این در این حوزه وجود داشت جلوگیری شد، اما باقی ماندن مشكلات، عرضه كنندگان و خریداران را واداشته است تا در راستای برطرف شدن این موانع، ساز و كارهای جدیدی را پیگیری كنند.

بنا بر این، اكثر غریب به اتفاق فعالان این بخش بر تداوم عرضه محصولات پتروشیمی در بورس كالا تاكید دارند، اما در ساز و كار این روش توزیع نكاتی را متذكر می شوند.

'نصراله رضازاده' رییس هیات مدیره اتحادیه سراسری تعاونی های تامین نیاز صنعت پلاستیك كه جزو خریداران محصولات پتروشیمی است، در گفت و گو با ایرنا ضمن تایید وجود مشكلات و موانع در سیستم توزیع محصولات پتروشیمی در بورس، آن را ناشی از پایین بودن نقدینگی واحدهای تولیدی صنایع تكمیلی(مصنوعات پلاستیك) عنوان كرد و گفت: تاكنون جلسات متعددی با مسوولان پتروشیمی در ارتباط با خریدهای اعتباری واحدهای تولیدی و تعاونی ها برگزار شده و مصوباتی نظیر تشویق افزایش صادرات و عرضه مواد با سود 1.5 درصد به واحدهای تولیدی و تعاونی ها از این جلسات بیرون آمده است، اما تا این لحظه هیچ تعاونی و واحدی نتوانسته به صورت اعتباری از پتروشیمی ها خرید كند.

وی با تاكید بر تداوم عرضه این محصولات در بورس كالا، ادامه داد: مشكلی كه اكنون در عرضه محصولات پتروشیمی پیش آمده، این است كه تولیدكنندگان واقعی توان خریدهای عمده را ندارند و دلال ها به واسطه توان مالی بالایی كه دارند خریدهای خود را به صورت عمده انجام می دهند یا مواد پلیمری را از افرادی كه مشكلات مالی دارند، می خرند و در بازار آزاد به واحدهای تولیدی دیگر كه نیاز به مواد اولیه دارند، عرضه می كنند.

وی از توافق ها و مصوباتی میان پتروشیمی ها و اتحادیه های تولیدی خبر داد و اظهار امیدواری كرد كه بر مبنای این توافق ها 10 درصد مواد پلیمری كه در بورس عرضه می شود به تعاونی ها اختصاص داده شد و علاوه بر آن، فروش اعتباری به تعاونی ها نیز آغاز خواهد شد كه به این ترتیب تا دو هفته آینده، دیگر شاهد جولان دلالان این بازار نخواهیم بود.

رییس هیات مدیره اتحادیه سراسری تعاونی های تامین نیاز صنعت پلاستیك، افزود: ما معتقدیم كه پتروشیمی ها نباید منافع مزیت های موجود نظیر منابع سرشار و قیمت های مناسب خوراك را تنها برای خود بخواهند، بلكه این مزیت ها باید شامل حال خریداران محصولات پتروشیمی كه تولیدكننده بخش های مختلف هستند نیز بشود.

رضازاده تاكید كرد كه مشكل ما اینجاست كه پتروشیمی ها در شرایط كنونی به دنبال عرضه محصولات خود، حتی بالاتر از قیمت های جهانی هستند.

وی قیمت گذاری در خارج از كمیته پتروشیمی و تعیین قیمت در بورس را برای شرایط كنونی كشور غیرممكن ذكر كرد و گفت: در شرایط فعلی سیستم توزیعی در كشور انتخاب شده كه تقریبا برد – برد باشد، كه نه تولیدكننده و نه پتروشیمی زیان نكند.

رییس هیات مدیره اتحادیه سراسری تعاونی های تامین نیاز صنعت پلاستیك، تصریح كرد: عرضه محصولات پتروشیمی اگر از بورس بیرون بیاید قیمت مواد اولیه برای ما افزایش می یابد، چرا كه پتروشیمی ها به دنبال آن هستند كه در انحصار كنونی، قیمت های حتی بیشتر از بازار آزاد فعلی را به تولیدكنندگان پایین دستی عرضه كنند.

رضازاده در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به آمارهای تولید، مصرف، واردات و صادرات محصولات پتروشیمی و همچنین مصنوعات پلاستیكی به عنوان تولیدات این صنعت پایین دستی، گفت: در سال 1388 آمارهایی وجود دارد كه نشان می دهد، در این سال چه میزان مواد در پتروشیمی ها و چه مقدار در صنایع تكمیلی و پایین دستی پلاستیك، تولید صورت گرفته و چقدر صادرات و واردات انجام شده است.

به گفته وی، بر اساس این آمارها، در سال 1388 تولید مواد پلیمری 2 میلیون و 856 هزار تن بوده كه از این مقدار یك میلیون و 783 هزار تن صادر و یك میلیون و 73 هزار تن در داخل عرضه شده است؛ در همان سال، ما از یك طرف پلیمری صادر كرده ایم و از طرفی دیگر 690 هزار تن پلیمری وارد كشور شده است.

این فعال بخش خصوصی، میزان تولیدات مصنوعات پلاستیكی كشور در آن سال را یك میلیون و 760 هزار تن عنوان كرد و گفت: این در حالی است كه بر اساس سرانه مصرف مصنوعات پلاستیكی در كشور، با توجه به جمعیت سال 1388، به سه میلیون و 375 هزار تن كالاهای ساخته شده نیاز بوده كه به این ترتیب یك میلیون و 615 هزار تن كالاهای ساخته شده وارد كشور شده است.

وی افزود: در اواخر سال 1388 به اصلاح سیاست گذاری های توزیع ورود پیدا كردیم و به دنبال بكارگیری روش جدید توزیع محصولات پتروشیمی(عرضه در بورس) تنها سه سال بعد تولید محصولات پلیمری از 2 میلیون و 856 هزار تن به چهار میلیون و 530 هزار تن رسید كه 2 میلیون و پنج هزار تن از این تولیدات صادر و 2 میلیون و 370 هزار تن داخل كارخانجات تبدیل به كالا شد كه با توجه به واردات 513 هزار تن و با احتساب مصرف 382 هزار تن ضایعات پلیمری جمعا در كشور سه میلیون و 269 هزار تن كالا در داخل كارخانجات تبدیل به كالا(مصنوعات پلاستیكی) شده است.

رضازاده واردات مصنوعات پلاستیكی در این سال را 513 هزار تن عنوان كرد و گفت: تنها سه سال بعد از اصلاح سیاست گذاری های توزیع، واردات مواد خام پلیمری نسبت به سال 88، حدود 180 هزار تن كاهش داشتیم و در سال 1391 مصرف مصنوعات پلاستیكی كشور به چهار میلیون و 50 هزار تن افزایش یافت كه سه میلیون و 269 هزار تن از این میزان توسط تولیدكنندگان داخلی تامین شد و به این ترتیب واردات به 780 هزار تن كاهش پیدا كرد.

وی در جمع بندی سخنان خود در مورد تاثیر عرضه محصولات پتروشیمی در بورس كالا بر افزایش تولید و كاهش واردات مصنوعات پلاستیكی، گفت: طی سال های 1388 تا 1391 واردات كالاهای ساخته شده یك میلیون تن و واردات مواد اولیه نیز 180 هزار تن كاهش یافت و از طرف دیگر تولید مصنوعات پلاستیكی در كارخانه های داخلی 2 میلیون تن افزایش پیدا كرد.

وی كاهش واردات و افزایش تولید در بخش مصنوعات پلاستیكی را نتیجه تغییر در نظام توزیع مواد اولیه(عرضه محصولات پتروشیمی در بورس كالا) عنوان كرد و افزود: سیاست توزیع مواد در بورس كالا این توانمندی را به كارخانجات ما داده كه كالای تولیدی خود را از یك میلیون و 780 هزار تن به سه میلیون و 260 هزار تن برسانند.

رضازاده تصریح كرد: در سال 1388 و قبل از آن كه، عرضه و توزیع محصولات پتروشیمی به بورس وارد شود، رانتی حدود 700 میلیارد تومان در چرخه توزیع محصولات پتروشیمی وجود داشت كه تاوان آن عرضه نامناسب را صنایع تكمیلی كشور می داد.

وی تنها راه برگشت این رانت را خروج عرضه مواد پلیمری از بورس كالا عنوان كرد و گفت: كسانی كه در گذشته ذینفع نامناسب بودن عرضه محصولات بودند، تصورشان این است كه با تغییر دولت و ارایه اطلاعات نادرست به مسوولان می توانند این رانت را برگردانند و مجددا منتفع شوند.

'عباسعلی متوسلیان' رییس هیات مدیره انجمن ملی صنایع پلاستیك ایران نیز در این خصوص به خبرنگار ایرنا با تاكید بر لزوم تدوین روشی تلفیقی برای توزیع محصولات پتروشیمی، گفت: باید روشی نوین برای توزیع محصولات پتروشیمی تدوین شود كه از یك طرف مزایای دو روش گذشته را داشته باشد و از طرف دیگر معایب توزیع های گذشته در آن حذف شده باشد.

وی با اشاره به عرضه محصولات پتروشیمی توسط شركت بازرگانی پتروشیمی و بورس، گفت: در طول عرضه این محصولات ما هم تجربه بورس و هم تجربه عرضه توسط بازرگانی پتروشیمی را داریم كه از هر دو جهت، هم خاطرات خوب و هم خاطرات تلخ وجود دارد.

متوسلیان با تاكید بر بازنگری در روش توزیع محصولات پتروشیمی، پیشنهاد كرد كه در تصمیم گیری های تعیین برنامه ریزی تولید و روش های توزیع محصولات پتروشیمی، از انجمن های مرتبط با هر حوزه با هماهنگی انجمن صنفی كارفرمایان صنعت پتروشیمی و شركت ملی صنایع پتروشیمی استفاده شود تا دوباره تجربه های گذشته و كنونی تكرار نشود.

وی، مناسب ترین روش عرضه كالاهای پتروشیمی را تلفیقی از آنچه در گذشته توسط شركت بازرگانی پتروشیمی صورت می گرفت و آنچه در حال حاضر در بورس كالا اتفاق می افتد دانست و گفت: استفاده از بورس در صورت رعایت استانداردهای لازم و ایجاد فضای رقابتی، با اعمال روش خرید اعتباری می تواند نقش قابل توجهی در اقتصاد و صنعت كشور داشته باشد، چرا كه عرضه این كالاها باید به گونه ای صورت گیرد كه محصولات دقیقا به دست مصرف كنندگان واقعی برسد.

'احمد مهدوی ابهری' دبیر انجمن صنفی كارفرمایی پتروشیمی نیز به عنوان انجمن صنفی شركت های پتروشیمی، در مورد اظهار نظرهایی مبنی بر اینكه، پتروشیمی ها نمی خواهند محصولات خود را برای عرضه به بورس بیاورند رد كرد و گفت: ما نمی گوییم محصولات پتروشیمی به بورس داده نشود، بلكه معتقدیم ایراداتی كه در بورس به خصوص برای خریداران وجود دارد باید مرتفع شود تا محصول به خریداران واقعی برسد.

مهدوی ابهری، اضافه كرد: در شرایط كنونی كه تامین محصولات پتروشیمی برای صنایع تكمیلی با مشكلاتی روبرو شده است، عرضه محصولات پتروشیمی به بورس خلاصه شده وگرنه طبق قوانین كشور نمی توانیم تولیدكننده را وادار كنیم كه محصول خود را تنها در یك بازار عرضه كند؛ بنا بر این با تغییر وضعیت كنونی، به طور قطع این انحصار باید برداشته شود.

وی ادامه داد: اگر چه بورس بازار مدرن و مناسبی برای عرضه محصولات پتروشیمی است، اما ملزم به این نكته است كه رفتارها و فعالیت ها طبق قوانین این بازار سرمایه انجام شود و محدودیت هایی نظیر این كه رقابت در این بازار بیشتر از 5 درصد انجام نمی شود و تعیین قیمت ها بجای تعیین شدن در بورس، در جایی دیگر تعیین و به بورس ابلاغ می شود، تغییر پیدا كند.

دبیر انجمن صنفی كارفرمایی پتروشیمی با اشاره به واقعیت هایی نظیر عرضه محصولات به دلالان كه هم اكنون در عرضه محصولات پتروشیمی در بورس رخ می دهد، اظهار كرد: بعضی محصولات در بورس عرضه می شوند، اما بعد از عرضه می بینیم كه به جای این كه به دست تولیدكنندگان واقعی برسد، راهی بازار آزاد می شود.

وی ادامه داد: ما حرفمان این است كه این بازار آزاد از كجا می آید؟ اگر آن كسی كه در بورس، كالا را خریده است، پس چرا جنسش را در بازار آزاد عرضه می كند؟ اگر هم تولیدكننده واقعی نیست، پس چرا كالا در اختیار او قرار می گیرد؟

مهدوی ابهری، ادامه داد: از سوی دیگر، دستگاه های نظارتی باید هر كجا كه خرید و فروشی در این زمینه صورت می گیرد پیگیری كرده و خاطیان را مجازات كنند.

به گفته وی، محصولات پتروشیمی اكنون در بورسی واقعی عرضه نمی شوند، چرا كه بورس واقعی بازاری است كه محصول در آنجا عرضه و بعد از رقابت، تعیین قیمت می شود و این در حالی است كه قیمت ها هم اكنون از قبل و بدون این كه، تولیدكننده و بورس هیچ گونه نقشی داشته باشند، تعیین شده است.

دبیر انجمن صنفی كارفرمایی پتروشیمی در جمع بندی خود گفت: روش بورس در كل روشی مناسب است، به شرطی كه اصلاحاتی در نحوه فعالیت آن اعمال شود، در این اصلاحات نخست باید فعالیت ها بر اساس قوانین حاكم در این بازار سرمایه انجام شود، قیمت نباید با محدودیت حداكثر 5 درصد رقابت تعیین شود و از طرفی دیگر تولیدكننده باید مشتاق در عرضه كالای تولیدی خود در بورس باشد، نه اینكه مجبور به عرضه شود.

'محمد رضا حیدری' مدیر عامل شركت تعاونی صنایع پلاستیك استان تهران نیز در خصوص مشكلات عرضه محصولات پتروشیمی در بورس در گفت و گو با خبرنگار ایرنا موضوع 'مافیای بورس' را مطرح كرد.

وی گفت: مافیای بورس بعضی از كارگزاران جدیدی هستند كه ظاهرا در نقش تسهیل گر بازار سرمایه فعالیت می كنند، اما عملا دلالانی متجدد و مدرن هستند.

وی افزود: این افراد در تماس هایی به تعاونی ها و تولیدكنندگان نیازمند محصولات پتروشیمی پیشنهاد می كنند كه 'اگر فلان مواد را می خواهید باید به ازای هر كیلوگرم 200 تومان به من بدهی تا هر چقدر مواد خواستی برای شما تامین كنم'.

این فعال بخش خصوصی صنعت پلاستیك، اضافه كرد: در این شرایط است كه به عنوان نمونه شركت تعاونی ما امروز با تقاضای خرید 140 تن مواد وارد بورس شد، اما بدون حتی یك تن خرید از بورس خارج شد.

'حسنعلی قاسمی' عضو هیات مدیره شركت تعاونی صنایع استان تهران نیز انحصار پتروشیمی ها در شرایطی كه رقیبی ندارند را ناعادلانه خواند و گفت: پتروشیمی ها تمایل دارند در بازاری آزاد رقابت كنند؛ اگر محصولات پتروشیمی های كره جنوبی، عربستان، قطر و دیگر كشورها وارد بازار ما می شد و فراوانی در بازار وجود داشت، این خواسته آنها منطقی بود، اما مشكل ما این است كه این شركت ها در شرایطی می خواهند در بورس نباشند كه به طور انحصاری در ایران فعالیت می كنند.

'محمد ملامحمد' بازرس اتحادیه تعاونی های تامین نیاز صنعت پلاستیك و شركت تعاونی صنایع پلاستیك استان تهران نیز بورس كالا را بازار مناسبی قلمداد كرد و با تاكید بر اصلاح ساز و كارهای بورس، یكی از مشكلات موجود در عرضه محصولات پتروشیمی را چندین برابر بودن تقاضای خرید نسبت به عرضه آن دانست و افزود: رقابت در بورس به گونه ای است كه قیمت ها قبل از این كه كالایی به بورس وارد شود، برای عرضه در بازار آزاد به صورت تلفنی به خریداران اعلام می شود.

وی اظهار كرد: یكی از شرایط بورس واقعی این است كه وقتی یك تولیدكننده كالایی را در بورس عرضه می كند، چند كالای مشابه نیز با آن رقابت كند و خریدار هم نسبت به برند، كیفیت و قیمت خرید خود را انجام دهد؛ در حالی كه اكنون این شرایط را در بورس كالا نداریم.

وی به تشریح قیمت گذاری برخی از محصولات پتروشیمی عرضه شده در بورس پرداخت و گفت: دلال ها با ارتباطات پشت پرده خود، كالایی كه چندین برابر میزان عرضه آن، تقاضا وجود دارد خریداری می كنند و به دلیل كمبودی كه در بازار پیش می آید، به هر قیمت كه دلش بخواهد به تولیدكننده واقعی عرضه می كند.

با نگاهی سطحی به موضوع 'عرضه محصولات پتروشیمی در بورس كالا' امكان دارد چشم اندازی گسترده از اختلافات میان فروشندگان و خریداران محصولات پتروشیمی در بورس به چشم بیاید، در حالی كه واقعیت چیزی جز این است و این دو بخش، در كنار فعالیت های صنفی خود، نگرانی ها و خواسته های مشتركی دارند كه از آن جمله می توان به فقدان فروش اعتباری محصولات پتروشیمی به تعاونی ها و شركت های تولیدكننده صنایع پایین دستی، اخذ سپرده های اولیه از خریداران در بورس، عرضه عمده كالاها و به تبع آن ناتوانی شركت های كوچك برای خرید آن محصولات و ورود غیرتولیدكنندگان در صف خرید این محصولات، مجاز شدن پتروشیمی ها برای حضور در بازارهای خارج از بورس(مشروط بر تامین نیاز متقاضیان بورس) تعیین منطقی قیمت ها و از همه مهمتر جلوگیری از نفوذ دلالان در بازار مواد اولیه صنایع تكمیلی اشاره كرد.

سید اسماعیل داودی

اقتصام(5)**9189**1594