بازار جهانی نفت زیر سایه مذاكرات هسته ای

تحریم های ایران كه از زمان ملی شدن صنعت نفت آغاز شده، همیشه به عنوان عاملی برای جلوگیری از رشد ایران در عرصه بین المللی بوده است و كشورهای غربی برای محدود كردن درآمدهای ارزی كشور بر وارد كردن فشار به بخش های حساس كشور از جمله صنعت نفت و گاز و همچنین زمینگیر كردن آن همت گماشته‌اند.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی به دنبال تسخیر سفارت آمریكا در تهران در اعتراض به فعالیت‌های جاسوسی و اقدام‌های متناقض مقام‌های آن كشور، نخستین تحریم نفتی و اقتصادی ایران از جانب آمریكا انجام گرفت و در پی آن 12 میلیارد دلار از دارایی‌ های ایران نزد بانك‌های آن كشور مصادره شد. پس از مدتی با وجود اینكه كاركنان این سفارتخانه به آمریكا بازگشتند اما واشنگتن به مصادره دارایی‌های تهران پایان نداد و دارایی ‌های ایران تا به امروز ضبط است.

آغاز جنجال‌آفرینی‌ها و دروغ‌پردازی‌های نهادهای امنیتی و اطلاعاتی غربی و صهیونیستی علیه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران در سال 1382، بهانه‌ای برای صدور 6 قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد به منظور متوقف ساختن این فعالیت‌ها شد و تحریم‌ها نیز ابزاری برای اعمال فشار بر تهران.

در كنار تحریم‌های مصوب شورای امنیت سازمان ملل متحد، آمریكا نیز دست به اعمال تحریم‌های یكجانبه با هدف متاثر كردن صنایع مهم ایران زد و اتحادیه اروپا نیز از آن تبعیت كرد.

تحریم ایران تا آنجا پیش رفت كه اتحادیه اروپا از مهر 1389 تحریم های خود علیه ایران را سخت تر كرد. اتحادیه اروپا در این تاریخ، ایجاد سرمایه گذاری مشترك با حضور در ایران در حوزه نفت و گاز طبیعی و صنایع وابسته به آن را ممنوع كرد.

مصوبه اتحادیه اروپا حاوی بسته تدابیر مشخص مورد توافق وزیران خارجه كشورهای عضو این اتحادیه از جمله اعمال محدودیت خرید و فروش نفت و محصولات نفتی، فرآورده های صنعت پتروشیمی و توقیف سرمایه های بانك مركزی ایران بود.

حدود یك سال بعد، وزرای امورخارجه اتحادیه اروپا تحریم ها را به طور قابل توجهی گسترش دادند و نام یكصد مورد جدید را به لیست شركت ها و افراد شامل تحریم خود اضافه كردند.

این در حالی است كه جمهوری اسلامی ایران تاكنون بارها بر صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای خود تاكید كرده و گفته ‌است این تحریم ها نمی‌تواند مانع از تحقق اراده ملت ایران در دستیابی به دانش هسته ‌ای و كاربرد آن در زمینه های صلح‌آمیز شود.

در گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز همواره بر فقدان هر گونه انحراف برنامه‌های اظهار شده تهران از اهداف صلح‌آمیز تاكید شده است.



** كاهش قیمت جهانی نفت در پی مذاكرات اخیر

--------------------------------------

تحركات جدید دولت یازدهم در عرصه دیپلماسی خارجی بویژه برگزاری دور تازه‌ای از مذاكرات ایران با گروه 1+5 در ژنو (بیست و سوم و بیست و چهارم مهرماه) و طرح بحث هایی درباره لغو تحریم ها در كنار طرح پیشنهادی تهران، بهای جهانی نفت را با كاهش روبرو ساخته است.

به گزارش خبرگزاری انگلیسی «رویترز»، در آخرین معاملات بازار جهانی در روز بیست و سوم مهرماه قیمت نفت برنت دریای شمال با 99 سنت كاهش به 111دلار و 44 سنت رسید. همچنین قیمت نفت آمریكا با یك دلار و 14 سنت كاهش به 102 دلار و 19 سنت رسید.

پیش از این قیمت نفت در بازارهای جهانی در پی فراز و نشیب‌های اقتصادی دولت‌های غربی، بحران‌های مالی و رخدادهای سیاسی در گوشه و كنار جهان بصورت تصاعدی افزایش یافته و از مرز 125 دلار برای هر بشكه نیز عبور كرده بود.

برخی تحلیلگران اقتصادی برآوردشان این است كه حصول توافق در دومین دور مذاكرات تهران و 6 كشور در ژنو (پانزدهم و شانزدهم آبان‌ماه)، قیمت نفت را تا بشكه‌ای 12 دلار كاهش خواهد داد حتی برخی، این كاهش را تا 29 دلار برآورد كرده‌اند. در واقع عرضه راحت‌تر نفت از سوی ایران در نتیجه از بین رفتن محدودیت‌های اعمال شده بر آن، تشدیدكننده روند كاهشی قیمت‌ها خواهد بود كه هم اكنون نیز در بازار نفت شكل گرفته است.



** بازگشت دوباره غول های نفتی به ایران

--------------------------------------

همزمان با ایجاد فضای مثبت در مذاكرات تهران با گروه 1+5، شركت‌های نفتی جهان برای شروع فعالیت در حوزه‌های نفت و گاز ایران اعلام ‌آمادگی كرده‌اند.

در این بین، شركت نفتی توتال فرانسه در بیست و هشتم مهرماه آمادگی خود را برای بازگشت دوباره به صنعت نفت ایران اعلام كرد. بر اساس پیش‌بینی برخی كارشناسان توتال می‌خواهد شریك بلندمدتی برای ایران باشد و همزمان با لغو موانع، اولین توافق جدید برای توسعه فازهای پارس جنوبی با این غول نفتی رقم خواهد خورد.

پس از این شركت، شركت‌ های نفتی آمریكایی و همچنین یك شركت ایتالیایی هم برای بازگشت به صنعت نفت ایران اعلام آمادگی كرده‌اند.

همچنین در صورت كاهش تحریم‌های نفتی، شركت های نفتی چین و روسیه كه در شرایط تحریم نتوانستند خدمات مطلوبی به صنایع نفت و گاز ایران ارایه كنند، در زمینه استخراج میادین نفت و گاز حضور فعال تری خواهند داشت.

بنابراین به نظر می‌رسد همزمان با خوش‌بینی ‌های نسبی درباره موفقیت مذاكرات آتی تهران و گروه 5+1 در ژنو، تاثیر بازگشت احتمالی ایران به بازار نفت نیز عیان شده است و بنا به تخمین شماری از كارشناسان بهای نفت كاهش فاحشی را تجربه خواهد كرد. همچنین اعلام آمادگی شركت های بزرگ نفتی كشورهایی مانند فرانسه و ایتالیا می تواند نشانه‌ای از باز شدن تدریجی فضا برای صادرات نفت و مشتقات آن باشد.

البته در این زمینه جمهوری اسلامی ایران نیز با نیم‌نگاهی به تجربیات گذشته و ضعف‌ها و قوت‌های موجود در همكاری با شركت‌های خارجی و همچنین دستاوردهای بومی دانشمندان متعهدش در ارتقای سطح دانش فنی خود، با چشمانی باز درباره شركای خارجی صنایع نفت و گاز خود و همچنین سطوح و نحوه این همكاری‌ها تصمیم‌گیری خواهد كرد.

تحقیق**م.ك**1961**1358