توصیه حسین موسویان به مذاكره كنندگان ایرانی

به گزارش ایرنا، مسوول پیشین سیاست خارجی دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی ایران در ادامه تفسیری با عنوان 'جهان در آستانه معامله بزرگ هسته ای با ایران، به شرطی كه اسب تروآ در كار نباشد'، افزود: جنگ سرد بین ایران و آمریكا یكی از اصلیترین موانع مدیریت صلح آمیز بحران در خاورمیانه بوده است.

ناتوانی آمریكا در برقراری گفت و گویی محتوایی با ایران به مدت بیش از یك سوم قرن، مانعی جدی برای مدیریت صلح آمیز بحران در خاورمیانه بوده است، در حالی كه ادامه وضع ثابت خصومت آمیز كنونی ممكن است با كوچكترین اشتباه تحریك آمیزی، به بروز جنگی تمام عیار در منطقه بینجامد.

در همین حال اخیرا در پی انتخاب دوباره اوباما به ریاست جمهوری آمریكا و نیز انتخاب روحانی به عنوان چهره ای میانه رو در انتخابات ریاست جمهوری سال 2013، در ایران نشانه های امیدواركننده ای دیده شد. اوباما در مجمع عمومی سازمان ملل گفت: ما در پی تغییر رژیم [در ایران] نیستیم…ما برای حق مردم ایران برای دستیابی به انرژی صلح آمیز هسته ای احترام قائلیم… من بر این باورم كه اگر بتوانیم مساله هسته ای ایران را حل و فصل كنیم، این می تواند گامی بزرگ در جهت تحول در روابط باشد – روابطی بر اساس منافع و احترام متقابل.

روحانی رئیس جمهوری ایران هم در همان نشست با بهره برداری از فرصت به این اظهارات پاسخ مثبت داد و تأكید كرد كه ایران در پی 'تعامل سازنده' است و 'درصدد افزایش تنش با آمریكا نیست'. وی همچنین افزود، 'بگذارید بلند و واضح بگویم كه صلح در دسترس است'.

در پی این سخنان امیدواركننده، اقدامات سازنده ای هم صورت گرفت. نخستین گفت و گوهای مستقیم بین جان كری وزیر امور خارجه آمریكا و جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران 26 سپتامبر در مقر سازمان ملل برگزار شد. روز بعد از آن، اوباما و روحانی نخستین بار تلفنی با یكدیگر گفت و گو كردند و از وزیران خارجه خود خواستند به گفت و گوهای مستقیم ادامه دهند.'

فضای سیاسی جدید در پی انتخابات ریاست جمهوری ایران كه با گفت و گوهای مستقیم بین واشنگتن و تهران تقویت شده بود، تأثیر ملموسی بر تحولات منطقه ای داشت. نخست اینكه همكاری سه جانبه بین روسیه، ایران و آمریكا منجر شد دولت سوریه سلاح های شیمیایی اش را كنار بگذارد، كنوانسیون منع سلاح های شیمیایی را امضا كند و درهای كشور را به روی بازرسان بین المللی بگشاید تا سلاح های شیمیایی را نابود كنند.

ظریف در تشریح این موفقیت می گوید 'با اقدامات هماهنگ از سوی بعضی بازیگران از جمله ایران و روسیه و آمریكا، و بسیاری از دیگر بازیگران از [جنگ] جلوگیری شد، در حالی كه نیروهای زیادی در پی جنگ بودند'.

دوم اینكه، در دور نخست گفت و گوهای هسته ای بین ایران و قدرت های جهانی در 15 و 16 اكتبر، تهران بسته ای بسیار فراگیر را برای حل تنش یك دهه ای بر سر پرونده هسته ای ایران ارائه كرد. طرف ایرانی همچنین گفت و گوهای متفاوتی با مقامات آمریكایی برگزار كرد.

یك مقام بلندپایه آمریكایی در پی این گفت و گوها به خبرنگاران گفت 'من هیچ وقت چنین گفت و گوهای جدی، مفصل، صریح و صادقانه ای با هیات ایرانی نداشته ام'. بیانیه مشتركی كه از سوی كاترین اشتون به نمایندگی از شش قدرت بزرگ جهان و نیز ایران منتشر شد این گفت و گوها را اساسی و با نگاهی رو به جلو خواند.

سوم اینكه در جلسه دو روزه ای كه روزهای 28 و 29 اكتبر در وین برگزار شد، ایران فصل جدیدی را در برخورد با آژانس بین المللی انرژی اتمی برای حل ابهامات فنی باقیمانده گشود.

عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران پیشنهاد جدیدی را به یوكیو آمانو مدیر كل آژانس ارائه كرد و مدعی رویكردی جدید شد، ترو واریورانتا، معاون مدیر كل آژانس در پایان این گفت و گوها به خبرنگاران گفت 'آژانس بین المللی انرژی هسته ای و ایران جلسه ای بسیار سازنده درباره مسائل قبلی و جدید برگزار كردند' و رضا نجفی نماینده ایران در آژانس گفت 'من معتقدم كه با ارائه این پیشنهادهای جدید توسط ایران، توانسته ایم فصل جدیدی از همكاری را بگشاییم'.

اگر چه محتوای بسته ایران محرمانه نگاه داشته شده است، نمایندگانی از هیات های قدرت های جهانی كه در گفت و گوهای اخیر هسته ای در ژنو شركت داشتند، در دو سمینار جداگانه، به من گفتند، 'بسته هسته ای جدید ایران به همه نگرانی های اصلی قدرت های جهانی می پردازد'.

در واقع 'پیشنهاد گام به گام' روسیه و نیز گزارش های معتبر رسانه ای و بیانیه های مقامات سابق آمریكا كه درگیر مساله هسته ای هستند، حاكی است كه خواسته های قدرت های جهانی این موارد است:

نخست اینكه آنها اصرار دارند ایران با پیوستن به پروتوكل الحاقی – ترتیبات فرعی كد 3٫1 و همكاری با آژانس بین المللی انرژی هسته ای به منظور حل مسائل به اصطلاح 'جنبه احتمالا نظامی'، نهایت شفافیت را نشان دهد.

دوم اینكه با پذیرش پنج اقدام اعتماد ساز، اطمینان های لازم درباره 'نبود توان اشاعه' داده شود: غنی سازی خود را در حد 5 درصد حفظ كند، سقفی برای تعداد و نوع سانتریفیوژها نگاه دارد، سقفی را برای ذخائر اورانیوم غنی شده خود داشته باشد، تضمین دهد كه در تأسیسات آب سنگین اراك هیچ بازفراوری شكافت پلوتونیوم صورت نگیرد.

طرح گام به گام روسیه تمام این عناصر اصلی مورد نظر قدرت های جهانی را شامل می شد و مورد استقبال ایران قرار گرفت.

محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری سابق ایران در دیداری در اوت سال 2011 با سفیر روسیه گفت: ایران از طرح گام به گام روسیه استقبال می كند و آماده است برای همكاری پیشنهادهایی را ارائه دهد.

رئیس جمهوری سابق ایران از پیشنهاد روسیه استقبال كرد، چرا كه این طرح دو خواسته اصلی ایران را هم شامل می شد: شناسایی حق ایران برای غنی سازی و لغو تحریم ها. منابع قابل اعتماد به من گفتند كه طرح روسیه از آنجا شكست خورد كه طرف آمریكایی نتوانست در مقابل اقدامات ملموس ایران در زمینه شفافیت و عدم اشاعه، لغو تحریم ها را ارائه دهد.

این سابقه در كنار بسته فراگیر جدیدی كه توسط ایران به قدرت های جهانی ارائه شده و فصل جدیدی كه ایران با آژانس باز كرده است، حاكی از آنست كه معامله ای بزرگ در مساله هسته ای به دو شرط ممكن است: آمریكا و قدرت های جهانی به حقوق ایران تحت معاهده منع تكثیر هسته ای احترام بگذارند و بتوانند تحریم ها را به میزان متناسب در مقابل پذیرش درخواست های اصلی آنها توسط ایران لغو كنند.

این كار عملا خواسته های دو طرف را در یك بسته قرار می دهد و روندی گام به گام را بصورت اقداماتی متقابل و متناسب به اجرا در می آورد.

تندروها در تل آویو و واشنگتن برای پرهیز از تحقق این تحول در پی انحراف پیشنهاد به سوی 'آزادسازی منابع پولی' هستند.

مارك دوبوویتز، مدیر اجرایی بنیاد دفاع از دموكراسی ها در این باره گفته است 'مهمترین نگرانی من این است كه اگر دولت، آجری را از رژیم تحریم ها بردارد، نمی توان آنرا دوباره سرجایش گذاشت'. وی طرح 'آزادسازی منابع مالی' را روشی برای كمك مالی به ایران بدون لغو تحریم ها دانست.'

هم اكنون حدود 50 میلیارد دلار از درآمدهای نفتی ایران در حساب های امانی در كشورهایی نگاهداری می شود كه همچنان از ایران نفت وارد می كنند. ایران از این سرمایه ها برای پرداخت پول واردات از همان كشورها استفاده می كند.

از سرگیری مذاكرات هسته ای به تندروهای اسرائیلی و آمریكایی این فرصت را داده است كه دوباره این منابع را كاملا بلوكه كنند، هدفی كه از مدتها پیش در پی آن بوده اند.

پیشنهاد آنها مبنی بر دادن مجوز به اوباما برای اجازه موقت به ایران در دسترسی به این منابع مالی، به احتمال زیاد به اعطای امتیازات هسته ای ربط داده می شود.

پذیرش این شرایط توسط ایران به امتیازات پولی می انجامد كه به ساختار رژیم تحریم های یكجانبه و چندجانبه سازمان ملل، آمریكا و اروپا لطمه ای نمی زند. در همین حال موافقت نكردن ایران، به بلوكه شدن پول هایش در خارج و قرار گرفتن آنها تحت تحریمی مجازی منجر می شود. بنابراین، پیشنهاد مورد نظر تندروها چیزی جز یك اسب تروآ نیست.

این سیاست نه تنها مانع تحقق توافق هسته ای می شود، بلكه معما را پیچیده تر هم می كند.

جان كری وزیر خارجه آمریكا گفته است ' اقدامات باید واقعی باشد. باید كار را پیش ببرد و هیچ لغتی نمی تواند جایگزین آن اقدامات شود'.

پس از یك دهه، قدرت های جهانی و ایران در مرحله توافق نهایی در معمای هسته ای هستند، به شرط آنكه آمریكا بتواند در زمینه لغو تحریم ها به اقدام واقعی بپردازد.

ایرانم/1485**1479 /1610