«ابوالفضل پورعرب»؛ ستاره ای كه متولد شد

تمام موفقیت این اثر سینمایی را در كنار سوژه بدیع، می توان مدیون دو نقش اصلی زن مرد آن دانست؛ نیكی كریمی و ابوالفضل پورعرب.

ابوالفضل پورعرب در نخستین فیلم سینمایی خود در «عروس» به نخستین ستاره سینمای ایران پس از انقلاب تبدیل شد و بسیار مورد توجه عموم قرار گرفت.

وی چهارم آذر سال 1340 در تهران به دنیا آمد و در رشته بازیگری و كارگردانی تئاتر از دانشسرای هنر تهران فارغ التحصیل شد.

پورعرب بازیگری در تئاتر را از 19 سالگی آغاز كرد و در نمایش های مختلفی روی سن رفت.

«زخمه» ساخته خسرو ملكان نخستین حضور سینمایی او در نقشی بسیار كوتاه بود كه چندان نیز به چشم نیامد و وقفه ای هفت ساله را در سینما تا دومین فیلمش «عروس» تجربه كرد.

افخمی برای ایفای نقش های اصلی فیلم خود نیاز به چهره هایی واقعا جوان و جذاب داشت و نه چهره هایی كه در آستانه میانسالی كه به سیاق آن سال ها به مدد گریم نقش جوان اول را ایفا می كردند!

به همین خاطر نیز این كارگردان باهوش سینمای ایران ابوالفضل پورعرب و نیكی كریمی را برای ایفای نقش های اصلی فیلم خود برگزید و خطرات ناشی از این ریسك بزرگ را هم به جان خرید.

این دو بازیگر تازه نفس به خوبی با شخصیت های خود چفت شده و باورپذیری را برای مخاطبان خویش به حداكثر رساندند.

این اتفاق مهم وقتی كه در كنار فیلمبرداری درخشان نعمت حقیقی، موسیقی متن شنیدنی بابك بیات و كارگردانی بی عیب و نقص افخمی قرار گرفت، به نتیجه ای درخشان به نام «عروس» منتهی شد كه مورد توجه مردم و منتقدان قرار گرفته و لقب پرفروش ترین فیلم سال و یكی از پربیننده ترین فیلم های تاریخ سینما را از آن خود كرد.

موفقیت همه جانبه «عروس» سیل پیشنهادات سینمایی را به سمت پورعرب سرازیر، و او را به یكی از پركارترین بازیگران دهه 70 سینمای ایران تبدیل كرد.

در این ایام وی به ستاره ای پولساز و گیشه پسند با طیف متنوعی از فیلم های سینمایی تبدیل شد و ریسك سرمایه گذاری تهیه كنندگان را به حداقل خود رساند.

«آواز تهران» ساخته كامران قدكچیان یكی از بهترین نمونه های سینمای باكیفیت تجاری با بازی پورعرب در نقش جوان ساده دل روستایی است كه برای پیدا كردن پول به تهران آمده و درگیر ماجراهایی پیچیده می شود.

«قربانی» اثر رسول صدرعاملی از جمله فیلم های خوب كارنامه سینمایی پورعرب است كه گیشه مناسبی برایش پیش بینی می شد اما در عمل چنین اتفاقی رخ نداد.

پورعرب در نقش پسر یك سرمایه دار بازار میوه و تره بار بازی درخشانی ارائه كرد و عقده های فروخورده «مجید» را به شكل مطلوبی به تصویر كشید.

فصل درگیری او با «حاج نصرت» با بازی خوب داریوش ارجمند نقطه اوج فیلم است كه در ذهن سینمادوستان ایرانی حك شده است.

«نرگس» ساخته رخشان بنی اعتماد از دیگر فیلم های به یادماندنی این بازیگر است كه به شدت غافلگیركننده به نظر می رسد.

پورعرب با موهای فرفری و چهره ای كاملا متفاوت در نقش یك سارق خرده پا نقش را به بهترین شكل از كار درآورد و لحظه های درخشانی را در كنار «عاطفه رضوی» و «فریما فرجامیم شكل می دهد.

یكی دیگر از نقش های متفاوت این ستاره دهه 70 سینمای ایران در «چهره» ساخته سیروس الوند رقم خورد؛ جوان عاشق پیشه آس و پاسی كه وارد خانواده ای ثروتمند شده و تصمیم به كلاهبرداری می گیرد كه در آخر نیز به سبك فیلم های آن ایام متنبه شده و دست از كارهای ناپسند خود برمی دارد.

پورعرب گرمایی را كه فیلمنامه فاقد آن بود را به فیلم بخشید اما شكل ارتباط او با دختر سرهنگ با بازی معمولی عاطفه رضوی خوب از كار درنیامد.

«مردی شبیه باران» ساخته سعید سهیلی نخستین فیلم پورعرب در گونه دفاع مقدس است كه نخستین سیمرغ بلورین جشنواره فجر را پس از دو بار نامزدی برای فیلم های «عروس» و «نرگس» برای وی به ارمغان آورد.

وی در نقش یك رزمنده كه به اسارت گرفته شده و بواسطه موج انفجار وضعیت روحی به هم ریخته ای دارد، متقاعدكننده و متفاوت ظاهر شد و بخش دیگری از توانایی های وی در بازیگری را به رخ مخاطبان خود كشید.

«غریبانه» به كارگردانی احمد امینی و «دست های آلوده» ساخته سیروس الوند از جمله فیلم های خوب پورعرب در میان خیل فیلم های متوسط و ضعیف او در سال های میانی و پایانی دهه 70 است كه مورد استقبال مخاطبان نیز قرار گرفتند.

در اولی جوان آس و پاس و الكی خوشی است كه اتومبیل گرانقیمت دختر جوانی را از نمایشگاه شوهر خواهر او برداشته و در راه تصادف سنگینی می كند.

وی این نقش را با شیرینی خاصی ایفا كرد و از مرز باریك میان بی خیالی و لاابالی گری به سلامت عبور می كند.

در واقع «غریبانه» با قصه تكراری و پر از كلیشه، به بازی پورعرب سرپا ماند و می توان حضور وی را مهمترین عامل موفقیت فیلم در كنار هدیه تهرانی قلمداد كرد.

«دست های آلوده» با فیلمنامه ای از تیرداد سخایی شباهت های عجیبی به فیلم های جوان پسند نیمه دهه 50 دارد كه تلخی های خود را نیز از آنها وام گرفته است.

در اینجا پورعرب سردسته گروهی سارق است كه پس از سرقتی بزرگ در مخمصه ای عجیب گرفتار شده و سرانجام تلخی پیدا می كنند.

در «دست های آلوده» زوج ابوالفضل پورعرب و هدیه تهرانی بسیار خوب از كار درآمده و در كنار بازیگران جوانی همچون امین حیایی و عسل بدیعی گیشه پررونقی را برای فیلم به وجود آوردند.

با آغاز دهه 70 و تمایل افراطی سینمای ایران به گونه كمدی، ستاره اقبال پورعرب نیز رو به افول نهاد كه بالا رفتن سن و حضور بازیگران جوان تر نیز مزید بر آن شد.

كمبود پیشنهادهای مناسب در سینما، پورعرب را به سمت تلویزیون سوق داد كه حاصل آن مجموعه های «تنهاترین سردار» به كارگردانی مهدی فخیم زاده و مجموعه پرمخاطب «مسافر» ساخته سیروس مقدم بود. اتفاقی كه در سال های بعد پررنگ تر هم شد اما هیچكدام به نقاطی درخشان در كارنامه كاری این بازیگر با استعداد تبدیل نشدند.

«چند می گیری گریه كنی» ساخته شاهد احمدلو تنها فیلم قابل اعتنای پورعرب در دهه 80 است كه در آن شاهد بازی خوبی از او در نقشی نه چندان جذاب و تازه هستیم.

در ماه های پایانی دهه 80 پورعرب به واسطه ابتلا به بیماری در بیمارستان بستری شد و دوره های درمانی سختی را پشت سر گذاشت كه این امر نیز در دیده نشدن وی بر پرده نقره ای و قاب كوچك تاثیر به سزایی داشت.

وی به تازگی قرار بود در جدید ساخته سعید سهیلی به نام «كلاشینكف» نقشی بازی كند، به خاطر ابتلای به بیماری از این پروژه سینمایی كنار رفت.

حال در آستانه 52 سالگی این بازیگر محبوب سینمای ایران، خبرهایی از بازیافتن سلامتی نیز تمایل برای ساختن نخستین فیلم سینمایی او شنیده می شود كه امیدواری دوستداران پورعرب مبنی بر بازگشت وی به سینما را افزایش می دهد.

فراهنگ(5) ** 9266 ** م.ج ** 1071