**بیان رخداد
--------------
اوكراین بعنوان كشوری كه نزدیك به سه ماه صحنه اعتراض های خیابانی و درگیری های شهری شده بود، سرانجام سوم اسفند به وضعیت جدیدی رسید كه بسیاری از ناظران سیاسی را با سوال های بی شماری روبرو كرد.
به گزارش تازه منابع خبری، پارلمان اوكراین روز شنبه پس از كشته شدن بیش از 80 تن در نا آرامی های چند روز گذشته «كی یف» پایتخت این كشور، «ویكتور یانوكوویچ» را از ریاست جمهوری بركنار و «الكساندر تورچینوف» را كه بعنوان رییس پارلمان انتخاب شده بود، به ریاست دولت انتقالی منصوب كرد. وی از جمله سیاستمداران نزدیك به «یولیا تیموشنكو» رهبر مخالفان به شمار می رود.
تورچینوف قرار است تا برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری در چهارم خرداد 1393 (25 مه) اداره كشور را به دست بگیرد. همچنین روز شنبه، 322 نفر از مجموع 331 نماینده حاضر در نشست پارلمان اوكراین به طرح آزادی یولیا تیموشنكو رهبر مخالفان این كشور، رای دادند.
یانوكوویچ در واكنش به این اقدام پارلمان، آن را كودتا خوانده و تاكید كرد از قدرت كناره گیری نخواهد كرد اما این پایان كار نبود و روز دوشنبه پنجم اسفند، «آرسن آواكوف» وزیر كشور موقت، از صدور حكم جلب ویكتور یانوكوویچ رییس جمهوری بركنار شده این كشور، خبر داد.
در این بین، واشنگتن كه از ابتدای ناآرامی‌ها در اوكراین از مخالفان حمایت می‌كرد، روز یكشنبه چهارم اسفند، با صدور بیانیه‌ای از آزادی یولیو تیموشنكو نخست‌وزیر پیشین و تصمیم پارلمان برای تغییر در قانون اساسی استقبال كرد.
از سوی دیگر «سوزان رایس» مشاور امنیت ملی كاخ سفید، روز یكشنبه هشدار داد كه هرگونه دخالت نظامی روسیه در بحران اوكراین اشتباهی بزرگ خواهد بود.
نقطه آغاز اعتراض ها در اوكراین به تصمیم دولت ویكتور یانوكوویچ رییس جمهوری این كشور، در آبان ماه 1392، مبنی بر امضا نكردن توافق‌نامه همكاری فراگیر با اتحادیه اروپا باز می گردد.
در پی اعلام این تصمیم از سوی دولت یانوكوویچ، هزاران نفر از مردم اوكراین كه طرفدار پیوستن كشورشان به اتحادیه اروپا بودند، در پایتخت این كشور (كی یف) به خیابان‌ها ریختند و از آن روز تاكنون فضای این كشور متشنج بوده است.
همچنین، پیش از این و طی سال های 2004 تا 2005(1383 تا 1384) نیز به واسطه انقلاب موسوم به «انقلاب نارنجی» اوكراین صحنه تحولات گسترده ای شده بود و حال طی ماه های گذشته شاهد رویارویی 2 جهت گیری روسی- غربی در سیاست های این كشور است.
**اوكراین، معمایی پیچیده؟
------------------------------
تحولات اوكراین را شاید بتوان بعنوان معمایی پیچیده هم از زاویه نظری و هم از نظر عملی دانست.
از بعد نظری، برای زمان طولانی بین اندیشمندان حوزه روابط بین الملل و مدیریت بحران این سوال مطرح بوده كه چه تغییری و چه ثباتی قابل پذیرش یا غیرقابل پذیرش است؟
اما از منظر دانشگاهی، خود این متفكران نیز طی سال ها و دهه های گذشته در موارد گوناگون نتوانسته اند پاسخ متقن و مناسبی را برای آن بیابند؛ چراكه در موارد زیادی در مناطق مختلف جهان، گاهی یك تغییر به یك وضعیت قابل پذیرش منجر شده و گاهی به ثبات غیرقابل پذیرش انجامیده است.
بر این مبنا، شاید بتوان وضعیت امروز اوكراین را در چارچوب چنین وضعیتی تحلیل كرد؛ معمایی كه از یك سو با یك تغییر روبرو است كه این تغییر برای عده ای قابل پذیرش و برای عده ای دیگر غیرقابل پذیرش تلقی می شود و از دیگر سو، ممكن است با وضعیت ثباتی روبرو شویم كه می تواند در چرخه پذیرش - غیرقابل پذیرش دگرباره گرفتار شود.
در چنین شرایطی به نظر می رسد كه نظام سیاسی این كشور می تواند از یك وضعیت قوام بخش و تعادل سیاسی خارج شود.
همچنین، اگر بخواهیم از منظر عملی نیز وضعیت اوكراین را مورد بررسی قرار دهیم، روز شنبه سوم بهمن، به عنوان روزی سرنوشت‌ساز و پرحادثه ثبت تاریخ معاصر این كشور شد؛ چراكه در یك روز واحد رییس جمهوری مخفی شد، رای نبود اعتماد مجلس را گرفت، رییس مجلس استعفا كرد، یكی از مخالفان دولت بر كرسی او نشست و زمام امور كشور را در دست گرفت و سرسخت‌ترین رقیب سیاسی رییس جمهوری از زندانی در «خاركیف» در شرق اوكراین آزاد شد و به جمع هوادارانش در میدان استقلال كی‌یف پیوست.
ریشه و چرایی این تحولات را شاید بتوان در یك واژه خلاصه كرد و آن هم دوقطبی شدن فضای این كشور به دلیل حضور جهت گیری های روسی- غربی است؛ جهت گیری هایی كه طی سال های 2004 به بعد، فضای سیاسی این كشور را پر از بی ثباتی و چالش كرده است.
اما وضعیت اكنون اوكراین با وجود دگرگونی های رخ داده چالش های بی شماری را نیز در پی خواهد داشت؛ چراكه با وجود خروج هیات حاكمه هوادار روسیه، باز بسیاری در كی یف وجود دارند كه خواهان حضور این نیروها بر سركار هستند و به نظر می رسد كه این روند، رقابتی تمام نشدنی باشد.
در چند روز گذشته تحولات جدید، این وضعیت را ثابت كرد چراكه پس از بركناری یانكوویچ در كی یف، بسیاری از طرفداران روسیه در شرق و جنوب اوكراین تظاهرات كردند كه به درگیری با مخالفان انجامید.
از دیگر سو، موضوع انتقال انرژی و عبور خط لوله گاز روسیه به اروپا می تواند از مهمترین چالش های پیش روی دولت جدید اوكراین باشد. در سال 2006(1385) روسیه خط لوله انتقال گاز به اروپا را به بهانه افزایش قیمت و اختلاف با دولت وقت اوكراین قطع كرد و اروپا را در سرما فرو برد.
بنابراین می توان دریافت، وضعیت امروز اوكراین یك وضعیت پیچیده و بغرنجی است كه با وجود خروج یانوكوویچ از هیات حاكمه این كشور، هنوز رگه هایی از بحران های جدید پیداست.
**جمع بندی
-------------
با سرنگونی دولت یانكوویچ در اوكراین و بر روی كار آمدن دوباره مخالفان، شاید این كشور وارد وضعیت ژئوپلیتیكی جدیدی شود كه بی‌گمان در دو سوی آن، دو قدرت بزرگ آمریكا و روسیه قرار دارند؛ دو قدرتی كه هریك، یك سوی اوكراین را به سوی خود می كشد.
در فرجام سخن، به نظر می رسد آنچه اوكراین در سه ماه گذشته به خود دید، نوعی زورآزمایی بین مسكو- واشنگتن برای برتری در حوزه ژئوپلتیكی شرق اروپا بود كه چنین الگویی از رویارویی می تواند در نقاط مختلف جهان نیز تكرار شود و به چالش منطقه ای جدید بیانجامد.
در این زمینه پروفسور «انوشیروان احتشامی» استاد دانشگاه دورهام، اعتقاد دارد با قدرت گیری روسیه دوران پوتین و گسترش حوزه منافع آن به نظر می رسد كه آمریكا و روسیه وارد مرحله جدیدی از چالش و رقابت شده اند كه می تواند نه تنها در حوزه های سنتی موجبات بی ثباتی شود بلكه می تواند نقاط دیگر جهان را نیز زیر تاثیر خود قرار دهد.
اما باید یادآوری كرد كه تسری چنین الگویی از چالشگری بین قدرت های بزرگ می تواند به جریانی مداوم تبدیل شود و فضای بین المللی را نیز دچار چالش پایه ای سازد.
از سهراب انعامی - گروه تحقیق و تفسیر خبر
تحقیق**2040**1358
تاریخ انتشار: ۶ اسفند ۱۳۹۲ - ۱۲:۰۱
تهران-ایرنا- تحولات اوكراین در حالی با پیروزی مخالفان ادامه یافت كه به نظر می رسد این كشور، به واسطه زورآزمایی دو قدرت بزرگ آمریكا و روسیه وارد چرخه پیچیده ای از چالش سیاسی شده است.