انتخابات افغانستان - نگاه به آينده

در اين مطلب كه به قلم « پيرمحمد ملازهي» است مي خوانيد : انتخابات رياست جمهوري و شوراهاي محلي در افغانستان با استقبال گسترده مردم روبه رو شد و اين در شرايطي بود كه طالبان تهديد به بر هم زدن آن كرده بود.

ظاهرا طالبان در سطح محدودتري از آنچه كه خود انتظار داشته اند عملياتي را انجام دادند و با نيروهاي امنيتي درگير شدند.

منتها حقيقت آن است كه اين درگيري هاي محدود نتوانست در روند كلي انتخابات خللي به وجود بياورد.

بنابراين قطع نظر از اينكه برنده انتخابات رياست جمهوري از ميان 8 نامزد رقيب چه كسي باشد يا انتخابات به دور دوم كشيده شود يا نه در همين دور اول يكي از نامزدها 50 به اضافه يك آراي مردم را به دست بياورد و تكليف روشن شود، انتخابات رياست جمهوري و شوراي محلي فضاي جديد و متفاوتي از گذشته را براي افغانستان رقم خواهد زد.

اين انتخابات از چند جهت اميد به آينده افغانستان را تقويت كرده است.

1- گستردگي شركت مردم در انتخابات

2- حضور گسترده زنان در انتخابات

3- نقش فعال نظارتي جوانان در انتخابات

4- تامين امنيت به وسيله نيروهاي افغان و بدون دخالت خارجي

5- نقش مثبت رسانه هاي جمعي و بروز شيوه هاي مدرن انتخاباتي

6- مديريت افغاني انتخابات

البته اينكه حاكميت تا چه اندازه بتواند از راي مردم در مرحله شمارش و اعلام نتايج پاسداري كند بحث ديگري است ولي تا اين مرحله كه برگزاري انتخابات بود جامعه افغان تجربه مثبت و نويني را به آزمايش گذاشت و از آن پيروز بيرون آمد.

بنابراين قابل انتظار است كه انتخابات برگزار شده افغانستان به عنوان اولين تجربه مهم كه در آن براي اولين بار در تاريخ افغانستان امكان انتقال قدرت از طريق ساز و كارهاي دموكراتيك و صندوق هاي راي فراهم شده است، بتواند تا حدي مسير تحولات آينده اين كشور را مشخص سازد و افغانستان به تدريج از ساخت قومي قدرت فراتر رفته و در مسير ملت- دولت سازي حركت كند.

در عين حال انتخابات رياست جمهوري شوراهاي محلي افغانستان از جهات ديگر حايز اهميت است.

بدين معنا كه از يك طرف انتظار صلح و ثبات افغانستان در پي برگزاري انتخابات و روي كار آمدن دولت جديد در كابل وجود دارد ولي از طرف ديگر عاملان بر هم زننده صلح و ثبات در افغانستان همچنان فعال باقي مانده اند.

گروه طالبان، حزب اسلامي گلبدين حكمتيار و شبكه حقاني توان نظامي و عملياتي خود را دارند و گمان نمي رود كه به سادگي براي پيوستن به روند آشتي ملي در دولت جديد برآمده از انتخابات رضايت بدهند ، هر چند كه اين انتخابات و حضور گسترده مردم ممكن است حاميان طالبان را دچار شك و ترديد سازد و در بلندمدت زمينه را براي تشويق طالبان به مصالحه ملي تقويت كند.

جدا از اين امر برگزاري نسبتا آرام و بدون حاشيه جدي انتخابات اگر اتفاق خاصي در مرحله شمارش آرا و اعلام نتايج نيفتد در سه سطح مي تواند با پيا مدهاي منفي همراه شود.

1- در معادله قدرت قومي در داخل

2- در مناسبات منطقه يي افغانستان

3- در مناسبات بين المللي افغانستان

در ارتباط با معادله قومي قدرت در داخل به نظر مي رسد كه اين انتخابات با وجود آنكه در مرحله مبارزات انتخاباتي نامزدها به شدت قومي شده بود ولي حركت به جلو به طرف فراقومي كردن روند تحولات و عبور نسبي از مناسبات سنتي حول محور قوميت به طرف جامعه مدرن را تسريع كرده باشد.

بهره گيري جوانان از شبكه هاي اجتماعي و رسانه هاي مدرن براي هماهنگي كه تجربه نويني در افغانستان است مويد چنين برداشتي است.

در بعد منطقه يي تصور بر اين است كه دولت آينده افغانستان در موضع مساعدتري براي تعامل با كشورهاي منطقه يي صاحب نفوذ در افغانستان قرار گيرد و با كسب مشروعيت مردمي نگاه مثبت تر كشورها را بتواند به طرف خود جلب كند: امري كه مخالفان مسلح حاكميت مركزي در كابل را در تنگنا قرار خواهد داد و حمايت از آنها را براي كشورهاي منطقه يي پرهزينه تر و غيرقابل توجيه خواهد كرد.

در بعد بين المللي انتخابات رياست جمهوري و شوراهاي محلي در درجه اول حضور نظامي امريكا وناتو را با امضاي معاهده امنيتي با امريكا مي تواند قانونمند كند و درهمان حال اين امكان را در اختيار امريكا و ناتو قرار مي دهد كه بخش اعظم نيروهايشان را از افغانستان در فضاي مساعدتر و با امنيت بيشتري خارج سازند و اوباما رييس جمهور امريكا فرصت پيدا خواهد كرد كه خود را از دردسرهاي افغانستان به شكل آبرومندانه و بدون تلقي شكست خلاص كند.

با توجه به اين گونه واقعيت ها است كه مي توان گفت انتخابات رياست جمهوري افغانستان يك نقطه عطف مهم در تحولات دهه هاي اخير اين كشور باشد.

با اين حال شرايط خاص افغانستان را نبايد از ياد برد و به قضاوت زودهنگام مبادرت كرد. قدر مسلم آن است كه مردم افغانستان با شركت گسترده در انتخابات از خود هوشياري قابل توجهي نشان داده اند و به افراطي گري و جنگ طلبي «نه» گفته اند ولي اينكه نخبگان و صاحبان قدرت با تمايلات انحصارگرايانه قومي - مذهبي شان كاملاتسليم خواست عمومي مردم شوند هنوز زود است كه دست به قضاوت زد.

شمارش آرا و اعلام نتايج مهم تر از چگونگي برگزاري انتخابات است. دولت، كميسيون مستقل انتخابات و نامزدها با مسووليتي تاريخي روبه رو هستند و نحوه برخورد آنها مي تواند افغانستان را يا در مسير صلح، ثبات، پيشرفت سياسي، اقتصادي و فرهنگي قرار دهد و يا اگر به هر دليلي با نوعي مصلحت گرايي سياسي – قومي برخورد كنند ممكن است افغانستان را با فضاي جديدي از جنگ قومي شده داخلي و حتي تجزيه قومي روبه رو كند.

اول**1104