'قليان كشي' يا 'قليان كشي'

حليمه مي گويد : من نمي توانم جلوي فرزندم را بگيرم، از وقتي به موضوع حساس شده ام بوي نامطبوع توتون و تنباكو را ازلباس و سر وصورتش حس مي كنم اما او همچنان اين موضوع را رد مي كند.من حريف او نيستم و اميدوارم دولت باممنوع كردن قليان دست كم براي جوانان از روي آوري آنها به اين ماده دخاني جلوگيري كند.

دو هفته پيش در استان اردبيل، اين فرماندار شهرستان پارس آباد مغان بود كه براي نخستين بار در اين منطقه استعمال قليان در قهوه خانه ها را ممنوع اعلام كرد.

مصرف توتون و تنباكو در ايران و مخالفت ها و موافقت ها با آن ريشه اي تاريخي دارد. مهمترين حادثه در اين باره تحريم تنباكو از سوي ميرزاي شيرازي در دوره سلطنت ناصرالدين شاه مي باشد كه با توجه به تاثير فوق العاده اين حكم ضد استعماري به نهضت تنباكو معروف شد.

اما بر خلاف اين حادثه تاريخي كه اقدامي مذهبي و سياسي بود امروزه مخالفت با تنباكو از منظر حفظ سلامت عمومي و فردي مورد توجه مسوولان و نهادهاي مدني مي باشد.

در سال هاي گذشته در برخي از شهرهاي كشور اقدام هايي در ممنوعيت استعمال قليان و تنباكو صورت گرفت كه برخي موفق و برخي نيز تجربه هاي ناموفقي بوده و چندان دوامي نيافت.

اقدام 'علي بيگدلو' فرماندار پارس آباد درممنوع كردن استعمال قليان ازيك سو حمايت اقشار مختلف مردم را كه خوشحالي خود را با نوشتن پلاكارد و امضاي بيانيه نشان دادند، و از سوي ديگر نارضايتي جمعيت نه چندان كم قهوه خانه ها و قليان كش هاي منطقه را در پي داشت، ضمن اينكه برخي شخصيت ها از جمله 'حبيب برومند' نماينده اين شهرستان نيز با اين امر چندان موافق نبود.

حجه الاسلام 'حبيب برومند'نماينده مردم پارس آباد مغان اقدام فرماندار درپلمپ قليان سراها در اين شهرستان را اقدامي سختگيرانه خواند و خواستار تجديدنظر در آن شده است.

دركمتر از يك هفته درشهرستان كوچك 'نير' در همسايگي اردبيل نيز فرماندار اين شهرستان نه از ممنوعيت كامل استعمال قليان كه از ممنوعيت استعمال آن در بين جوانان زير 18 سال خبر داد.

در اقدامي ديگر حجه الاسلام سيد 'حسن عاملي' نماينده ولي فقيه در استان اردبيل كه به شهرستان پارس آباد سفر كرده بود از تصميم فرماندار اين شهرستان حمايت كرده و خواستار برچيده شده بساط قليان سراها در استان شد.

وي از اينكه بيش از 100 قليان سرا در پارس آباد پلمپ و باعث كاهش وقوع جرم در اين شهرستان شده قدرداني كرد و افزود:عملياتي شدن اين كار در تمام شهرستان هاي استان ضرورت دارد.

اكثر شهرستان هاي استان اردبيل از ديرباز شاهد قهوه خانه هاي پر از دود و هياهويي است كه استعمال قليان در آن امري عادي مي باشد.اما اين مكان ها تا چند سال پيش تنها پذيراي افراد بزرگسال و پيرمرداني بود كه در اين مكان پر از دود و سرفه از خوشي و ناخوشي روزگار، از ورزش تا سياست به فرياد سخن مي گفتند.

در چند سال گذشته اما قضيه كمي متفاوتر از گذشته شده و نگراني ها را در بين خانوارها بيشتر كرد. قهوه خانه هاي جديد كه نام 'سفره خانه سنتي' را بر خود گذاشته اند با سر و وضعي اتو كشيده ، تمييز و مدرن در گوشه خلوت شهرها و حاشيه آنها همانند قارچ شروع به روييدن كردند.

مشتري هاي اين سفره خانه ها نيز خاص آنها هستند، ديگر در آنها از پيرمرداني كه بر اثر استعمال فراوان دخانيات دندانهايشان رنگ سياه به خود گرفته بود خبري نيست. اينجا پاتوق جوانان ونوجواناني است كه دسته دسته باخودروهاي رنگارنگ مقابل آن پارك كرده و ساعتي در اين محيط مملو از دود به ظاهر با بوي مطبوع، گذران وقت كرده و آرام آرام زمينه هاي گمراهي خود و دوستانشان را فراهم مي كنند.

در قصه ديگر آرام آرام پاي دختران و زنان جوان نيز به اين مكان ها كشيده شده است، چيزي كه در اردبيل درساليان طولاني سابقه نداشت و امري ضد ارزش قلمداد مي شد.حادثه اي كه بتدريج از قبح آن ريخته شده و به امري عادي تبديل مي شود.

روند همه گيرشدن مصرف قليان دربين جوانان درسال هاي گذشته نگراني بسياري از خانواده ها و ارگان هاي بهداشتي و انتظامي را باعث شده است واين امر موجب تصميم گيري هايي درباره محدود كردن آن بمانند ديگر مناطق كشور در استان اردبيل نيز شده است.

با اينكه هنوز در استان اردبيل آماري از تعداد افراد قليان كش بوِيژه جوانان وجود ندارد اما تعداد قهوه خانه هاي اين استان بيش از 600 باب تخمين زده مي شود.

آمارهاي كشوري نيز به نوعي تداعي كننده وضعيت استان درباره افراد دخاني مي باشد، اين آمارها حاكي از اين است كه 15 درصد جوانان 13تا 15 سال در كشور مصرف‌ كننده قليان هستند و سالانه در مجموع 35 هزار ‏تن تنباكو در كشور دود مي‌شود. همچنين بيش از 7 درصد زنان نيز در كشور قليان مصرف مي كنند.

اين آمارها از اين جهت نگراني ها را بيشتر مي كند كه دخانيات بويژه قليان اساس و عامل بسياري از امراض خطرناك در انسان و كجروي هاي اجتماعي مي باشد.

براساس اعلام وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكي، ايران ‏بالاترين ‏روند رشد ابتلا به سرطان را در ‏دنيا داراست و 30 تا 35 درصد علت سرطان‌ها به عوامل خطري باز مي‌گردد كه كه ‏علت اصلي آن ‏دخانيات است و 30 درصد مرگ‌هاي ناشي از سرطان نيز مستقيماً با ‏دخانيات در ارتباط است.

به گفته پزشكان،قليان كه حاوي نيكوتين و مواد سمي خطرناك است درمقايسه باسيگار 600ماده سمي مهلك دارد كه به سرعت وارد ريه شده و آسيب جدي به آن وارد مي‌كند و اين تصور غلطي است كه برخي‌ها القا مي‌كنند كه قليان بهتر از سيگار است در حالي كه مواد سمي موجود در قليان نه تنها كمتر از سيگار نيست بلكه خطرناك‌تر بوده و دود آن سرطان‌زا است.

با هر بار مصرف قليان معادل يك پاكت سيگار نيكوتين و ديگر مواد خطرناك سمي وارد ريه افراد شده و دود ناشي از آن نيز براي اطرافيان و افرادي كه مصرف نمي‌كنند بسيار مضر است به طوري كه 500 سي‌سي تا يك‌ ليتر دود توليدي از آن بسيار سمي و خطرناك‌تر از سيگار به نظر مي‌رسد.

با توجه به اين عوامل، تقريبا يك هم آوايي اجتماعي براي مبارزه با دخانيات از جمله قليان در كشور و بالطبع در استان اردبيل وجود دارد.اما دراين ميان برخي ها همچون فرماندار پارس آباد طرفدار برخورد قاطع و ضربتي عليه قليان سراهاست و برخي ديگر نيز برفرهنگسازي و مقابله تدريجي با اين پديده و اسيب اجتماعي تاكيد دارند،ضمن اينكه بايد اين امر نيز مورد توجه باشد كه قهوه داران و مصرف كنندگان قليان بشدت با اينگونه تصميم ها مخالف هستند.

رييس كشوري اتحاديه قهوه داران معتقد است كه جمع كردن قليان، تعطيلي فرهنگ چند صد ساله قهوه‌خانه در كشور است.

به گفته وي، ايجاد محدوديت براي قهوه خانه ها و رستوران هاي سنتي به كساني كه در اين صنف كار مي كنند فشار مي آورد .همه زندگي آنها همين مغازه و پول در آوردن از همين قليان هاست.

تعدادي ازكارشناسان نيز معتقدند كه عوامل مختلفي در روي آوري نوجوانان و جوانان به قليان و دخانيات دخيل است كه در مبارزه با اين پديده حذف آنها ضروري مي باشد.

'ميرناصر داوودزاده' كارشناس اموراجتماعي مي گويد كه عوامل اجتماعي و فردي در افزايش گرايش به قليان و مواد دخاني تاثير دارد كه لذت گرايي و اصالت دادن به لذت در جامعه ، لذت بردن در اولين مصرف، باورنكردن ضرر و زيان آن، ابراز وجود، تاثيرپذير بودن و عدم استفاده از عقل و خرد مهم ترين عامل فردي در آن محسوب مي شود.

به گفته وي، بيكاري، نبود تفريحات سالم به اندازه كافي، گران بودن تفريحات سالم موجود ، دردسترس بودن قليان، عدم تطابق فرهنگ واقعي و فرهنگ آرماني، عدم استفاده از عقلانيت و جامعه پذيري در بين دوستان عوامل مهم اجتماعي دخيل در مصرف قليان مي باشد.

او مي گويد: مصرف قليان پيامدهاي اجتماعي و فردي را به دنبال داشته و باعث وارد آمدن زيان به فرد و جامعه مي شود كه اتلاف نيروهاي جواني، اتلاف ميليون ها ساعت زمان ، تحميل هزينه هاي اقتصادي در خصوص توليد توتون و تنباكو و تحميل هزينه هاي اقتصادي و اجتماعي در امر مبارزه از جمله پيامدهاي اجتماعي شيوع مصرف قليان در جامعه است.

اين جامعه شناس ابتلا به بيماري هاي مرتبط با مصرف ، عدم استفاده بهينه از زمان ، احتمال ايجاد آسيب هايي چون نزاع فردي و اتلاف پول را از جمله پيامدهاي فردي مصرف قليان در جامعه ذكر مي كند.

داوود زاده با اشاره به راهكارهاي لازم براي كاهش مصرف قليان در جامعه از بين بردن بيكاري را مهم ترين شرط دراين راه مي داند ضمن اينكه او بر ايجاد وگسترش مراكز تفريحاتي سالم، كاهش قيمت تفريحات سالم موجود ، پيشگيري از كاشت تنباكو و در دسترس نبودن تنباكو نيز بعنوان راهكارهاي كاهش مصرف قليان تاكيد دارد.

به اعتقاد اين كارشناس مسايل اجتماعي ، آماده ساختن خانواده ها براي جامعه پذيري مثبت فرزندان، توانا ساختن افراد در استفاده از عقل و تلاش براي تطابق فرهنگ واقعي و آرماني از ديگر راهكارها براي شيوع مصرف قليان در بين جوانان مي باشد.

وي تشريح مي كند كه بايد به جوانان توصيه و تاكيدشود كه شروع نكردن به مصرف و استفاده از توانايي دروني براي پيشگيري، ابراز وجود از راههاي مثبت، تاثيرگذار بودن در ديگران به جاي تاثيرپذيري و تمرين براي استفاده از خرد در كارهاي روزانه مهمترين ابزار براي پيشگيري و يا رهايي از اعتياد به دخانيات از جمله قليان مي باشد.

برخي از كارشناسان نيز معتقدند كه براي موفقيت در بحث ممنوع و يا محدود كردن مصرف قليان بايد به موضوع شاغلان اين صنف نيز توجه داشت، پيش از هر اقدامي مي بايست موضوع ساماندهي و توجيه صنف قهوه داران مورد توجه باشد ، در هر تصميمي به نوعي بايد منافع اين صنف تامين شده و زمينه جايگزيني و تغيير شغل براي آنها فراهم شود.

به گفته منابع ذي ربط ، مجموع قهوه ‌خانه‌هاي پروانه ‌دار استان بيش از 600 مورد مي باشدو نزديك به يك‌هزار و 500 نفر در اين مراكز مشغول به كار هستند و اين افراد بايد مورد حمايت تصميم گيران باشند.

به هر حال موضوع 'قليان كشي' و استعمال قليان و 'قليان كشي' و ممنوع كردن آن براي آحاد جامعه و يا بخشي از آن مي رود كه در استان اردبيل به يك موضوع مهم تبديل شود و بي شك تدبير مسوولان درموفقيت اقدام ها براي برچيدن آن امري ضروري مي باشد و در اين ميان مادران بسياري همچون 'حليمه' همچنان نگران دودي شدن وانحراف احتمالي فرزندان نوجوان و جوان خود هستند.

530/1352/8124/