همه امكاناتش یك ساك دستی و چند وسیله اولیه معاینه پزشكی با اقلام محدود و معدودی دارو است، اما شرح وظایفش در چارتی كه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی تدارك دیده، در حد و اندازه یك اكیپ چند نفره پزشكی با اطلاعات و توانمندی های متنوع است.
با این وصف، نه امكانات كم «رویا فدایی» را ناامید می كند و نه وظایف متنوع او را خسته؛ او حتی فراتر از وظایف تعریف شده، بار سنگین تامین سلامتی جامعه زیر پوشش را بر دوش می نهد و هر از چند گاهی هم طرح نو در می اندازد تا الگویی برای دیگران قرار گیرد.
اینجا روستای خارمیان در 10 در كیلومتری شمال شهر ساری است، جایی كه خانم فدایی با اجرای طرح غربالگری دیابت فراتر از طرح های مصوب دانشگاه علوم پزشكی مازندران، تلاش دارد تا جلوی پیشروی این بیماری خاموش را در میان حدود یكهزار نفر از ساكنان روستا بگیرد.
زنگ خطر دیابت در روستای خارمیان برای این بهورز با پشتكار و دلسوز زمانی به صدا در آمد كه نتایج دو طرح غربالگری رسمی انجام شده در سال های 83 و 87 نشان داد تعداد قابل توجه و دور از انتظاری از اهالی روستا به این بیماری خاموش مبتلا هستند.
معنا دار بودن منحنی ابتلا به دیابت در روستای خارمیان، خانم فدایی را بر آن داشت تا به رغم نبود امكانات و طرح مشخص از بالا، دست به كار شود و در گام نخست انجام آزمایش قند خون برای تمامی اهالی روستا بویژه خانواده های در معرض خطر ابتلا را در دستور كارش قرار دهد.
خانم فدایی كه خود از اهالی روستای خارمیان است، فعالیتش را به عنوان بهورز از سال 1372 در خانه بهداشت روستا آغاز كرد، جایی كه زمین آن را پدرش به عنوان خیر سلامت روستا تامین كرده است.
وی كه طرحش را برای اجرا به دانشگاه علوم پزشكی مازندران ارایه داده تا توسط حدود دو هزار بهورز روستایی دیگر هم اجرا شود، درباره طرح غربالگری دیابت برای اهالی روستای خارمیان به خبرنگار ایرنا گفت: وقتی نتایج دو مرحله اجرای طرح غربالگری دیابت روستاییان در سال های 83 و 87 مشخص شد، متوجه شدم كه اهالی روستای خارمیان به طرز نگران كننده ای در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
وی افزود: در آن طرح ها تعداد بیماران دیابتی شناسایی شده بالای 30 سال در روستای خارمیان 40 نفر اعلام شد و این آمار ابتلا در جامعه روستایی كه شغل آنان كشاورزی و باغداری است و مانند شهرنشینان تغذیه فست فودی هم زیاد ندارند، برایم غیر منتظره بود و در واقع زنگ خطر را برایم به صدا در آورد.
این بهورز پرتلاش و با احساس مسوولیت گفت: مشاهده روند فزاینده چاقی و اضافه وزن اهالی روستا هم پیش از این برایم نگران كننده شده بود و با مشخص شدن نتایج غربالگری، همبستگی معنی دار میان ابتلا به دیابت و چاقی مرا بر آن داشت تا خودم دست به كار شوم و جلوی پیشروی این بیماری را بگیرم.
وی شناسایی مشكل را گام نخست در حل آن دانست و افزود: تصمیم گرفتم در درجه اول تست قند خون را برای تمامی اهالی بالای 30 سال روستا كه تعدادشان حدود 500 نفر است، انجام دهم و برای این منظور با اعضای شورای اسلامی روستا و دهیار جلسه گذاشتم و اهمیت موضوع را برایشان تبیین كردم.
برای انجام تست قند خون اهالی روستا، مهم ترین نیاز داشتن دستگاه «گلوكومتر» بود كه خانه بهداشت آن را در اختیار نداشت و نبود این دستگاه هم یعنی معرفی روستاییان به مراكز بهداشتی و درمانی شهر ساری كه هم برای اهالی هزینه بر بود و هم متقاعد كردنشان برای انجام چنین آزمایشی، تقریبا امكان ناپذیر.
خرید دستگاه گلوكومتر و نوارهای اندازه گیری قند خون تنها و بهترین راهی بود كه می توانست كارساز باشد و خانم فدایی موفق شد با متقاعد كردن اعضای شورای اسلامی و دهیار و تقبل بخشی از هزینه ها توسط خودش، با هزینه حدود 10 میلیون ریال، دستگاه مورد نیاز را خریداری كند.
وی به ایرنا می گوید: هزینه خرید این وسایل و تجهیزات حدود 10 میلیون ریال شد كه به نظر هزینه زیادی نیست ولی با همین هزینه اندك و كنترل قند خون حدود یكهزار نفر از اهالی روستا و جلوگیری از ابتلای آنان به دیابت، نه تنها سلامت روستاییان تامین می شود، بلكه از هزینه های درمانی زیادی كه در صورت پیشروی دیابت متوجه كشور می شود، جلوگیری خواهد شد.
فدایی با تاكید بر این كه كنترل و آزمایش قند خون سالی یك بار برای افراد بالای 30 سال ضروری است، افزود: به دلیل مسافت روستای خارمیان تا شهر ساری، برای بهره مندی از خدمات آزمایشگاه و همچنین درگیر بودن اهالی به كار كشاورزی و دیگر حرفه ها، امكان انجام این آزمایش برای آنها فراهم نیست.
وی كه تست قند خون اهالی روستای خارمیان را همزمان با هفته دیابت آغاز كرده است، از استقبال گسترده اهالی روستا از اجرای طرح ابراز خرسندی كرد ولی با این حال گفت: از این كه تعدادی بیمار دیابتی جدید در میان اهالی روستا شناسایی شدند و حتی برخی از آنان در حالی به این بیماری مبتلا شدند كه اضافه وزن هم ندارند ، برایم ناراحت كننده است.
او افزود: یكی از نكات نگران كننده این است كه بسیاری از بیمارانی كه با اجرای این طرح پی به بیماری دیابت خود بردند نه تنها از بیماری خود اطلاع نداشتند، بلكه تصورشان بر این بود كه به خاطر برخوردار نبودن از اضافه وزن، در معرض خطر قرار ندارند.
فدایی ارجاع بیماران دیابتی شناسایی شده به آزمایشگاه برای تست دوباره قند خون و اطمینان از نتیجه دستگاه تست قند خون را اقدام بعدی در این طرح برشمرد و گفت: پس از آن نیز كلاس های آموزشی تغذیه و رژیم درمانی با حضور كارشناسان برای روستاییان برگزار خواهد شد تا نسبت به این بیماری آگاهی لازم را كسب كنند.
دهیار روستای خارمیان نیز به خبرنگار ایرنا گفت: اعضای شورای اسلامی و دهیاری همگام با اهمیت دادن به مساله آموزش و ساخت فضاهای آموزشی، در زمینه تامین سلامت اهالی روستا نیز از هیچ كوششی دریغ نمی كنند.
قاسم حبیبی افزود: با پیشنهاد طرح انجام تست قند خون توسط بهورز خانه بهداشت روستای خارمیان، شورا و دهیاری تمام تلاششان را به كار گرفتند تا این طرح اجرایی شود و اكنون نیز طرح در حال اجرا است.
وی با اظهار خوشحالی از حضور بهورز بومی در روستا گفت: خانم فدایی با قدم گذاشتن در راه پدرش كه خیر سلامت این روستای است، راهش را ادامه می دهد.
دهیار روستای خارمیان افزود: سال ها پیش علی فدایی پدر این بهورز زمین یكهزار متر مربعی خود را برای ساخت خانه بهداشت روستا اهدا كرد و امروز دخترش با پیشنهاد طرح اندازه گیری رایگان قند خون اهالی روستا و تقبل بخشی از هزینه خرید دستگاه و لوازم مورد نیاز ، در مسیری ادامه طریق می دهد كه پدرش قدم گذاشته بود.
دیابت كه از آن به عنوان مرگ خاموش یاد می شود، در صورت بی توجهی و رعایت نكردن مقررات و ضوابط بهداشتی و تغذیه ای بیش از هر بیماری دیگری آسیب زا و حتی كشنده است.
بر اساس گزارش های مراجع رسمی، استان مازندران از مناطقی است كه بیشترین بیماران دیابتی را دارد و جمعیت این استان بیشتر از سایر نقاط كشور در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
بر همین اساس نیز معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی مازندران از افزایش ابتلای مردم استان به بیماری دیابت خبر داد و گفت: اكنون ابتلا به این بیماری در مازندران به مرحله هشدار و گذر از خط قرمز رسیده است.
محسن اعرابی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا از چاقی به عنوان اصلی ترین عامل بروز نوع دوم دیابت یاد كرد و افزود: اندازه دور كمر یكی از پارامترهای تعیین چاقی است و بر این اساس زنانی كه اندازه دور كمر آنان بیشتر از 88 سانتی متر باشد و مردانی كه دارای دور كمر بیشتر از 120 سانتی متر باشند، چاق محسوب می شوند.
وی تغییر سبك زندگی و مصرف غذاهای فست فودی را عامل تاثیر گذار بر روند افزایش وزن در شهروندان مازندرانی ها دانست و ادامه داد: 54.4 درصد جمعیت 15 تا 64 سال مازندران دچار اضافه وزن و چاقی هستند و در واقع مازندران بدترین استان در این زمینه است.
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی مازندران شیوع چاقی در قشر جوان و نوجوان را هم تهدیدی برای سلامت جامعه در آینده ارزیابی كرد و اظهار داشت: گزارش وزارت بهداشت در سال 1392 نشان می دهد كه 7.7 درصد از نوجوانان مازندرانی دچار چاقی هستند در حالی كه میانگین كشوری در این زمینه 5.9 درصد است.
وی با اشاره به این كه عامل 47درصد مرگ و میرهای زیر 60 سال در جهان دیابت است، افزود: تنظیم وزن، مصرف سبزی، میوه و پرهیز از خوردن مكرر و زیاد غذاهای فست فودی و پرچربی می تواند در كنترل و پیشگیری از بیماری دیابت تاثیر گذار باشد.
اعرابی اجرای دو مرحله طرح غربالگری دیابت در جمعیت بالای 30 سال روستاهای مازندران را بخشی از فعالیت های كنترل روند این بیماری دانست و گفت: با اجرای این طرح در سال های 83 و 87 مشخص شد كه 12 هزار و 286 نفر در مازندران مبتلا به بیماری دیابت هستند و 6 هزار و 224 نفر هم در معرض خطر ابتلا به آن قرار دارند.
بر اساس تازه ترین آمار منتشر شده از سوی معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشكی مازندران از جمعیت دو میلیون و 641 هزار نفری زیر پوشش این نهاد بیش از یكصد هزار نفر مبتلا به دیابت هستند.
مازندران با حدود سه میلیون و 200 هزار نفر جمعیت دارای دو دانشگاه علوم پزشكی مازندران و بابل است.
دیابت در علوم پزشكی به سه نوع تقسیم می شود كه دیابت نوع یك دیابت وابسته به انسولین است كه به طور معمول قبل از 30 سالگی ظاهر می شود و علت اصلی بروز آن نیز فقدان یا كمبود ترشح انسولین در بدن است.
دیابت نوع دو یا غیر وابسته به انسولین نیز بیشتر در بزرگسالان و افراد بالای 40 سال دیده می شود و به طور معمول دو سوم افراد مبتلا به این نوع دیابت اشخاص چاق هستند.
دیابت نوع سه نیز به دیابت دوران بارداری معروف است.
اكنون جامعه هدف كنترل بیماری دیابت، دیابت نوع دوم است كه با كاهش مصرف انواع شیرینی، مصرف بیشتر سبزی و میوه، خودداری از مصرف غذاهای پرچرب و فست فود و ورزش قابل جلوگیری است.
چهاردهم نوامبر، سالگرد تولد «فردریك بانتینگ» كاشف انسولین، برای نخستین بار در سال 1991 با همكاری بنیاد بین المللی دیابت (IDF) و سازمان جهانی بهداشت (WHO) به عنوان روز جهانی دیابت نامگذاری شده است؛ در ایران 20 تا 26 آبان هفته دیابت نام دارد.
گزارش از : فاطمه قنبری قادیكلایی
7329/1654/ 2025
تاریخ انتشار: ۲۶ آبان ۱۳۹۳ - ۱۰:۰۰
ساری - ایرنا - بهورز مازندرانی مدتهاست عزم خود را برای سلامت روستاییان محل سكونتش جزم كرده و برای رسیدن به هدف، بخشی از هزینه ها را نیز متقبل شده است.