غروب خورشید كرامت

امام حسن مجتبی(ع) در پانزدهم رمضان سال سوم هجرت در مدینه دیده به جهان گشود، وی نخستین فرزند امام علی (ع) و حضرت فاطمه(س) است. رسول خدا پس از شنیدن كلام وحی از طرف جبرییل، نام «حسن» را برای او برگزید.

ابومحمد كنیه این امام برگوار، سبط، سید، زكی و مجتبی از لقب ها ی این امام همام به شمار می روند. دومین امام شیعیان هفت سال از دوره ی كودكی خویش را در كنار جد بزرگوارش حضرت محمد(ص) سپری كرد و از اندوخته ی دانش رسول خدا بهره مند شد.

اما دیری نپایید كه با رحلت حضرت محمد(ص) و شهادت حضرت فاطمه(س)، غم هجران بزرگی زندگی امام حسن مجتبی(ع) را فراگرفت و از آن پس از محضر پدر بزرگوارش كسب فیض كرد.

كریم اهل بیت در دوره یی زندگی می كرد كه خاندان بنی امیه با ظلم و ستم بر مردم حكمرانی می كردند و معاویه خلیفه امویان دشمن سرسخت امام علی(ع) و خاندان ایشان بود و سال ها به طمع خلافت اهل بیت(ع) را آزار و اذیت می كرد. در چنین شرایطی امام حسن مجتبی(ع) با آموخته های امام علی(ع) برای پذیرفتن مسوولیت سنگین امامت آماده می شد و پس از شهادت پدر بزرگوارش به امر خدا و طبق وصیت آن حضرت، رسالت بزرگ امامت را بر عهده گرفت.

امام حسن مجتبی(ع) در 6 ماه دوره ی امامت خویش، كارها را نظم داد و والیان شهرها را تعیین كرد اما پس از مدتی مردم كوفه و مخالفان وی كه ایشان را مانند پدرش در اجرای عدالت و احكام و حدود اسلامی بسیار قاطع دیدند، تعداد زیادی از آنان با نوشتن نامه یی به معاویه مخالفت خود را نسبت به امام مجتبی(ع) آشكار كردند و به توطئه های پنهانی دست زدند.

معاویه كه خود مخالف سرسخت امام حسن(ع) بود، با مشاهده ی این شرایط راهی كوفه شد. امام(ع) پس از آنكه نافرمانی معاویه را در برابر خود دید به نوشتن نامه هایی مبنی بر اطاعت كردن، دست برداشتن از توطئه ها و خونریزی فراخواند اما معاویه كه شرایط را برای آغاز دشمنی خویش فراهم دانست، با نقشه های نادرست خود، برای ایجاد روح اخلالگری و نفاق تلاش كرد.

او با خریداری وجدان ها، پراكندن دروغ و انتشار روحیه نا امیدی در میان مردم، سعی كرد همه چیز را به نفع خود فراهم كند و از طرف دیگر، تمام سپاهیان خود را به بسیج عمومی فراخواند.

امام حسن(ع ) تصمیم خود را برای پاسخ به ستیزه جویی معاویه گرفت و به صورت رسمی اعلام جهاد كرد. اما نافرمانی و وجود یارانی كه فریفته ی مال دنیا شدند سبب شد تا امام در این نبرد نابرابر تنها بماند و در شرایطی قرار بگیرد كه جز صلح با معاویه راه حل دیگری برای ایشان باقی نماند.

نخستین فرزند امام علی(ع) با پذیرش صلح، از جنگ و خونریزی كه هدف اصلی معاویه بود، جلوگیری كرد. ایشان به هنگام صلح اكبر به مخالفت با پیشنهاد معاویه مبنی بر تسلط یافتن بر حكومت پرداخت و در قرارداد صلح چنین نوشت: «معاویه موظف است در میان مردم به خدا، كتاب، سنت رسول خدا (ص ) و سیرت خلفای شایسته عمل كند و بعد از خود كسی را به عنوان خلیفه تعیین ننماید و مكری علیه امام حسن (ع ) و اولاد علی (ع ) و شیعیان آنها درهیچ جای كشور اسلامی نیندیشد و ضرر و زیانی به هیج فرد مسلمانی نرساند.»

معاویه برای اجرای قرارداد صلح، در كنار مسلمانان قرار گرفت اما با سخنرانی علیه امام حسن(ع) عهد نامه ای را كه خود نوشته و پیشنهاد داده بود و پای آن را مهر كرده بود، زیر پا گذاشت و چهره ی واقعی خود را به همگان نشان داد.

امام(ع ) پس از چند روزی آماده ی حركت به مدینه شد، معاویه با این توطئه خلافت اسلامی را زیر تسلط خود درآورد و با زیرپا گذاشتن شرایط صلح، از هر راه ممكن برای فشار و شكنجه بر اهل بیت و شیعیان استفاده كرد.

امام حسن مجتبی(ع) در دوره ی امامت خویش در اختناق زندگی كرد و هیچگونه امنیتی نداشت و با توجه به محدودیت های بسیاری كه معاویه برای ایشان ایجاد كرده بود، به هدایت و راهنمایی مردم می پرداخت و سال ها با صبر و بردباری برای دفاع از حقانیت دین اسلام، به مبارزه ی پنهان خود با خلافت بنی امیه ادامه داد و این گونه با صبر و شكیبایی محبوب دلها و مایه ی امید كسانی شده بود كه وی را «كریم اهل بیت» می خواندند.

سرانجام در بیست و هشتم صفر سال 50 هجری قمری امام حسن مجتبی(ع) به تحریك معاویه و به وسیله ی همسر خود جعده، مسموم و به مقام والای شهادت نایل آمد و قبرستان بقیع میزبان پیكر مطهر این امام بزرگوار شد.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز شهادت امام حسن مجتبی(ع) به گفتگو با حجت الاسلام حسین قرنی كارشناس امور دینی پرداخته است.

حجت الاسلام حسین قرنی هدف از امامت و نبوت را ارشاد، هدایت و به كمال رسیدن عنوان كرد و گفت: این امر به صورت كلی برای امت و به طور خاص برای انبیاء و معصومین صورت می پذیرد و یكی از راه ها برای تحقق این هدف، شناخت رفتارهای علمی و عملی ائمه معصومین است كه در قالب سیره بروز و ظهور پیدا كرده و به عنوان تاسی به سیره ی نبویه و بلدیه در كمال انسان دخالت داشته است.

این كارشناس امور دینی سیره را متدولوژی رفتار دانست و بیان كرد: فرق میان سیره و تاریخ این است كه در تاریخ یك مورخ تنها رویدادها را ثبت و ضبط می كند و با زمان جلو می رود، از بدو تولد تا وفات و شهادت آن شخصیت مورد نظر؛ اما سیره نویس جهت گیری های این شخصیت دینی را بر موضوع های خاصی درباره ی كل زندگی وی چون سبك اقتصادی، زندگی شخصی و معاشرت خانوادگی قرار می دهد.

وی درباره ی لقب كریم اهل بیت كه به امام حسن مجتبی(ع) نسبت دادند گفت: این عنوان در زندگی آن حضرت بروز و ظهور پیدا كرده و به ثبت رسیده است، امام حسن مجتبی(ع) در شرایط خاصی كه زندگی می كردند و نیمی از دارایی های خود را در راه خدا خرج كرد و این لقب یا همان كمال وجودی در ایشان بروز پیدا كرده است.

این كارشناس امور دینی مساله ی شهادت امام حسن مجتبی(ع) را این گونه عنوان كردند: معاویه و دیگر عوامل حكومتی با نفوذ در خانه ی امام مجتبی(ع)، همسر این امام همام را فریب دادند، به هر حال تحت تاثیر عوامل نفوذی معاویه و سیستم حكومتی بنی امیه، دومین امام شیعیان را مسموم كردند و به شهادت رساندند.

در پایان به مناسبت سالروز شهادت امام حسن مجتبی(ع) بر سخنان گوهرباری كه از ایشان بر جای مانده مروری می كنیم:

**پستی آن است كه شكر نعمت را نكنی.

**عاقل و خردمند به كسی كه از او نصیحت و اندرز خواهد، خیانت نكند.

**شما را به پرهیزگاری و ترس از خدا و ادامه تفكّر و اندیشه سفارش می كنم، زیرا كه تفكّر و اندیشه، پدر و مادر تمام خیرات است.

**چنان با مردم مصاحبت داشته باش كه خود دوست داری به همان گونه با تو مصاحبت كنند.

**كسی كه عقل ندارد، ادب ندارد و كسی كه همّت ندارد، جوانمردی ندارد و كسی كه دین ندارد، حیا ندارد.



**كسی كه در قلبش جز رضا و خشنودی خدا خطور نكند، چون خدا را بخواند، من ضامن اجابت دعای او هستم.



*گروه اطلاع رسانی

پژوهشم**9128**9131