اختلال وسواس فكري- عملي و راه هاي درمان آن

به گزارش روز دوشنبه ايرنا، دكتر 'فرشاد شيباني' در برنامه خيابان بهبودي گروه سلامت روان و خانواده راديو سلامت در مورد اختلال وسواس فكري- عملي (OCD) با اعلام اين مطلب افزود: اين اختلال در صورت درمان نشدن مزمن مي شود، زماني مي گوييم كه فردي مبتلا به اختلال وسواس فكري- عملي (OCD) است كه يا افكار وسواسي (Obsessions) يا اعمال وسواسي (Compulsions) يا هر دو را داشته باشد.

وي ادامه داد: افكار وسواسي (Obsessions) عقايد، تصورات يا تكانه هاي ناخوشايند و پريشان كننده اي هستند كه به طور مكرر وارد ذهنتان مي شوند. اين افكار برخلاف ميل شما به ذهنتان وارد مي شوند، ممكن است در نظرتان نفرت انگيز باشند، بدانيد كه بي معنا هستند و ممكن است با احساس و شخصيت شما تناسبي نداشته باشند ،مثلا اين فكر كه قالي هنوز هم پس از شستن نجس يا آلوده است.

شيباني اضافه كرد: اعمال وسواسي (Compulsions) رفتارها يا اعمالي هستند كه گرچه ممكن است آنها را بي معنا يا افراطي بخوانيد، اما احساس مي كنيد ناچاريد آنها را انجام دهيد. گاهي اوقات ممكن است به هر زحمتي در برابر انجام آنها مقاومت كنيد يا آنكه ممكن است تا زماني كه يك رفتار را به طور كامل انجام نداده ايد، اضطرابتان كمتر نشود. مثلا چندين بار شستن قالي يا قرينه كردن تمام لوازم منزل يا ميزكار را انجام دهيد.

وي در مورد شناخت اين اختلال، گفت: آيا افكاري به ذهنتان مي آيد كه برايتان بي معني است و قادر به كنترل آن ها نيستيد؟ آيا دستانتان را بيش از حد مي شوييد؟ آيا مكررا اشيا را وارسي مي كنيد؟ آيا كارها را بايد طبق نظم مشخص و خاص خودتان انجام دهيد؟ يا اين افكار و رفتارها زندگي شما را مختل كرده است؟ آيا از اينكه نا آگاهانه و غيرارادي باعث تصادف شويد، مي ترسيد؟

وي اضافه كرد: آيا از اينكه به ايدز يا سرطان و يا ديگر بيماري ها از طريق رفتن به توالت عمومي دچار شويد ، مي ترسيد؟ آيا از اينكه به دليل عدم دقت كافي در كنترل كردن قفل درب منزل يا چك كردن شير گاز، ترس از دزديده شدن لوازم منزل يا آتش سوزي و منفجر شدن منزل داريد؟ آيا از اينكه در اماكن عمومي به طور غيرارادي كلمات مستهجن به زبان آوريد، مي ترسيد؟ آيا افكار جنسي ناخواسته درباره غريبه ها، اعضا خانواده يا دوستان داريد و اين افكار شما را آزار مي دهند؟ آيا براي حفظ كردن چيزهاي بي اهميت مثل شماره پلاك خودروها، شماره تلفن هاي قديمي احساس اجبار مي كنيد؟ آيا به شكل مكرر قفل درها، اجاق ها، كليدهاي برق را بررسي مي كنيد؟ آيا خواندن چند صفحه كتاب چند ساعت از وقتتان را مي گيرد به اين خاطر كه احساس اجبار براي دوباره و چندباره خواندن آنها مي كنيد؟ آيا در شمارش اشيايي نظير كاشي هاي سقف يا كف، ميخ هاي روي ديوار احساس اجبار مي كنيد؟ آيا روزنامه ها يا وسايل كهنه و نابكار را به اين منظور كه شايد روزي به آنها نياز داشته باشيد، جمع مي كنيد و آنها را بيرون نمي­ريزيد؟

شيباني با اشاره به علت هاي اختلال وسواس فكري ـ عملي گفت: وسواس جنبه ارثي دارد اما به اين معنا نيست كه هر والدي كه اين اختلال را داشت حتما فرزندانش نيز مبتلا مي­شوند. براي ظهور وسواس علاوه بر استعداد ژنتيكي، استرس هاي مختلف مثل فوت يكي از عزيزان و دوران بلوغ بايد وجود داشته باشد تا اختلال وسواس آشكار شود.

وي تاكيد كرد: در صورتي كه انجام دادن اين رفتارها و اعمال بيشتر از يك ساعت از زمان شما را مي گيرد و باعث مختل شدن روند زندگي شما مي شود، دچار اختلال وسواس فكري- عملي (OCD) هستيد.

اين متخصص روان شناس باليني در پاسخ به اين سوال كه اختلال وسواس فكري ـ عملي چه مشكلاتي براي فرد ايجاد مي كند؟، گفت: اين رفتارها موجب مي شود تا فرد زمان زيادي را صرف اين رفتارها كند، از طرفي اين افكار و تكانه ها اجازه نمي دهد تا فرد روي كارش تمركز داشته باشد و در انجام كار اصلي دچار مشكل مي شود. مثلا فرد هنگام خواندن نماز دائما ذهنش درگير اين موضوع است كه آيا درست وضو گرفته، ركعت چندم است، آيا واژه ها را درست تلفظ كرده يا نه و به اين شكل از اصل نماز دور مي شود.

وي با اشاره به راه هاي درمان اختلال وسواس فكري ـ عملي ، گفت: افراد نمي توانند خودشان به تنهايي به اين اختلال غلبه كنند و بايد از متخصص روانشناسي باليني يا روانپزشك كمك بگيرند. درمان هاي موثري براي اين اختلال وجود دارد، درمان شناختي- رفتاري و درمان دارويي از اصلي ترين درمان هاي اين اختلال هستند.

به گفته شيباني ، تلاش افراد براي دور كردن افكار وسواسي از ذهنشان سبب هجوم بيشتر اين افكار مي شوند، به همين دليل افراد بايد اجازه دهند تا اين افكار در ذهنشان وجود داشته باشند و اين افكار را همانند ابرهاي آسمان در نظر بگيرند يعني فقط شاهد و ناظر عبور اين افكار از آسمان ذهنمان باشيم و هيچ تلاشي براي دور كردن اين افكار يا پرت كردن حواسشان به خرج ندهند.

وي اضافه كرد: مواجه شدن با عامل وسواس (مثلا اين فكر وسواسي كه در را قفل نكرده ام) و جلوگيري از پاسخ (مثلا بازبيني نكردن قفل) منجر به خوگيري مي شود و كم كم اين وسواس شدتش كم خواهد شد. اما معمولا افراد مبتلا نمي توانند به تنهايي از پس وسواس بربيايند و نياز به كمك يك متخصص دارند.

'برنامه «خيابان بهبودي» به تهيه كنندگي 'سيما غفاري' و گويندگي 'مصطفي مصطفوي' پس از اذان مغرب و عشاء روزهاي شنبه تا چهارشنبه از راديو سلامت پخش مي شود.'

اجتمام(1)9105**