طالبان و تغییر راهبرد واشنگتن در افغانستان

آمریكا طی سال های گذشته به بهانه مبارزه با تروریسم در افغانستان حضور نظامی داشت و با معرفی گروه «طالبان» به عنوان نماد فعالیت های تروریستی، جای جای این سرزمین را زیر پا گذاشت.

با این همه، به تازگی بر پایه اعلام روزنامه «داون» پاكستان، وزارت دفاع آمریكا (پنتاگون) اعلام كرده است پس از سال 2014 میلادی (از دی ماه 1393 به بعد) «محمد ملاعمر» رهبر طالبان و دیگر رهبران این گروه را تا زمانی كه تهدید مستقیمی از طرف آنان متوجه ایالات متحده آمریكا نباشد، هدف قرار نخواهد داد. به عبارت دیگر از دیدگاه این كشور، عضویت در طالبان به معنای ضد آمریكا بودن نیست. (1)

«جان كربی» سخنگوی پنتاگون، با ترسیم خطی میان نیروهایی كه همچنان به فعالیت های تروریستی ادامه می دهند و طالبان غیرنظامی، اعلام كرد هر نیروی طالب كه حملات خود را ادامه بدهد، در امان نخواهد بود.

«باراك اوباما» رییس جمهوری آمریكا نیز در سخنان مشابهی اعلام كرد سربازان آمریكایی تا پایان سال 2014 میلادی (یازدهم دی ماه) به ماموریت نظامی خود در افغانستان پایان خواهند داد.

به گفته او، این نیروها به سوی كسانی شلیك خواهند كرد كه بخواهند آمریكایی ها را هدف قرار دهند یا تهدیدی برای نیروهای رسمی افغان باشند.

این سخنان می تواند بیانگر چند پیام از سوی آمریكا باشد و تحولات و سناریوهای (نمایشنامه های) احتمالی را دنبال كند:

- در آغاز باید این نكته روشن شود كه آیا آمریكا در حال تغییر راهبرد پیشین خود - از میان برداشتن تمام عناصر و بدنه طالبان به عنوان بانیان حادثه یازدهم سپتامبر 2001 میلادی (بیستم شهریور 1380 خورشیدی)- و اتخاذ راهبرد تازه ای است كه در آن علاقه ای به كشتن افرادی كه آمریكا را هدف اصلی خود نمی دانند، ندارد؟

- به لحاظ روانی، اعلام این موضوع از سوی پنتاگون به عنوان بازوی اجرایی نظامی آمریكا می تواند نیروهای طالب را به سوی این دیدگاه سوق دهد كه تعدیل دیدگاه ها نسبت به آمریكا می تواند به طور برابر مواضع آمریكا نسبت به طالبان را نرمتر كند.

- شاید یكی از دلایل طرح این موضوع آن باشد كه آمریكایی ها با بیان چنین سخنانی كه بار روانی دارد، كاهش میزان مسوولیت های خود نسبت به افغانستان در درجه نخست و پس از آن كاهش كشته های احتمالی در جنگ های آتی با طالبان را دنبال می كنند.

- در سال جاری میلادی آمریكا معامله ای با نیروهای طالبان انجام داد كه طی آن یك سرباز آمریكایی با پنج تن از رهبران طالب معاوضه شد. ملاعمر این امر را پیروزی بزرگی برای خود دانست و از «شیخ تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر، بابت میانجیگری تشكر كرد.

این معامله می تواند آغازی برای مبادلات بیشتر نیروهای طالبان با سربازان آمریكایی باشد.

- این سناریو (نمایشنامه) چندان دور از ذهن نخواهد بود كه با تغییر ماموریت آمریكا از شرایط نظامی به حالت آموزشی و مشاوره ای، زمینه برای انجام اقدام های خودسرانه بدون اطلاع دولت مركزی افغانستان بیش از پیش فراهم شده است؛ یعنی در شرایطی كه آمریكایی ها در برابر افغان ها نجنگند، پیش شرط های ذهنی نیروهای طالب به سوی تغییر شرایط خواهد چرخید.

در گذشته نیز برخی مقام های آمریكایی چندین بار بدون اطلاع دولت افغانستان گفت و گو با طالبان را آغاز كردند كه این امر با اعتراض «حامد كرزی» رییس جمهوری پیشین افغانستان، همراه بود.

- نكته ای كه اكنون برای مردم افغانستان مطرح می شود این است كه با دسته بندی تازه آمریكایی، اگر طالبان از فهرست دشمنانی كه باید مورد هدف قرار گیرند بیرون بروند، جایگاه آنان را چه كسانی پر خواهند كرد؟

آیا واقعا می توان طالبان را به گونه های «طالبان مهاجم» و «طالبان بی آزار» تقسیم كرد؟ چرا كه اگر طالبان را یك گروه بی آزار بدانیم كه قرار نیست به اهداف دیگر حمله كند، دیگر نام آن، طالبان نخواهد بود و می توان این افراد را شهروندان تازه افغانستان دانست.

با توجه به تغییر دولت افغانستان و شرایط در حال گذار آن (اداره دولت به دست رییس جمهوری و رییس دولت اجرایی بر خلاف قانون اساسی)، كابل در ایجاد چنین شرایطی چه جایگاهی دارد و چگونه خود را با این تغییرها هماهنگ می كند؟

روشن است تقسیم بندی آمریكا در اعلام طالبان خوب و بد با توجه به شرایط كنونی، پیام ویژه ای دارد كه باید برای درك بهتر این موضع تازه واشنگتن، منتظر اقدام های آتی طالبان، واكنش كاخ سفید و همچنین مواضع متقابل كابل بود.

به هر ترتیب سخنان تازه مقام های آمریكایی درباره طالبان را باید آغاز راهی دانست كه آمریكا در پیمودن آن، وقت بسیار طولانی خواهد داشت، یعنی تا هر زمان كه موفق شود حضور نیروهای آمریكایی در افغانستان را تمدید كند.

--------------------------------

منبع:

1- http://www.irdiplomacy.ir/fa/page/1942203

---------------------------------

گروه تحقیق و تفسیر خبر

پژوهشم**م.پ**1961**1358