ناتو؛ مصالحه با طالبان یا واسپاری تنش به افغان ها

ماموریت نظامی نیروهای بین‌المللی كمك به امنیت در افغانستان (ایساف) به رهبری سازمان پیمان آتلانتیك شمالی (ناتو) هشتم دی ماه (بیست و نهم دسامبر) پایان یافت.

بسیاری از رسانه ها این تحول را با تصویر پایین كشیده شدن پرچم نیروهای ایساف (ISAF) به نمایش گذاشتند.

پس از 13 سال، نیروهای خارجی با پیامی كه «باراك اوباما» رییس جمهوری امریكا از واشنگتن برای نظامیان و خانواده های آنان خواند، از افغانستان خداحافظی كردند.

اكنون شمار نیروهای نظامی افغانستان نزدیك به 350 هزار نفر است كه به طور نسبی با اهداف از پیش تعیین شده همخوانی دارد.

قرار است بر پایه توافقنامه های دولت تازه كابل با واشنگتن و ناتو، از این پس 10 هزار و 800 نیروی امریكایی و 12 هزار نیروی ناتو در افغانستان باقی بمانند. این نیروها به فعالیت های آموزشی و مشورتی خواهند پرداخت.

چند روز پیش سخنگوی وزارت دفاع آمریكا (پنتاگون) اعلام كرد از این پس نیروهای طالبان تا زمانی كه امریكاییان را هدف قرار ندهند، دشمن واشنگتن نخواهند بود و هدف قرار نخواهند گرفت.

اعلام این موضع از سوی امریكا می تواند به نوعی كنار آمدن و مصالحه با نیروهای طالبان تعبیر شود. از سوی دیگر امریكا نمی خواهد از این پس در افغانستان كشته بدهد.

برون رفت نیروهای خارجی از افغانستان همزمان شده است با شكلگیری دولت تازه در این كشور.

دولت كابل هنوز نتوانسته است كابینه خود را معرفی كند و تاكنون چند بار زمان معرفی اعضای كابینه را به تعویق انداخته و این تحلیل را كه «دولت افغانستان در داخل با مشكلات و اختلاف هایی روبرو است»، به مهمترین گزینه در دسترس برای تحلیلگران تبدیل كرده است. بی تردید با توجه به شرایط جاری، مسوولیت دولت تازه در تامین امنیت ملی بیش از گذشته شده است.

نیروهای نظامی خارجی در حالی افغانستان را ترك می كنند كه این كشور در شرایط جاری با بیشترین ناامنی روبرو است.

مقایسه شمار كشته های غیرنظامی در افغانستان از سال 2007 میلادی (1386 خورشیدی) تاكنون مهر تاییدی بر این ادعا است.

در سال های 2007 و 2008 میلادی شمار كشته های غیرنظامی در افغانستان به ترتیب 1532 و 2118 نفر بود.

این آمار در سال های 2009 و 2010 میلادی به ترتیب به 2412 و 2777 نفر رسید.

سال 2011 و 2012 میلادی نیز به ترتیب 3021 و 2754 غیرنظامی كشته شدند. شمار كشتار غیرنظامیان در سال 2013 میلادی نیز 2959 نفر اعلام شد.

این آمار نشان می دهد نیروهای خارجی در شرایطی افغانستان را ترك می كنند كه بدترین شرایط امنیتی در این كشور حاكم است.

شرایط نامساعد امنیتی در افغانستان نشانه های جدی تر دیگری نیز دارد كه یكی از آنها، برگزاری مراسم پایان ماموریت نیروهای نظامی ناتو در افغانستان بدون اعلام پیشین و در سكوتی معنادار است.

به روشنی می توان گفت حضور نیروهای خارجی در افغانستان به امنیت این كشور منجر نشد. حتی در شرایط جاری نمی توان گفت طالبان ضعیف تر از گذشته شده است.

همین عوامل بیانگر این نكته است كه شاید نیروهای خارجی از آن رو كه نتوانستند در ساماندهی بهتر و مناسب تر افغانستان پیروز شوند، برای رهایی فرسودگی و كاهش كشته های خود برون رفت از افغانستان را هدف گرفته اند.

طی این سال ها برای جنگ نیروهای خارجی در افغانستان 686 میلیارد دلار اختصاص یافت. به عبارت دیگر روزانه نزدیك به 144 میلیون دلار برای نیروهای نظامی خارجی هزینه شد.

از این پس یكی از نگرانی افغان ها موضوع تامین منابع مادی، تسلیحاتی و آموزشی است. هر چند در توافقنامه های امنیتی افغانستان با نیروهای غربی موضوع تداوم كمك های مادی به این كشور مطرح شده اما میزان، شكل و محتوای این گونه كمك ها تعیین نشده است.

به تازگی «موریتز یوخیمز» نماینده غیرنظامی ناتو در افغانستان، اعلام كرده است در صورت خودداری افغانستان از مبارزه با فساد، كمك های مالی ناتو به این كشور قطع خواهد شد. این در حالی است كه بر پایه اعلام سازمان شفافیت بین المللی، افغانستان رتبه چهارم فساد در سطح بین المللی را دارد. (1)

ناهمخوانی سخنان نماینده غیرنظامی ناتو در افغانستان با شرایط واقعی این كشور در آن ریشه دارد كه طی چند سال گذشته، حضور نیروهای ناتو در خاك افغانستان با افزایش قاچاق مواد مخدر همراه بوده است. وجود مواد مخدر در افغانستان یكی از دلایل كلیدی افزایش فساد اعلام شده است زیرا مواد مخدر ارتباطی نزدیك با پول سیاه و پولشویی دارد.

همچنین آنطور كه اعلام شده، ناتو تجهیزات خود را از كشور افغانستان بیرون برده است. برخی از این سلاح ها به كشور كویت فرستاده شده است تا برای آموزش نیروهایی كه قرار است در برابر داعش بجنگند، مورد استفاده قرار گیرد.

نكته قابل توجه اینكه نیروهای خارجی تاكنون نسبت به تجهیز افغانستان به بالگردهای نظامی هیچ اقدامی انجام نداده اند. اصرار مقام های افغان بر لزوم تجهیز نیروهای این كشور به بالگرد، تاكنون به جایی نرسیده و پنتاگون و كاخ سفید این موضوع را به تعویق انداخته اند كه بی تردید ضربه ای به افغان ها خواهد بود.

گرچه آمارها از رشد روزافزون كشتار افراد غیرنظامی در افغانستان خبر می دهد اما نیروهای خارجی در مراسم پایانی اعلام كردند امروز افغانستان امنتر و پررونق تر از گذشته شده است.

نیروهای خارجی مهمترین دستاورد خود در افغانستان را احیا و ساماندهی نیروهای پلیس و ارتش ملی افغانستان اعلام كرده اند.

به هر ترتیب، با بیرون رفتن نیروهای خارجی از روند عملیات نظامی در افغانستان، این كشور با شرایط تازه ای روبرو خواهد شد كه برخی از مهمترین آنها را می توان در ذیل خلاصه كرد:

- از این پس، راهبرد مبارزه با نیروهای طالبان از برنامه سربازان خارجی بیرون رفته و در دست نیروهای بومی قرار می گیرد. هر چند با نیروهای خارجی در این روند مشورت هایی خواهد شد اما راهبرد نظامی بیش از آنكه رنگ و بوی وارداتی داشته باشد، از شرایط داخلی و استنباط نیروهای بومی ناشی خواهد بود.

- تركیب بازیگران عملیاتی نیز همانند تغییر راهبرد، تغییر خواهد كرد. با گذشت سه مرحله انتقال ماموریت نظامی از نیروهای خارجی،از این پس نیروهای داخلی تمامی اقدام های امنیتی را بر عهده می گیرند.

- مقام های افغانستان نیروهای نظامی این كشور را در مبارزه طالبان «توانمند» توصیف كرده اند. واقعیت آن است كه نظامیان كنونی این كشور، اغلب آموزش دیده، باتجربه و متفاوت از گذشته هستند اما باید توانایی آنان در عرصه عمل سنجیده شود.

- تحولات روزها و هفته های گذشته نشان می دهد طالبان افغانستان در همسنجی با گذشته تهاجمی تر شده است. گرچه چند روز پیش برخی از این افراد تسلیم نیروهای دولتی شده اند، اما این روند در گذشته نیز وجود داشت و تحولی تازه به شمار نمی رود.

به لحاظ كمی، كیفی و زمانی نیروهای طالبان در برخی ولایت های افغانستان ناامنی های گسترده ای ایجاد كرده اند.

خروج نیروهای خارجی از افغانستان می تواند به تقویت روحیه نیروهای طالب بینجامد.

---------------------------------

منابع:

1- http://www.irna.ir/fa/News/81413746/

---------------------------------

گروه تحقیق و تفسیر خبر

پژوهشم**م.پ**1961**1358