مرگ با لقمه های شور

** غذاهای شور،سفره های پرنمكدان ایرانی

طبق گزارش وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشكی در حال حاضر مصرف نمك كه خصوصا در غذاهای آماده به میزان زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد در كشور بالا است.

این درحالی است كه براساس توصیه سازمان بهداشت جهانی، حداكثر مقدار مصرف روزانه نمك 5 گرم است.

به گزارش سازمان تحقیقات آموزش و ترویج كشاورزی اكنون میزان مصرف نمك در كشور دو تا سه برابر این مقدار برآورده شده است. نمك دریافتی شامل نمك نمكدان، نمك موجود در مواد غذایی و نمك اضافه شده به غذا در زمان طبخ است.



**كاركرد نمك در بدن

نمك یكی از مواد مورد نیاز برای سوخت و ساز مواد غذایی در بدن، انتقال پیام‌های عصبی و كاركرد صحیح عضلات است. این ماده به مقدار محدود مورد نیاز بوده و مصرف متعادل آن لازم است. به طور مثال در هنگام اسهال و استفراغ یا فعالیت شدید بدنی و در هوای گرم با مصرف كمی نمك می‌توان املاح از دست رفته بدن را جبران كرد.



**بیشترین منابع مصرف نمك ایرانی ها؟

می‌توان از مهم‌ترین منابع دریافت نمك در رژیم غذایی به نمك آشپزخانه و سفره كه زمان طبخ یا سر سفره به غذا اضافه می‌شود، انواع غذاهای آماده مانند سوسیس، كالباس،‌همبرگر و ...، انواع كنسروها مانند كنسرو خورش‌ها، كنسرو سبزیجات و ..، انواع تنقلات شور مانند چیپس، چوپ شور و ...،لبنیات شور مانند پنیر، دوغ و كشك، انواع شور مانند خیار شور، كلم شور و ...، ترشی‌ها، آجیل و مغزدانه‌های شور مثل پسته، بادام، فندق، گردو و ... اشاره كرد.



**پیشگیری از مرگبارترین بیماریها و سرطان با كاهش مصرف نمك

در صورتی كه نمك به مقدار مناسب مصرف شود و كلیه‌ها هم سالم بوده و عملكرد خوبی داشته باشند نمك مورد نیاز بدن تامین می‌شود، اما در صورت تداوم مصرف زیاد نمك و مواد شور یا اختلال در كاركرد كلیه‌ها یا یكی از سیستم‌های مربوط به دفع، نمك اضافی موجب تجمع آب در بدن شده و ایجاد ورم در تمام یا قسمت‌هایی از بدن می‌كند. مصرف زیاد نمك و غذاهای شور از عوامل موثر بر افزایش فشار خون و بروز بیماری‌های قلبی - عروقی بویژه در افرادی كه سابقه این بیماری‌ها را در خود یا خانواده دارند، می‌شود. طبق تحقیقات، مشخص شده است كه دریافت زیاد نمك،‌ اثرات مضری بر سلامت انسان دارد كه شامل موارد زیر است:



- فشار خون بالا: در حال حاضر ارتباط بین مصرف زیاد نمك و افزایش فشار خون بویژه در افرادی كه سابقه خانوادگی فشار خون بالا دارند، بطور قطعی ثابت شده است. از علائم عمده فشار خون بالا، خطر سكته مغزی با از كار افتادن قسمتی از بدن یا حمله قلبی است. كاهش مصرف نمك، سریعا باعث كاهش فشار خون بالا می‌شود و اگر همیشه به مقدار كم نمك مصرف كنید، با افزایش سن دچار فشار خون بالا نخواهید شد.



- سكته قلبی: مقدار مصرف نمك با میزان شیوع سكته قلبی در جامعه مرتبط است. علاوه بر اینكه نمك باعث افزایش فشار خون می‌شود، البته به نظر می‌رسد مصرف زیاد نمك به طور مستقیم و بدون اینكه اثری بر فشار خون داشته باشد، باعث سكته قلبی می‌شود.



- پوكی استخوان: نمك زیاد،‌ كلسیم را از استخوان‌ها جدا می‌كند و باعث دفع آن از ادرار می‌شود. به همین دلیل باعث نازك شدن و پوكی استخوان می‌شود، در نتیجه با افزایش سن،‌ استخوان‌ها به راحتی می‌شكنند. برای كاهش خطر پوكی استخوان، مصرف نمك باید كاهش یابد.



- سرطان معده: كاهش مصرف نمك، خطر شیوع سرطان معده را كاهش می‌دهد. در مطالعه كشورهای مختلف در جهان، ارتباط نزدیكی بین مقدار مصرف نمك و تعداد افراد مبتلا به سرطان معده آشكار شده است. در مناطقی كه مردم نمك كم مصرف می‌كنند، شیوع سرطان معده كمتر است.



- آسم: مصرف نمك زیاد، شرایط آسم را تشدید می‌كند، یعنی اگر مستعد ابتلا به آسم هستید، بطور غیرمستقیم، بیماری شما را وخیم‌تر می‌كند. مطالعات متعدد نشان داده‌اند كه كاهش مصرف نمك،‌ همراه با سایر عوامل درمانی آسم، ‌در بهبود این بیماری موثر و مفید است.



- نگهداری مایعات بدن: مصرف نمك زیاد، باعث افزایش احتباس مایعات در بدن می‌شود. كاهش مصرف نمك در این شرایط حدود دو لیتر از مایعات بدن یا دو كیلوگرم از وزن بدن را كاهش می‌دهد. در بسیاری از زنانی كه دچار ورم قوزك پا و تنگ شدن انگشتر در دستشان هستند، با كاهش مصرف نمك در غذای خود، ورم بسیار كاهش می‌یابد.



** روش های پیشگیری

برای پیشگیری از افزایش فشار خون و بیماری‌های قلبی بهتر است به نكاتی از قبیل كاهش میزان نمك در هنگام پخت غذا، اجتناب از مصرف بی‌رویه نمك و عدم استفاده از نمكدان بر سر سفره، محدود كردن مصرف مواد غذایی كنسرو شده و بسته بندی شده، زیرا این مواد دارای مقادیر زیادی نمك هستند، استفاده از سبزی‌های تازه و معطر، سیر، لیمو ترش، آب نارنج، آویشن، شوید و ... در غذا به جای نمك برای بهبود طعم غذا، كاهش مصرف غذاهای شور مانند آجیل شور،‌ انواع فرآورده‌های غلات حجیم شده مانند پفك، چاكلز، چیپس، انواع شور نظیر خیار شور و كلم شور، ‌ماهی دودی، سوسیس و كالباس، كاهش مصرف موادی كه حاوی جوش شیرین هستند؛ جوش شیرین كه ممكن است برای ورآمدن و پف كردن انواع نان و كیك به كار رود دارای مقدار زیادی سدیم (عنصر موثره نمك) است. بنابراین در افرادی كه به علت ابتلا به بیماری محدودیت مصرف نمك دارند مصرف مواد حاوی جوش شیرین هم باید بسیار محدود شود.



** چه نمكی مصرف كنیم /نمك تصفیه شده خوردنی است

- كارشناسان بهداشتی می گویند،نمك تصفیه نمكی كاملا بهداشتی بوده كه ناخالصی‌های آن حذف شده است. نمك خوراكی باید از نوع یددار و تصفیه شده باشد. نمك‌های تصفیه شده یددار به دلیل خلوص بالا میزان ید را بهتر و به مدت بیشتر حفظ می‌كنند. نگهداری و ذخیره كرودن نمك یددار به مدت طولانی مثلا بیش از یكسال موجب از دست رفتن بخشی از ید آن می‌شود. برای حفظ ید در نمك، باید نمك را دور از نور و رطوبت و در ظرف دربسته پلاستیكی، چوبی، سفالی و یا شیشه‌های رنگی و تیره نگهداری كرد و جهت اضافه كردن آن به غذا در زمان طبخ، نمك را در انتهای پخت اضافه كرد تا ید آن در حداكثر مقدار حفظ شود.

تحقیقات پزشكی نشان می دهد كه نمك تصفیه نشده به علت داشتن ناخالصی در افرادی كه سابقه بیماری‌های گوارشی، كلیوی و كبدی دارند و حتی مصرف مداوم آن در افراد سالم منجر به بروز ناراحتی‌های گوارشی، كلیوی، كبدی و حتی كاهش جذب آهن در بدن می‌شود.

- نمك صنعتی نخوریم

كارشناسان مركز تحقیقات ، آموزش و ترویج كشاورزی توصیه می كنند همواره به تاریخ مصرف نمك و وجود پروانه ساخت از وزارت بهداشت روی بسته بندی نمك‌ها توجه شود. دقت كنید كه عبارت «نمك یددار تصفیه شده» بر روی بسته بندی نمك درج شده باشد و از خرید هرگونه نمك با عنوان «صادراتی صنعتی» خودداری كنید. نمك و غذاهای شور باید به مقدار بسیار كم مصرف شود و همان مقدار كم نمك نیز فقط از نوع تصفیه شده یددار باشد.

- ناخالصی‌های نمك دریا سرطان‌زا است/ نمك دریا باید عرضه بهداشتی داشته باشد

نمك دریا به نمك حاصل از تبخیر آب دریا گفته می‌شود. براساس اطلاعات مركز تحقیقات و آموزش و ترویج كشاروزی، این نمك تصفیه نشده دارای انواع ناخالصی‌ها از جمله فلزات سنگین است كه خطر سرطان‌زایی آنها به اثبات رسیده است. علاوه بر ناخالصی‌، میزان ید آن كم یا حتی فاقد ید بوده و نیاز روزانه بدن به ید را تامین نمی‌كند. هرچند نمك دریا حاوی مواد معدنی از جمله فلوئور و پتاسیم است، اما با توجه به اینكه در مصرف مقادیر زیاد آن، این املاح تامین می‌شوند، این ویژگی نمك دریا بسیار كم اهمیت بوده و ارزش كاربردی ندارد. در صورتی نمك دریا می‌تواند مصرف خوراكی داشته باشد كه در قالب استانداردهای موجود، مجوز تولید و پروانه ساخت از وزارت بهداشت گرفته باشد.

علمی 1599