تالاب، نگینی ارزشمند یا عرصه ای تهدیدآفرین

**تالاب بین المللی چُغاخور**

به گزارش ایرنا، تـالاب بین المللی چغاخور با مساحت بیش از دو هزار و300هكتار در دامنه ارتفاعات

'برآفتاب' و كلار شهرستان بروجن واقع شده و هر سال پذیرای پرندگان مهاجر و بومی شامل انواع مرغابی، حواصیل، لك لك سفید، خروس كولی و آبزیانی چون ماهی كپور و نوعی از ماهیان 'گورخری' است.

هوای مطبوع و چشم اندازهای زیبایی كه در این مكان قرار دارد، آن را در ردیف یكی از مهمترین كانونهای سیاحتی استان قرار داده است.

این تالاب در مسیر شهركرد– ایذه(استان خوزستان) واقع شده و با شهركرد60 كیلومتر فاصله دارد كه بدلیل گردشگر پذیری بالایش، برخی مواقع انباشت زباله بعنوان تهدیدی برای این كانون گردشگری و منابع آبی استان محسوب می شود.

آب این تالاب در چند سال اخیر بدلیل كاهش بارندگی و خشكسالی و برداشت بی رویه از چاه های كشاورزی، كم شده است.

**تالاب گندمان**

این تالاب بعنوان یكی از آبگیرهای حوزه آبریز 'آق بُلاغ' با فاصله‌ای نه‌ چندان دور از تالاب چغاخور قرار گرفته است، بطوری كه بخشی از خروجی تالاب چغاخور به این تالاب سرازیر می‌شود.

پوشش دائمی آب این تالاب حدود700 هكتار است و اطراف آن همچون تالاب چغاخور پوشیده از مرغزاری زیباست كه معمولاً بعنوان مرتع غنی برای چرای احشام استفاده می‌شود.

چشمه‌های اطراف تالاب گندمان علاوه برآنكه مكان مناسبی برای گذران اوقات فراغت به شمار می‌آید، آب تالاب را نیز تامین می‌كند.

از انواع پرندگان دائمی و مهاجری كه در این تالاب شناسایی شده‌اند می توان به انواع مرغابی، كوكر و آنقوت اشاره كرد.

از امكانات ویژه تفریحی و ورزشی اطراف تالاب گندمان، پرورش و نگهداری اسب و سواركاری در مرغزار پیرامون تالاب است.

تالاب گندمان به لحاظ شرایط توپوگرافی و آب و هوایی، یكی از 10تالاب برتر پرنده پذیری در كشور است كه در سال 1952در دفتر تحقیقات لندن ثبت شد.

این تالاب به لحاظ موقعیت آب و هوایی، زیستگاه اندومیك و منحصر به فرد ماهی موسوم به ماهی 'گوره خری' نیز می باشد.

تالاب گندمان به لحاظ برخورداری از موقعیت جغرافیایی و واقع شدنش در حاشیه جاده كه فلات مركزی را به جنوب كشور متصل می كند، یكی از قطب های گردشگری استان چهارمحال و بختیاری محسوب می شود.

خشكسالی های اخیر موجب وقوع آتش سوزیهای فراوان در این تالاب می شد كه این آتش سوزیها تهدیدی جدی برای زیستگاه پرندگان مهاجر و گردشگری تالاب بود.

همچنین چرای بی رویه دام در مرغزارهای تالاب و برداشت بی رویه آب تهدیدی دیگر برای تالاب گندمان بود كه با مشاركت دادن مردم در جهت حفظ و احیای این تالاب، بسیاری از این معضلات كم شد.

**تالاب سولقان**

این تالاب زیبا و با شكوه در70 كیلومتری شهركرد در مسیر شهركرد -ایذه قرار گرفته و دارای اكوسیستم زیبایی است.

حضور عشایر، زیست پرندگان مهاجر و رویش گل های رنگارنگ در برخی از فصول سال، زیبایی این مكان را چند برابر كرده است.

** تالاب دهنو**

تالاب دهنو در ناحیهٔ بهشت‌آباد(صرفنظر از چند منطقهٔ ماندآبي - فصلی) در20 كیلومتری شهرستان بروجن واقع است.

هماكنون سطح جلویي این تالاب(مرغزار) تقریباً خشك شده است اما این تالاب(سرآب) بدلیل نزدیكي به شهرهاي بروجن، گندمان، شهركرد و بلداجي و امكانات دسترسي مي‌‌تواند از اهمیت تفرجگاهي بسیار زیادي برخوردار باشد.

محل سراب بدلیل قرار گرفتن در زیر كوه موقعیت و چشم‌انداز بسیار زیبایي دارد.

در سالهاي اخیر پوشش غیرطبیعي گیاهان ماكروفیت آبزي، درون تالاب را كاملاً پوشانده و حتي حیات آبزیان درون آن را نیز به مخاطره انداخته است.

این تالاب بدلیل خشكسالی، حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق در منطقه و كاهش سطح آبهای زیرزمینی، خشك و كویری شده است.

تالاب دهنو در زمان حیات، مكانی برای پرندگان مهاجر از قبیل خروس كولی، اگرتها، حواصیل، اردك و مرغابی ها در فصل پاییز و زمستان بود.

** كم آبی، مشكل اصلی تالابها**

یكی از مهمترین چالش هایی كه تالابهای كشور از جمله تالاب گندمان را با مشكل مواجه كرده، كم آبی است.

عدم رعایت حق آبه ها، چه در رودخانه ها و چه در چشمه سارها، و بهره برداری از چاه های كشاورزی اطراف تالاب گندمان موجب خشك شدن این تالاب شده است.

به گفته نایب رئیس یك انجمن محیط زیستی در چهارمحال و بختیاری، پایین رفتن سطح آبهای زیر زمینی تالاب گندمان در پی بهره برداری از چاه های كشاورزی، منطقه تالاب را در مسیر خشك شدن كامل قرار داده بود.

'هومان خاكپور' افزود: كم شدن آب و بهم خوردن تعادل چرخه طبیعی(اكوسیستم) آن، شرایط را برای زندگی جانوران و پرندگان تالابهای استان بسیار سخت كرده است.

وی اضافه كرد: تالابها بعنوان نگین های ارزشمند طبیعت هر منطقه به شمار می روند و به لحاظ اهمیت200برابر زمین كشاورزی، بر روند زندگی اجتماعی یك منطقه كاركرد و تاثیر دارند.

وی اظهار كرد: هم اكنون تالابهای استان چهارمحال و بختیاری مانند بسیاری از تالابهای كشور با شرایط خشكسالی تهدید می شوند.

خاكپور افزود: عدم رعایت حق آبه زیستی، برداشت غیرمجاز از چاه های كشاورزی، رهاسازی زباله در محدوده تالابها، ورود فاضلاب و پسابهای خانگی، حضور و چرای بیش از حد دام و شكار غیرمجاز از دیگر مشكلاتی است كه تالابهای استان را تهدید می كند.

وی گفت: در دو تالاب بین المللی چغاخور بخصوص تالاب گندمان در چند سال اخیر، مشاركت مردم برای حفظ، حراست و احیای این تالابها افزایش یافته است.

وی گفت: مردم مناطق حاشیه تالابها به ارزش، اهمیت و مزیتهای تالاب پی برده و اقدامات خوبی برای احیای تالاب ها انجام می دهند.

خاكپور از احداث یك بند خاكی در تالاب گندمان بعنوان یكی دیگر از راه های احیای تالاب گندمان نام برد و گفت: با احداث این بند از خروج آب تالاب جلوگیری شده و آب بخش اعظمی از سطح این تالاب را فرا گرفته است.

این كارشناس منابع طبیعی و محیط زیست یادآور شد: وجود آب در سطح تالاب موجب حضور پرندگان برای گذران فصل زمستان در این مكانها شده است.

وی گفت: حفظ و حراست از تالابها نیازمند نگاه جامع تر و توجه بیشتر است.

خاكپور افزود: اكنون تالابهای دهنو در بروجن و علی آباد و سولقان نیز بعنوان دیگر تالابهای استان با خشكسالی شدید مواجهند.

وی گفت: تالاب علی آباد و سولقان با كم آبی شدید مواجه است كه این امر از چند سال گذشته با افزایش خشكسالی در منطقه افزایش چشمگیری داشته است.

وی افزود: تالاب دهنو بروجن نیز بدلیل برداشت بی رویه منابع آب توسط چاه های كشاورزی، روند نگران كننده ای به خود گرفته است.

وی گفت: این تالاب با خشكی شدید مواجه شده و اگر برنامه ای برای احیای آن انجام نشود این تالاب نیز مانند دشت شهركرد به یكی از كانونهای گرد و غبار شهرستان بروجن و استان تبدیل می شود.

مدیركل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری نیز گفت: در استان پنج تالاب وجود دارد كه با وجود چند تالاب بین المللی و ملی از استانهای مهم كشور از نظر تعداد تالابها محسوب می شود.

'شهرام احمدی' افزود: تالابهای چغاخور، گندمان و سولگان از تالابهای مهم استان است و بخش اعظم تالابهای استان در محدوده شهرستان بروجن قرار دارد.

وی گفت: هم اكنون 24 تالاب كشور در كنواسیون رامسر ثبت شده و امسال پنج تالاب دیگر از جمله تالاب گندمان كاندیدای ثبت در این كنواسیون است.

مدیركل حفاظت محیط زیست استان گفت: تالابهای استان به لحاظ موقعیت آب و هوایی، مامن پرندگان مهاجرند و با اجرای برنامه های حفاظتی و احیای تالابها، زادآوزی پرندگان مهاجر در تابستان امسال در تالابهای استان به 13گونه رسید.

احمدی گفت: پرندگانی كه اخیرا در تالابهای استان زادآوری كرده اند، اغلب از نوع چنگر نوك قرمز، لك لك، مرغابی سرسبز، حواصیل، كشیم بزرگ، كشیم كوچك، اردك سرسبز و اردك سرحنایی هستند.

وی گفت: استان چهارمحال و بختیاری با داشتن تالابهای بین المللی و ملی از جمله مناطقی است كه پرندگان مهاجر در مسیر كوچ خود در تالابهای این استان سكونت می گزینند.

احمدی ادامه داد: در فصل زمستان بخشی از این پرندگان بدلیل یخ زدگی تالابهای استان به سمت خلیج فارس كوچ می كنند و تا اواخر فروردین در آن مناطق می مانند.

وی افزود: امسال با افزایش مهاجرت پرندگان به تالابهای استان، این تالابها میزبان یكصد هزار پرنده مهاجر است.

وی از شناسایی غاز پیشانی سفید كوچك از گونه های پرندگان مهاجر نادر و در حال انقراض در ماه گذشته در تالاب بین المللی 'گندمان' خبر داد و گفت: تالاب گندمان جزو سایت های دفتر پرندگان آبزی لندن است و با تالاب چغاخور تنها تالابهای كشورند كه نوع ماهی گوره خری با نام ˈآفانیو ولادی كویˈ را در خود پرورش می دهند.

وی همچنین از لانه گذاری پرنده 'یلوه آبی' در این تالاب در اردیبهشت امسال خبر داد و گفت: با اجرای طرح ممنوعیت چرای دام در تالاب گندمان نیز ماندگاری پرندگان در تالابهای استان افزایش یافته است.

احمدی در باره وضعیت خشكسالی و كم آبی تالاب دهنو بروجن گفت: احیای تالاب دهنو، علی آباد و سولقان نیازمند مدیریت منابع آب است.

مدیركل حفاظت محیط زیست چهارمحال و بختیاری گفت: این تالابها بر اثر حفر چاه‌های عمیق و نیمه عمیق در این منطقه ، كاهش سطح آبهای زیرزمینی و كمبود بارش خشك شده اند.

احمدی با اشاره به اینكه تالاب سولقان بر اثر بارشهای اخیر و زمستانه احیاء شده است، گفت: این تالابها محلی برای استراحت و تغذیه پرندگان مهاجر و كنار آبزی هستند.

درهر حال، هرچند كارشناسان معتقدند: تالابهای چهارمحال و بختیاری با توجه به ظرفیت اكوتوریستی و گردشگری آنها بعنوان نگین ارزشمندی برای این استان محسوب می شوند، معهذا خشكسالی های اخیر موقعیت طبیعی آنها را به خطر انداخته است.

خطر اصلی این است كه ادامه روند خشكسالی ها، تالابهای چهارمحال و بختیاری، این نگین های ارزشمند منطقه را به كانون اصلی گرد و غبار استان تبدیل كند.

به گزارش ایرنا، روز جهانی تالابها، سالانه در تاریخ ۲ فوریه(13بهمن) برگزار می‌شود.

این روز در ۲ فوریه سال ۱۹۷۱ در شهر رامسر ایران در كنوانسیون موسوم به 'كنوانسیون رامسر' به ثبت رسید.

روز جهانی تالابها اولین بار در سال ۱۹۹۷ جشن گرفته شد.

7360/543