مراغه هميشه با نام يكي از بزرگترين مراكز پژوهشي نجومي يعني رصدخانه خواجه نصير طوسي همراه بوده، رصدخانه اي كه در زمان پايتختي مراغه توسط هلاكوخان مغول ساخته شده است.
رصد خانه مراغه كه اين روزها آثار كمي از آن به جا مانده است، يادگاري از دوران طلايي علم و فرهنگ ايران در دنيا به حساب مي آيد كه درسال657 بنا شد و در برپايي آن شخصيت هاي بزرگي مثل علامه قطب الدين فخرالدين مراغي، محي الدين مغربي، علي بن محمود نجم الدين الاسـطرلابي و ديگر بزرگان آن روزگار شركت داشتند.
بناي رصـدخانه 15 سال به طول انجاميده و در اين مدت به دستور هلاكو كتاب‌ها و اسباب و آلات علمي و نجومي بسياري در آن جمع شده است.
به گواهي تاريخ اين مجموعه تا سال 703 هجري يعني تا زمان سلطان محمد خدابنده مشغول به كار و آباد بوده ولي پس از آن بر اثر عوامل متعدد همچون تغيير پايتخت و بي‌توجهي حكام رو به ويراني رفت و در حال حاضر آثاري از بناهاي متعلق به آن باقي مانده است.
اهميت رصدخانه مراغه نه تنها به دليل اهميت تاريخي بلكه به خاطر علم و دانشي است كه در آن گردهم آمده بود و سال‌ها بر جهان تاثير گذاشت چنان كه اين رصدخانه كتابخانه‌اي با 400 هزار جلد كتاب خطي و ابزارهاي اخترشناسي از جمله ذات‌الربع ديواري به شعاع 430 سانتيمتر، كره‌هاي ذات‌الحلق، حلقه انقلابي، حلقه اعتدالي و حلقه سموت، زيج ايلخاني كه شهرت جهاني دارد و بسياري آثار و اشياي ديگر را شامل مي‌شده است.
ساختمان اصلي اين رصدخانه به شكل برجي استوانه‌اي ساخته شده بود و در ساختمان‌هاي كناري آن يك كتابخانه و استراحتگاهي براي كاركنان در نظر گرفته شده است.
برج مركزي قطري به اندازه 22 متر داشته و ضخامت ديوار آن به 80 سانتي متر مي رسيد و در فضاي داخلي آن هم يك راهرو و شش اطاق تعبيه شده بود كه همه از جنس قلوه سنگ، لاشه، سنگ هاي تراش خورده و ملات گچ بود.
رصدخانه مراغه 167 سال پيش از احداث رصدخانه سمرقند ساخته شد و در زمان آباداني يكي از معتبرترين رصدخانه‌هاي جهان بوده است.
در آن زمان به فرمان قوبيلاي قاآن، امپراطور چين و برادر هلاكو خان، كارشناساني براي آموزش و الگو برداري از رصدخانه مراغه به اين شهر آمده و پس از مراجعت به چين رصدخانه‌اي به تقليد از رصدخانه مراغه ساختند.
رصدخانه مراغه با شماره 1675 در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده و بررسي‌ها و مطالعات بر روي اين بناي ارزشمند همچنان ادامه دارد به طوري كه در تير سال 91 بقايا و بخش‌هاي جديد و ناشناخته‌اي از رصدخانه تاريخي اين شهرستان كشف شد.
اين قسمت ها شامل بخش هايي از كتابخانه اين رصدخانه بوده و از دل خاك بيرون آمده كه تاكنون ناشناخته مانده بود.
كارشناسان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري مراغه اين بخش ها با هدف اجراي طرح خواناسازي رصدخانه از دل خاك بيرون آوده و پس از خواناسازي براي حفاظت از آن از پوشش پلاستيك و ديوار كاه گلي استفاده شده است.
شهرستان مراغه با حدود 515 اثر تاريخي و تپه هاي شناسايي شده جزو 10 شهر داراي بافت غني تاريخي و فرهنگي در كشور محسوب مي شود كه حدود 300 اثر تاريخي آن در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده است.
اين شهرستان در 147 كيلومتري جنوب غربي آذربايجان شرقي، در مشرق درياچه اروميه و بر دامنه جنوبي كوه سهند قرار گرفته و از شمال به تبريز، از شرق به هشترود، از جنوب به مياندوآب و از غرب به درياچه اروميه محدود است.
3034/8023/1756
تاریخ انتشار: ۱ فروردین ۱۳۹۴ - ۱۳:۳۸
مراغه - ايرنا - رصدخانه مراغه تاريخي مراغه متعلق به قرن هفتم هجري قمري بزرگترين رصدخانه تاريخ جهان اسلام هم اكنون به اولين مقصد گردشگران نوروزي اين شهرستان تبديل شده است.