برپایی جشن سیزده بدر، سنتی باستانی در میان اقوام ایرانی به شمار می رود. ایرانیان پس از برگزاری 12 روز جشن های سال نو، سیزدهمین روز را در دل طبیعت می‌گذرانند كه این آیین به عنوان آخرین مراسم پس از خانه تكانی، چهارشنبه سوری، چیدن سفره هفت سین، تحویل سال و دید و بازدید برپا می شود.
پیشینه ی جشن سیزده بدر را به زمان جمشید نسبت می دهند، جمشید پادشاه پیشدادی، سیزدهم فروردین را در صحرای سبز و خرم خیمه بر پا می كرده است كه در نتیجه این مراسم در سرزمین ایران به صورت سنت و آیینی ماندگار درآمد و ایرانیان از آن پس سیزده بدر را بیرون از خانه و در دامن طبیعت و كنار چشمه سارها می گذراندند.
مردم این دیار در گذشته انواع دانه‌ها را پیش از نوروز می‌كاشتند و هر دانه‌‌ای كه در مدت این 12 روز، بیشتر رشد می‌كرد، آن را برای كاشت همان سال به‌كار می‌بردند. آنها همچنین اعتقاد داشتند كه اگر روزهای نوروزی به اندوه سپری شود، تمامی سال به غم می‌گذرد و اگر در این روزها شاد باشند تا پایان سال به خوشی و نشاط خواهد گذشت، به همین دلیل روز پایانی جشن های نوروز را به شادی و خوشی می گذراندند.
هر یك از روزهای هفته و ماه در فرهنگ ایرانی، به نام هایی زیبایی مزین شده اند كه این نام ها با یكی از مظاهر طبیعت یا ایزدان و امشاسپندان(از صفات اهورامزدا) در ارتباط است و روز سیزدهم هر ماه خورشیدی در تقویم ایرانی «تیر روز» نام دارد كه متعلق به ستاره ی تیشتر، ستاره ی باران آور است و ایرانیان از روی خجستگی، این روز را برای نخستین جشن تیرگان سال، انتخاب كرده اند.
بنابراین سیزدهم فروردین تیشتر نام دارد كه همزمانی آن با آغاز نیمسال دوم زراعی سبب می شد تا مردمان این مرز و بوم به امید سالی نیك به كشتزارها و مزارع خود بروند و در زمین تازه روییده، سرسبز و آكنده از انبوه گل و گیاهان صحرایی به شادی و ترانه سرایی بپردازند و در این روز با گردآوری سبزه های صحرایی، آش و خوراكی هایی ویژه تهیه كنند.
سبزه گره زدن، به آب انداختن سبزه، خوردن كاهو سكنجبین و پختن آش از جمله ی آداب این روز محسوب می شود. بخشی دیگر از آیین های سیزده بدر را هم باورهایی تشكیل می دهند كه به نوعی با تقدیر و سر نوشت پیوند خورده است. برای نمونه فال گوش ایستادن، فال گیری(به ویژه فال كوزه)، گره زدن سبزی و گشودن آن، بخت گشایی(كه درسمرقند و بخارا رایج است) از مراسم های روز سیزده بدر به شمار می روند.
رسم های دیگر این روز همچون مراسم چهارشنبه سوری و نوروز، پر شمار، زیبا و دوست داشتنی است، بازی های گروهی، گردآوری گیاهان صحرایی، خوراك پزی های عمومی، بادبادك پرانی، سواركاری، نمایش های شاد، هماوردجویی جوانان، آب پاشی و آب بازی از رسومی محسوب می شوند كه ریشه در باورها و فرهنگ اساطیری این دیار كهن دارند.
برپایه ی اعتقاد مردم ایران زمین، شادی كردن و خندیدن به معنی فروریختن اندیشه های پلید و تیره، روبوسی نماد آشتی، به آب سپردن سبزه ی سفره ی نوروزی نشانه ی هدیه دادن به ایزد آب «آناهیتا» و گره زدن علف برای شاهد قرار دادن مادر طبیعت در پیوند میان زن و مرد و برپایی مسابقه های اسب دوانی یادآور نبرد ایزد باران و دیو خشك سالی است.
ایرانیان در سیزدهمین روز فروردین، سبزه ی سفره ی هفت سین را به آب روان می سپارند، به این امید كه این دانه‌ها به همراه آب روان سبب بركت و باروری كشتزارها شوند.
روز پایانی تعطیلات نوروزی، دامان بكر و سرسبز طبیعت میزبان مردمانی است كه به دور از هیاهو و مشكلات زندگی شهری به همراه خانواده و بستگانشان برای گذراندن روزی شاد و نشاط آور راهی طبیعت سرسبز می شوند تا لحظه هایی خاطره انگیز را برای خویش رقم بزنند و كودكان را با آیین و آداب ماندگار این سرزمین كهن آشنا سازنند، پس چه زیباست در روزی كه با نام طبیعت آراسته شده، لزوم حفظ و نگهداری محیط زیست را به فرزندانمان بیاموزیم و فرهنگ غنی خویش را گسترده تر و پربارتر سازیم.
*گروه اطلاع رسانی
پژوهشم**2059**2002**9131
تاریخ انتشار: ۱۳ فروردین ۱۳۹۴ - ۰۹:۵۲
تهران- ایرنا- فروردین هنگامه ای است كه شكوفه های رنگین بر كوه و دشت خودنمایی می كنند و شكوه قدرت بی انتهای پروردگار جهان هستی را به رخ هر بیننده ای می كشند، به همین مناسبت ایرانیان در سیزدهمین روز از آغاز سال نو، جشن زندگی دوباره را در دامان طبیعت برپا می دارند و آن را ارج می نهند.