اين مقاله مي افزايد: پيش از هرچيز نشان مي‌دهد رئيس جمهور جنجالي تركيه به قدرت منطقه اي ايران آگاهي دارد. به هرحال ضرورت هاي سفر او به تهران از جنبه هاي مختلف قابل بررسي است اما قبل از هرچيز بايد ريشه هاي تفكرات وي را مورد مداقه قرار داد. رئيس جمهوري جنجالي تركيه بلندپروازي هاي خاص خود را دارد كه نو عثماني گري نمونه بارز آن است. اين تمايل را بارها در اقدامات جنجالي خود به نمايش گذاشته است.
همچون زماني كه با جمعي از سربازان زره پوش به سبك شاهان عثماني به پيشواز محمود عباس رفت. اردوغان موضع گيري ها و اقداماتي را در عرصه سياست خارجي خود اجرا مي‌كند كه نشان از برنامه وي براي رسيدن به روياهايش دارد. اقداماتي كه هرچند به ظاهر دوگانه،متناقض و مبهم هستند اما در حقيقت با برنامه آن ها را دنبال مي‌كند هرچند كه اين رويا پردازي، بعضا او را از واقعيت هاي منطقه و امكانات و زيرساخت هاي سياسي تركيه غافل كرده است.
تركيه در حالي امروز به اتحاد عربي عليه يمن پيوسته است كه چندي پيش تلاش داشت بر آتش اختلاف ميان اعراب بيفزايد. براي نمونه زماني كه قطر، اين كشور كوچك و غيرقابل پيش بيني عربي، دست رد بر سينه اخواني ها زد تا بلكه تنش ميان جوامع سياسي عربي را كم كند؛ اين آنكارا بود كه آغوش خود را براي مخالفان سر سخت عربستان بازگذاشت تا به اين ترتيب همچنان بر طبل اختلافات منطقه اي بكوبد. ابعاد موضع گيري هاي مبهم و لحظه اي آنكارا به اينجا ختم نمي‌شود؛ بلكه موضع گيري هاي دو پهلوي آنكارا در قبال تروريست هاي منطقه و البته آوارگان ناشي از آن، خود نشانه اي از اين سياست سودجويانه ترك ها درمنطقه است كه البته اين بار، آن ها را به خطوط قرمز ايران نزديك كرده است و حالا داعيه دار لشكركشي نظامي به مناطقي شده اند كه جمهوري اسلامي پيش از اين به خاطر آنها در مقابل ابرقدرت ها ايستاده است. شايد اين موضع گيري هاي تركيه به ظاهر لحظه اي باشد اما اندكي تامل در انديشه هاي رهبران ترك نشان مي‌دهد كه همه اين تصميمات در چارچوبي است كه مطابق آن افرادي همچون داود اوغلو تلاش مي‌كنند جايگاه خاصي براي كشورشان در منطقه تدارك ببينند.
طي چند سال گذشته سياست خارجي تركيه با نام احمد داود اوغلو عجين بوده است. وي دكترين سياست خارجي خود را در چندين نوشته، از جمله كتاب “عمق استراتژيك” تشريح نموده است. دكترين سياست خارجي داوداوغلو باعث تحول سياست خارجي تركيه شده است و به اين ترتيب افزايش اهميت نقش ديپلماتيك تركيه بالاخص در منطقه خاورميانه را در پي داشته است. البته اين دكترين در برخي حوزه‌ها با چالش‌هايي جدي مواجه شده كه مهمترين آنها را مي‌توان موضوع سوريه و تروريست هاي داعش دانست، رويدادهايي كه در داخل تركيه نيز با انتقادهاي گسترده‌اي مواجه بوده است.اوغلو در كتاب خود مي‌گويد كه تركيه بنابر موقعيت تاريخي و جغرافيايي خود داراي “عمق استراتژيك” بوده و بنابراين در زمره “قدرت‌هاي مركزي” قرار مي‌گيرد. وي معتقد است كه تركيه نبايد تنها قانع به نقشي منطقه‌اي در بالكان يا خاورميانه باشد زيرا نه تنها يك قدرت منطقه‌اي بلكه قدرتي مركزي است. به گفته اوغلو تركيه بايد نقشي راهبردي در چندين منطقه ايفاء نموده و بدين ترتيب اهميت استراتژيك و جهاني خود را نيز ارتقاء بخشد.
اما اين انديشه سياست مداران تركيه اين مدت با چالش هاي جدي مواجه شده است.بشار اسد برخلاف تلاش هاي تركيه و متحدان عربي همچنان در قدرت باقي ماند. از طرفي بعد از عقب نشيني تروريست هاي داعش و اعتراضات جامعه جهاني نسبت به سياست مبهم تركيه، معادلات ذهني آن ها برهم ريخته است. از سوي ديگر تفاهم سياسي ايران و گروه شش كشور روابط بين‌المللي منطقه را وارد مرحله جديدي كرده است.
اقدام اردوغان براي سفر به تهران نشان مي‌دهد كه به خوبي اين واقعيت را درك كرده است. از اين رو امروز هرچند اردوغان سعي دارد در برخي حوزه ها فشارهايي را به ايران وارد كند اما مي‌داند كه ايران امروز به واسطه فاكتورهاي مختلف و بخصوص حل و فصل پرونده هسته اي وزنه سنگين منطقه است و كليد حل بسياري از مسائل مهم در تهران است. اما همچنان بنابر روياپردازي خود موضع اشتباه گذشته در قبال سوريه را براي يمن تكرار كرد و بجاي درك واقعيت ها در مورد جايگاه تركيه و اتفاقات منطقه دست به اقدامات هزينه ساز زد. البته ظريف وزير امورخارجه كشورمان به درستي اشتباهات اردوغان را به او متذكر شد.
وزير امورخارجه كشورمان در پاسخ به اظهارات او در مورد ايران گفت كساني كه با سياست‌هاي بلند پروازانه، خسارات جبران‌ناپذيري به‌بار آورده‌اند، از ظرفيت‌هاي موجود براي هم‌گرايي در منطقه استفاده كنند. از اين رو شايد سفر اردوغان به تهران فرصتي براي او باشد كه تغييري نسبت به برخي مواضع خود ايجاد كند و واقعيت ها را بپذيرد چرا كه خوب مي‌داند امنيت تركيه در سايه ايران قدرتمند تامين خواهد شد و اين مسئله بارها از سوي مقامات كشورمان مورد اشاره قرار گرفته است. ظريف در همين واكنش اخير خود نسبت به اردوغان گفته است كه ما براي روابط استراتژيك خود با تركيه در زمينه‌هاي مختلف اهميت و احترام زيادي قايل هستيم.
با اين حال انتظار مي‌رود كه سفر رئيس جمهوري تركيه فرصتي براي حل برخي مسائل باشد هرچند كه با تفاهم هسته اي اين اظهارات رقباي منطقه اي ايران خللي در ثبات منطقه اي ايران وارد نمي‌كند و همين سفر اردوغان بعد از اظهاراتش عليه كشورمان نشان از پذيرش قدرت ايران دارد اما همچنان تلاش مي‌كند كه به هر بهانه اي شده فشاري به ايران وارد كند.
* منبع : روزنامه ابتكار
** اول
تاریخ انتشار: ۱۷ فروردین ۱۳۹۴ - ۰۹:۵۱
تهران- ايرنا- روزنامه ابتكار در سرمقاله خود نوشت: رجب طيب اردوغان برخلاف اظهارات واكنش برانگيز خود نسبت به ايران،(اظهاراتي كه با پاسخ هوشمندانه محمد جواد ظريف مواجه شد) فردا به تهران مي‌آيد. اين سفر از جنبه هاي مختلف قابل تامل است.