داروهای گیاهی؛گنج پنهان سیستان و بلوچستان

گونه‌ های گیاهی موجود در طبیعت یك منبع غذایی و دارویی برای انسان به شمار می‌رود به طوری كه با توجه به جایگاه و ارزش گیاهان دارویی در تامین بهداشت و سلامت جوامع همواره برای درمان و پیشگیری از بیماری‌ها از اهمیت بالایی برخوردار بوده است.

187هزار و 502 كیلومتر مربع گستره، سیستان و بلوچستان را به بزرگترین استان كشور تبدیل كرده است، این استان به واسطه برخورداری از دو ناحیه رویشی متفاوت ایرانی تورانی و عمانی با وجود واقع شدن در منطقه گرم و خشك كشور از تنوع گیاهی برخوردار است به طوری كه وجود بیش از هزار و 200 گونه گیاهی كه 392 گونه آن دارای ارزش دارویی و صنعتی است گنجینه ای گرانبها محسوب می شود.

ناحیه رویشی ایرانی و تورانی سیستان و بلوچستان از شهرستانهای زابل، زهك، هیرمند، هامون، نیمروز، زاهدان، خاش و بخشی از سراوان، سوران و مهرستان تشكیل شده كه گونه های جنگلی شاخص آن شامل بنه، بادام كوهی، تاغ، گز، اسكنبیل و گونه های دیگری همچون زیتون وحشی، ارژن، انجیر، پده، سنجد و بادامك است.

ناحیه رویشی خلیجی و عمانی استان شامل شهرستانهای چابهار، كنارك، سرباز، نیكشهر، ایرانشهر و دلگان از نظر پوشش گیاهی دارای تنوع و غنای بیشتری است.

كهور ایرانی، كلیر، چگرد، پیر، توج، كنار، استبرق، كهور پاكستانی، داز، گز روغن، حرا، چش كنار و انار شیطان از مهمترین گونه های جنگلی ناحیه خلیجی و عمانی استان است.

از مجموع 18 میلیون و 700 هزار هكتار گستره سیستان و بلوچستان 8/17 میلیون هكتار آن عرصه منابع طبیعی شامل جنگل2/1 میلیون هكتار، مرتع 5/10میلیون هكتار و بیابان 6/5 میلیون هكتار به خود اختصاص داده است.

وجود گونه های متنوع گیاهی در سیستان و بلوچستان زمینه را برای سرمایه گذاری بخش خصوصی فراهم كرده است.

برخی گونه های گیاهی با خاصیت دارویی و غذایی در صورت كشت و توسعه آنها می تواند منبع درآمد بسیار بزرگی برای سرمایه گذاران باشد كه متاسفانه تاكنون از نظرها پنهان مانده است.

مدیركل منابع طبیعی و آبخیزداری سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می گوید: وسعت و تنوع آب و هوایی استان موجب بروز تنوع در پوشش گیاهی و غنای منابع طبیعی تجدید شونده شده است.

عبدالباسط پاكزاد ادامه داد: ارتفاعات قله تفتان در خاش، ارتفاعات كوه بیرك در سراوان و ارتفاعات بزمان در شهرستان ایرانشهر مهمترین كانونهای رویش گیاهان دارویی در این استان است.

وی ادامه داد: وجود گیاهان متنوع دارویی و زینتی سیستان و بلوچستان زمینه ساز سرمایه گذاری بخش خصوصی است به طوری كه شركت های دانش بنیان با اقدامات تخصصی خود می توانند در این زمینه نقش آفرین باشند.

وی افزود: وجود 1200گونه گیاهی كه بیش از 392 گونه آن ارزش دارویی و صنعتی دارد، توسعه زراعت چوب با توجه به مستعد بودن مناطق جنوبی استان، كشت و توسعه گیاهان دارویی و گونه های غیر چوبی مولد، توسعه و احداث كارگاه كوچك روغن كشی از گز روغن، امكان بهره برداری از 80 تن بنه و كسور از جنگل های استان و بهره برداری از 500 تن بادام تلخ از جنگل ها از جمله پتانسیل های استان است كه می تواند زمینه سرمایه گذاری بخش خصوصی را فراهم كند.

وی اظهار كرد: بومادران، صد آب، سرنجیل، شنز (خارشتر)، خاك شیر، منگولی، مدوح (شیرین بیان)، دانیچك، توتری، كلپوره، گلدر، پورچنك، گواتك، شوتك، سارنگ، ازگند (آویشن)، درنگ (درمنه)، برنجاسف، بوجایل، كل كشته، دودنی(اسپند)، مورپوژو ، پتونتد، قارچ، جعفری و نعنا كوهی، راب، اسفناج وحشی، ریواس، پونه، گل گاوزبان، بنه، بادام كوهی، زیر بال، انجیر، كنار، كاسك، كسور و غیره از جمله مهمترین گیاهان دارویی سیستان و بلوچستان محسوب می شود كه سرمایه گذاری بیشتر و ایجاد صنایع تبدیلی گیاهان دارویی در استان علاوه بر توجیه فراوان اقتصادی می تواند به رونق اشتغال در منطقه كمك كند.

وی تصریح كرد: پوشش گیاهی متنوع در سیستان و بلوچستان باعث شده گیاهان دارویی زیادی همچون انغوزه، وشا، مورت، گز روغن، آلوئه ورا، سورنجان یا گل حسرت، ریشه شیرین بیان، زیره سیاه، چای ترش، مریم گلی، بادام كوهی و پونه با فراوانی زیاد در منطقه بتواند رونق بخش بازار و اشتغال و سرمایه گذاری و حتی منبع ارزآوری باشد.

مدیركل منابع طبیعی و آبخیزداری سیستان و بلوچستان خاطر نشان كرد: موقعیت آب و هوایی و اقلیم مناسب، این استان را به رویشگاه گیاهان دارویی كمیاب تبدیل كرده است ؛در این راستا انتظار می رود بخش خصوصی حضوری فعال در این زمینه داشته باشد تا بیش از بیش شاهد رشد و شكوفایی منطقه باشیم.

سرمایه گذاری در زمینه كشت و تولید برخی از این گونه ها از جمله درخت 'دی دار' یا مداد درآمد هنگفتی را برای سرمایه گذاران فراهم می كند.

'دی دار' درختی در نیكشهر كه از هر هكتار آن 10 بشكه نفت تولید می شود.

رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری نیكشهر در جنوب سیستان و بلوچستان گفت: درخت 'دی دار' با نام علمی 'افوربیا تیروكالی' و از خانواده افوربیاسه درختی نادر در نیكشهر است كه از هر هكتار آن می توان 10 تا 50 بشكه نفت تولید كرد.

'سید رضا صمیمی' اظهار داشت: 'ملوین كالوین' از شیمیدانان معروف آمریكایی می گوید گیاه 'دی دار' به دلیل تولید هیدروكربن لاتكس قابلیت تبدیل به بنزین را دارد و می توان از آن نفت تولید كرد.

وی افزود: این درخت بدون خار و برگ، میوه و گل نمی دهد و فقط شكل ساقه ‎های آن شبیه مداد است كه به همین خاطر به درخت مداد و در منطقه بلوچستان با نام بلوچی 'دی دار' معروف شده است.

وی با بیان اینكه در برخی كشورها از این درخت برای تولید چسب و لاستیك استفاده می شود، بیان كرد: تنها استفاده ای كه از این گونه همیشه سبز در شهرستان نیكشهر می شود استفاده از حصاركشی مزارع و باغات كشاورزی است.

وی گفت: توسعه این درخت نادر می تواند مانع قطع بسیاری از درختان جنگلی در شهرستان نیكشهر شود.

وی افزود: شیره سفید مانند این درخت خیلی چسبنده و كاربرد درمانی دارد و احشام به دلیل سمی بودن شیره آن نمی توانند آنرا از بین ببرند.

رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری نیكشهر ادامه داد: این درخت فقط در ابتدای كاشت نیاز به آبیاری دارد و پس از آن با آب باران یا نم خاك می تواند سرسبز باشد.

صمیمی گفت: ارتفاع این درخت و رشد آن بستگی به نوع خاك و آب و هوای منطقه دارد و ارتفاع آن به چهار متر نیز می رسد.

وی بیان كرد: توسعه این گونه گیاهی به صورت خودجوش توسط كشاورزان برای حصاركشی دورتا دور باغات انجام می شود و تكثیر آن از طریق قلمه زدن صورت می‎ گیرد.

وی خاطر نشان كرد: اداره منابع طبیعی و آبخیزداری نیكشهر به دلیل ارزش بالای گونه 'دی دار' و استفاده های درمانی و غیره كار تكثیر و توزیع آن را بزودی آغاز خواهد كرد.

گزارش از : عصمت جهانی

7316 / 6081 /1596