گفت وگوی اومبرتو اكو و ژان كلود كریر به نمایشگاه كتاب تهران رسید

به گزارش خبرنگار ایرنا، ' از كتاب رهایی نداریم' شامل گفتگوهای دو متفكر معاصر درباره ی وجود تاریخی كتاب ، ماهیت آن و پیوندش با اندیشه و زندگی بشر است.

هر فرد كتابخوانی ، با خواندن صفحات اول كتاب ، بی درنگ می فهمد آنچه در دست دارد حاصل گفتگوی دو bibliophile (عاشق كتاب و مطالعه) درباره ی كتاب است . و به تعبیر دوتوناك، گفتگوی دو كتابخوان ، نویسنده و كتاب باز حرفه ای.

سوای سؤال های عمده و جذاب این گفتگو كه در رابطه با كتاب های معمولی و كتاب های الكترونیك و جایگاه هر یك در زندگی امروز بشر، مطرح می شوند ، كریر و اكو ، دو متفكر اروپایی ، سؤالات عمیق و جذابی بی شماری را مطرح كرده در باره ی آنها به بحث و تبادل اندیشه می پردازند . سؤالاتی نظیر اینكه : ما چطور می توانیم پیش بینی كنیم كه چه چیزهایی برای فرزندانمان ضروری، یا خوشایند است؟ چطور می توانیم برای نسل هایی كه پس از ما می آیند ، دست به انتخاب بزنیم ؟ و چه كسی باید انتخاب كند ؟ چطور در حالی كه اطلاعات از راه رایانه ها ، بدون نظم ، بدون سلسله مراتب و بدون گزینش به سویمان سرازیر می شود؟

كریر، در این گفتگو ' كتاب خواندن' را تنها راه امنیت جستن از خطر ' یخبندان نادانی' عنوان كرده و می گوید: وقتی كه همه ی اندیشه های جهان ، همه ی احساسات ، همه آگاهی ها ، همه ی عادات ریشه دار ممكن است شما را در میان گرفته باشند، (با كتاب خواندن) احساسی از امنیت و آسایش به تان دست می دهد.

اكو و كریر ، هر دو در خلال این گفتگو از نحوه ی علاقه مند شدن شان به كتاب نیز سخن می گویند. اكو می گوید : پدربزرگ من ، حروف چین بود. او هم مثل همه ی حروف چین ها از نظر سیاسی تعهد می كرد و در همه ی مبارزات اجتماعی روزگار خود درگیر می شد. او می گوید پدربزرگش صحاف هم بوده و همیشه انبوهی از كتاب هایی كه برای صحافی نزد او می آوردند روی طاقچه اش قرار داشته و اغلب آنها مصور بوده اند. اكو وقتی پنج ، شش ساله بوده پدربزرگش فوت می كند و صندوق بزرگی از كتاب های او به پدر اكو ارث می رسد و این نقطه ی آغازی برای برانگیختن هوش و فهم او و علاقه اش به كتاب می شود.

كریر، اما می گوید در خانه ای به دنیا آمده كه كتابی در آن نبوده است و پدرش تنها یك كتاب را در تمام مدت عمرش خوانده بوده است. كریر می گوید وقتی از پدرش می پرسیدند چرا همیشه به طور مكرر همان كتاب را می خواند ، جواب می داده كه : چون خیلی از آن خوشم می آید. كریر می گوید نخستین كتابی كه در زندگی اش دیده كتاب دینی شان بوده است كه كشیش آن را با احترام ورق می زده . او سپس می گوید: اولین كتاب من ، وسیله ای مورد تقدیس بود.

كریر در ادامه ی همین بحث می گوید: آنچه در نخستین سفرهایم به هند مایه ی شگفتی ام شد ، این بود كه در كیش هندو كتاب مكتوب دینی وجود ندارد. نوشته ای كه مؤمنان بتوانند قرائت كنند یا به آواز بخوانند ، به آنها نمی دهند چون بیشتر شان بی سوادند. شاید به همین دلیل است كه ما در مغرب زمین بر مذاهب داراری كتاب تدكید می ورزیم. عهد عتیق، عهد جدید و قران از اعتبار برخوردارند. چون سر و كارشان با بی سوادان ، جاهلان و طبقات پست نیست. این كتاب ها را نوشته ی خدا نمی دانند و معتقدند كه به املاء یا با وحی او پدید آمده اند. دین و ارتباط ما با خدا ، ما را به مرتبه ی دانش و معرفت ارتقاء می دهد ؛ خواندن امری اساسی است.

ژان كلود كریر، همچنین به تاریخ صحافی و نقش ایرانیان در شكل گیری آن اشاره نموده و می گوید: ایرانیان صحافی را ابداع كردند و حتی جلد كتاب كه نوشته را به طور كامل حفظ می كند، از ابتكارات ایرانیان بوده است.

فیلیپ دوتوناك كه ترتیب دهنده ی این گفتگو بوده است از علاقه ی كریر و اكو كریر به به جمع آوری كتاب های كمیاب می پرسد. كریر می گوید: بعضی می گویند كه دو نوع كتاب داریم . كتابی كه نویسنده می نویسد و كتابی كه به خواننده تعلق دارد . از نظر من ، دارنده ی كتاب هم شخصیت جالب توجهی است . این چیزی است كه به آن 'مبدأ' می گویند .

وی همچنین به اینكه پدر همسرش - نهال تجدد، چین شناس و نویسنده رمان كیمیا - ادیب و پژوهشگری ایرانی بوده اشاره می كند و به نقل از وی به یكی از ماجراهای مهم مرتبط با اهمیت كتابخوانی پرداخته و می گوید: یكی از پروژه های پژوهشیِ (رضا تجدد) درباره ی ابن ندیم ، صحاف بغدادی بود. ابن ندیم در قرن دهم زندگی می كرد و صحافی فرهیخته بود و به كتاب هایی كه برای صحافی نزدش می بردند بسیار علاقه داشت ، به طوری كه آنها را یك به یك می خواند و خلاصه نویسی می كرد. بعدها صورت برداری او از كتاب ها ، در كتابی به عنوان ' الفهرست' به جا ماند... داستان صحافی كه كتابها را می خواند و خلاصه ای از آن تهیه می كرد، بی شباهت به این نكته كه صحافان بزرگ قرن نوزدهم پاریس هر كتابی را برای صحافی قبول نمی كردند نیست. این نكته به همان اهمیت شخصیتِ 'دارنده ی كتاب' بازمی گردد.

اومبرتو اكو ، منتقد و فیلسوف ایتالیایی كه بارها جنایات اسرائیل را مورد نقد و نكوهش قرار داده ، در این گفتگو نیز ، با طعنه های آشكار و هوشمندانه به آنها تاخته و در فصل 'ستایش حماقت' می گوید: حماقت بر چند نوع است : میهن پرستانه ، نظامی گرا ، ملی گرا، نژادپرستانه . می توانید در 'فرهنگ حماقت' ، به مدخل ویژه ی صهیونست ها مراجعه كنید. نقل قول ها بیشتر از آنكه نمودار كینه باشند ، از حماقت حكایت دارد. حماقت بدخواهانه. مثال: یهودیان صهیونیست ذاتاً علاقه ی مفرطی به پول دارند . گواه این مدعا : وقتی یك مادر یهودی صهیونیست زایمان سختی دارد ، كافی است كه سكه هایی را نزدیك شكمش تكان دهید تا بچه در حالیكه دست هایش را دراز كرده است ، بیرون بیاید . این را در سال 1888 شخصی به نام فرنان گرگوار نوشته و منتشر كرده است.

- زبان ِ'از كتاب رهایی نداریم' ، زبانی رندانه و سرشار از مفاهیم دوپهلو و طعنه های سیاسی است كه مترجم توانای اثر ، بانو دكتر مهستی بحرینی، به زیباییِ تمام، آن را منتقل كرده است .

این گفتگوی 308 صفحه ای، در پانزده بخش تنظیم شده كه عناوین برخی فصول آن عبارتند از : كتاب نخواهد مرد / هیچ چیز ناپایدارتر از وسایل ماندگار نیست / ستایش حماقت / سانسور با آتش / اینترنت یا ناممكن بودنِ damnation memoriae

*كریمی ، مدیر روابط عمومی انتشارات نیلوفر در گفتگو با خبرگزاری ایرنا ضمن بیان عرضه ی كتاب ' از كتاب رهایی نداریم' ، اظهار داشت: در مجموع 30 عنوان جدید از سوی انتشارات نیلوفر، در بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی كتاب تهران ارائه شده است.

وی در خصوص كتاب های چاپ اول در حوزه فلسفه از انتشارات نیلوفر ، به كتاب ' در جست و جوی حكمت (سیری در زندگی، آثار و اندیشه های فلسفی مهدی حائری یزدی) ' اشاره كرد كه توسط عبدالله نصری ، استاد دانشگاه علامه طباطبایی به رشته ی تحریر درآمده است.

بیست و هشتمین نمایشگاه بین المللی كتاب تهران از 16 تا 26 اردیبهشت ماه ، در محل مصلی امام خمینی (ره) پذیرای بازدیدكنندگان است.

فراهنگ **آ.ش ** 1601**