به گزارش روز سه شنبه گروه فرهنگي ايرنا، احمد نيك گفتار اظهار كرد: اين فصل از كاوش روي تپه منار به منظور روشن شدن ساختار ستون دار، بناي آجرفرش و صحن حياط دار كه احتمال مي رود بقاياي مسجد باشد متمركز است.
وي با اشاره به همكاري پايگاه ميراث فرهنگي شهر تاريخي بلقيس براي اجراي اين طرح افزود: كاوش هاي باستان شناختي در اين محوطه باستاني براي نخستين بار در سال 1352 انجام شد.
وي ادامه داد: مدت ها بعد زمان آغاز حفر كانال هاي آبرساني به منظور تامين آب كشاورزي اراضي قصبه اسفراين، در مسير حفر كانال مسير لوله هاي آب سبب تخريب گسترده آثار تاريخي شد تا سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري خراسان شمالي در صدد تعيين حريم شهر تاريخي بلقيس برآيد.
وي اضافه كرد: به همين منظور گروهي از باستان شناسان مشغول به گمانه زني در اين محوطه براي تعيين حريم شدند كه از مهم ترين نتايج اين كاوش مي توان به مشخص كردن وسعت مجموعه بنا، كشف بقايايي از گورستان و گاه نگاري شارستان اشاره كرد.
اين باستان شناس گفت: پس از آن به تدريج با ارايه گزارش گمانه زني و چاپ مقالاتي درباره تاريخ باستان شناسانه اين شهر كهن، توجه ها به سوي اين مجموعه جلب شد و در سال 1388 مجموعه شهر بلقيس به عنوان پايگاه ميراث فرهنگي به تصويب رسيد و فصل دوم كاوش و گمانه زني هاي باستاني نيز در همين سال عمدتا در چهارچوب ارگ و اطراف آن انجام شد.
نيك گفتار افزود: بر اساس شواهد و يافته هاي باستان شناختي و همچنين اشاره متون تاريخي قرون ششم و هفتم هجري قمري به وجود ارگ و بارو در اسفراين مي توان ساخت ارگ شهر بلقيس را تا دوره سلجوقي يا اندكي پيش از آن به عقب برد و اين طور گفت كه اين مكان در زمان سربداران و صفويه ارگ چندين بار مرمت شده است.
وي ادامه داد: نتايج به دست آمده بيانگر آن است كه ساختمان ارگ بدون پي بوده و ساخت آن مستقيما از روي زمين آغاز شده است و طبق گمانه هاي ايجاد شده در داخل ارگ، ارگ بر روي زميني مسطح و همتراز با زمين هاي هموار دشت مجاور و بر روي يك پشته خاك طبيعي يا مصنوعي ساخته شده است.
وي اضافه كرد: فصل سوم اين كاوش ها در تابستان سال 1389 با هدف شناخت فضاها و كاركرد بناها در محدوده تپه منار و بخش هايي كه فعاليت هاي ژئومغناطيس صورت گرفته بود، به انجام رسيد.
سرپرست هيات كاوش در شهر تاريخي بلقيس اسفراين اظهار كرد: اين فصل از كاوش ها در سه بخش پي كاوي و آواربرداري، لايه نگاري و كاوش افقي انجام شد كه شناسايي فضاهاي مهم ترين دوره استقراري شهر تاريخي بلقيس - ايلخاني يكي از اين اهداف بود.
به گزارش پژوهشگاه ميراث فرهنگي نيك گفتار افزود: همچنين اين فصل از كاوش ها به شناسايي بخش هاي صنعتي شهر از جمله كوره سفالگري و شناخت فضاهاي معماري قرون چهارم و پنجم هجري قمري در قسمت هاي جنوبي تپه منار شد.
وي ادامه داد: فصل چهارم اين كاوش ها در تابستان سال 1390 با دو هدف عمده پي كاوي ديوار شارستان و شناخت فضاها در محدوده ارگ بلقيس و شارستان با تاكيد بر تپه منار انجام شد.
وي اضافه كرد: فصل پنجم كاوش شهر تاريخي بلقيس اسفراين نيز در بهار و تابستان سال 1391 با دو هدف عمده پي كاوي ديوار شارستان و شناخت فضاها در محدوده شارستان با تاكيد بر تپه منار انجام شد كه از مهم ترين نتايج و كشفيات آن مي توان به كشف دوسازه آبي از نوع آب انبار اشاره كرد كه در نوع خود بي نظير است.
اين باستان شناس گفت: از ديگر يافته ها در اين بخش مي توان به بقاياي فراواني از شاخ اشاره كرد كه اين شاخ ها در خارج از فضاي ستوندار دركف يك اتاق مربوط به قرون سوم و چهارم كشف شد.
نيك گفتار افزود: طبق شواهد به دست آمده، اين شاخ ها متعلق به قوچ و ميش كوهي است كه به صورت منظم قطعه و برش خورده اند و گوياي ساخت يك شي هنري يا غيره درتفكر صنعتگر بوده اما به دليل يافت نشدن وسايل خاص در اطراف آنها در مورد كاربري واستفاده از آنها اطلاعي حاصل نشد.
سرپرست هيات كاوش در شهر تاريخي بلقيس اسفراين با بيان اينكه فصل ششم كاوش هاي باستان شناحتي اين شهر تاريخي در تابستان سا ل 1393انجام شد افزود: پاسخ به سوالات مطرح شده درباره وجود آثار معماري درون ارگ تاريخي و در صورت وجود تلاش براي تاريخ گذاري، شناخت كاربري فضاها و توسعه دامنه شناخت و آگاهي از ساختارداخلي ارگ با هدف آماده سازي زيرساخت ها براي مرمت اضطراري و تكميلي در داخل ارگ در چارچوب دو ترانشه در ابعاد مختلف از اهداف اين كاوش بود كه به انجام رسيد.
وي ادامه داد: نخستين كشفيات اين كاوش نشان از يك سازه داشت كه احتمالا با آب، مصالح آجر و شفته آهك و درمواردي قلوه سنگ ساخته شده است كه در حفاري هاي غير مجاز، بخش هاي اعظم آن تخريب شده بود و به همين دليل هيچ اظهار نظري درمورد نوع كاربري آن نشد.
شهر تاريخي اسفراين مشهور به «شهر بلقيس» در سه كيلومتري جنوب غرب شهر كنوني اسفراين قرار گرفته است.
اين شهر اسلامي بالغ بر 180 هكتار وسعت دارد و از يك مجموعه آثار شامل بقاياي ارگ و خندق پيرامون آن و شارستان شامل برج و بارو، مقبره شيخ آذري، ويرانه هاي معروف به منار تپه (مسجد جامع)، كوره سفالگري، آب انبار، بازار، كاروانسرا، بناي معروف به يخدان ها و يك گورستان وسيع در نزديك دروازه شرقي تشكيل شده است.
براساس اسناد تاريخي اين شهر پيش از اسلام، آباد و شكوفا بوده و در سال 31 هجري توسط مسلمانان فتح مي شود و طبق يافته هاي باستان شناختي قديمي ترين استقرار در اين شهر تاريخي كه تاكنون شناسايي شده مربوط به اواخردوره ساساني - صدر اسلام است و زندگي در آن تا پايان دوره صفوي به طور مداوم جريان داشته است و سرانجام اين شهردر اواخر دوران طهماسب دوم و ابتداي حكومت نادر يعني در سال 1131 هجري قمري توسط افغان ها كاملاً ويران و در هم كوبيده شد؛ به نحوي كه جايگاه پيشين خود را از دست داداز اين زمان كم كم نام افسانه اي بلقيس بر روي خرابه هاي شهر قديمي اسفراين گذاشته شد.
فراهنگ**7537**1569
تاریخ انتشار: ۲۲ اردیبهشت ۱۳۹۴ - ۱۱:۲۶
تهران - ايرنا - سرپرست هيات كاوش در شهر بلقيس اسفراين از آغاز فصل هفتم كاوش اين شهر تاريخي با هدف شناخت و دستيابي به ساختارها و فضاهاي داخل ارگ و ادامه كاوش هادر محدوده شارستان خبر داد.