استرس و راه های مقابله با آن

استرس یا تنیدگی یا فشار روانی در روان‌شناسی به معنای فشار و نیرو است و هر محركی كه در انسان ایجاد تنش كند، استرس زا یا عامل تنیدگی نامیده می‌شود.

هر چالش یا تهدیدی برای ما رفاه افراد به عنوان استرس تلقی می شود و هرچند استرس در باور عموم مردم به عنوان یك پدیده منفی نقش بسته اما شاید تعجب كنید اگر بدانید كه زندگی بدون استرس نی می تواند خسته كننده و حتی بی معنی باشد یعنی استرس هم جنبه مثبت دارد و هم جنبه منفی.

اما آنچه بیشتر در سلامت روان به آن توجه می شود جنبه منفی استرس است كه می تواند منجر به اختلالات روان شود.



**هنگام استرس چه اتفاقی در بدن می افتد؟

استرس به احساس فرد نسبت به یك موقعیت گفته می شود در حالیكه عوامل استرس زا مانند سر و صدا در محیط پیرامون وجود دارند.

هنگامی كه فرد دچار استرس می شود بدن مقادیر زیادی از مواد شیمیایی مختلف مانند كورتیزول، آدرنالین و نورآدرنالین تولید می كند كه موجب افزایش ضربان قلب، آمادگی عضلانی، افزایش تعریق و هشیاری می شود كه همه این عوامل كمك می كند كه انسان در یك وضعیت خطرناك براثر استرس واكنش بهتری نشان دهد.

البته این استرس تاثیرات دیگری نیز بر بدن دارد كه منفی است مانند تاثیرات منفی آن بر سیستم گوارش و سیستم ایمنی بدن.

افزایش ضربان قلب و تندتر نفس كشیدن نیز در طولانی مدت می تواند مشكلاتی برای سلامتی ایجاد كند.

اگر افراد مهارت های لازم برای مبارزه با وضعیت تنش زا را داشته باشند می توانند از تاثیرات منفی استرس بر سلامت پیشگیری كنند.



**مهارت مقابله با استرس و فشارهای روانی

توانایی مقابله با استرس، هیجانات و فشارهای روانی شامل شناخت استرس‌های مختلف زندگی و تاثیر آن‌ها بر فرد است.

شناسایی منابع استرس و نحوه تاثیر آن بر انسان، فرد را قادر می‌سازد تا با اعمال و موضع‌گیری‌های خود، فشار و استرس را كاهش دهد.

كودكان و نوجوانان باید راه‌های تشخیص هیجان‌ها را در خود و دیگران بیاموزند و شیوه‌های تاثیرگذاری هیجان‌ها بر رفتار و روش‌های مقابله با آن را تمرین كنند.



**دورانی نوجوانی و جوان ، دوران اوج استرس

به گفته كارشناسان سلامت روان دانشگاه علوم پزشكی تهران، نوجوانی و جوانی را می‌توان دوره جوشش و بروز شدید هیجان‌هایی مانند خشم، اندوه، نفرت و پرخاشگری دانست كه اغلب این هیجانات نیز كنترل نشده هستند و بهداشت روانی فرد را بطورجدی تهدید می‌كنند. كنار آمدن با فشار روانی نیز در میان مهارت‌های زندگی نقش مهم دارد زیرا زندگی كردن در محیط‌های پرتراكم شهری، تصمیم‌گیری اساسی در مراحل تحصیل، شغل، ازدواج، و ده‌ها متغیر دیگر، كم‌وبیش فرد را در معرض فشارهای روانی قرار می‌دهد.

مدت‌هاست كه پژوهشگران رابطه فشارهای روانی با بیماری‌های جسمی و روان‌شناختی را تائید كرده‌اند.



**رابطه بیماری های جسمی با استرس

متخصصان سلامت روان دانشگاه علوم پزشكی تهران می گویند كه بیماری‌های روان‌تنی مانند بیماری‌های دستگاه گوارش، بیماری‌های قلبی و به ویژه فشارخون و سردردهای میگرنی با زندگی همراه با فشار روانی رابطه انكارناپذیری دارند.

در بعد روان‌شناختی نیز ادامه فشارهای روانی، بهداشت روان‌شناختی افراد را به‌طورجدی در معرض خطر قرار می‌دهد.

اضطراب، افسردگی و بی‌اعتمادی به محیط شایع‌ترین تبعات قرار گرفتن شخص در محیط فشارزا است.



**راه های مقابله با استرس

در مورد فشار روانی توجه به سه عنصر « منبع فشارهای روانی» ، « شناخت راه‌های اثرگذاری فشارهای روانی بر انسان» و «چگونگی كنترل آثار فشارهای روانی» ، ضروری است.

میزان فشارهای روانی را در زندگی نمی‌توان به صفر رساند اما راه‌هایی برای مقابله با آنها وجود دارد.

بطور مثال می‌توان به‌گونه‌ای عمل كرد كه منابع فشارهای روانی كاهش یابد. به‌علاوه ایجاد تغییر در محیط فیزیكی با شیوه زندگی، برخی منابع فشارزا را از بین می‌برد.

معمولا ارزیابی شناختی شخص از موقعیت فشارزا، نحوه مواجهه او را با آن موقعیت مشخص می‌سازد. این ارزیابی‌های شناختی، همواره چهارچوب منطقی ندارند و در بسیاری موارد تحلیلی‌های افراد از موقعیت مخدوش می‌ شود.

مكاتب روان‌درمانی شناختی نگر، این خدشه‌های منطقی را خطاهای شناختی می‌نامند.

این خطاهای شناختی عموما فشارهای روانی شدیدی به همراه دارند و در برخی موارد، سلامت روانی فرد را به‌طورجدی تهدید و اقدامات درمانی را اجتناب‌ناپذیر می‌كنند.

نكته جالب این است كه تا حدود زیادی می‌توان ارزیابی‌های صحیح شناختی را به نوجوانان آموزش داد.

پیامد چنین مداخله مفیدی ایجاد تغییرات مثبت در نگرش آنان و در نتیجه كاهش میزان فشار روانی است.

بی تردید كسب مهارت های مقابله با استرس می تواند منجر به پیشگیری ، كاهش خطر بروز بیماری و مشكلات و اختلالات روان شود.

اجتمام(5)**9185 ** 1418