آیا اجلاس كمپ دیوید مشوق همكاری منطقه ای خواهد شد؟

به گزارش ایرنا، در مقاله موسویان در پایگاه اینترنتی «المانیتور» آمده است: دیدار باراك اوباما رئیس جمهوری آمریكا با برخی رهبران و مقام های ارشد كشورهای عضو شورای همكاری خلیج فارس در كمپ دیوید در روز 14 مه (24 اردیبهشت) تلاشی در زمینه كسب وجهه و آبروداری از سوی واشنگتن است. نشستی با تبلیغات زیاد و پوشش گسترده ، تضمین های لفظی و شاید قول و قرارهایی درباره حمایت سیاسی بیشتر تمام آن چیزی است كه از نشست كمپ دیوید انتظار می رود.

از این بیشتر نمی توان و نباید از نشست كمپ دیوید انتظار داشت؛ آنان نمی توانند از توافق هسته ای بین ایران و پنج عضو دائم شورای امنیت بعلاوه آلمان (گروه 1+5) جلوگیری كنند.

دعوت سران این كشورها به واشنگتن ظاهرا تلاشی بوده برای اطمینان دادن به كشورهای عربی خلیج فارس مبنی بر اینكه توافق هسته ای با ایران به معنی رها كردن آنها نیست. جنبه روانی - احساسی این موضوع بسیار آشكار است؛ ابراز نارضایتی های اولیه عرب ها نسبت به توافق هسته ای مورد انتظار - و مهمتر از آن پیامدهای بلندمدت نزدیكی روابط ایران و آمریكا - حاكی از واكنش های غیر ارادی در برابر این تحول بود؛ تحولی كه می تواند پیامدهای جدی برای همه از آمریكا گرفته تا ایران و همسایگان عربش در سواحل جنوبی خلیج فارس و در مقیاسی بزرگتر، برای كل خاورمیانه داشته باشد.

دراین باره می توان یقین داشت؛ هرچند كه ماهیت دقیق تحولات آینده مشخص نیست و محاسبات قدرت منطقه ای به طور ناگزیر از آنچه از زمان انقلاب اسلامی سال 1979 ایران و آغاز دشمنی بین تهران و واشنگتن تاكنون بوده، متفاوت خواهد بود.

در حالی كه با وجود همه مخالفتها در تل آویو و كنگره آمریكا و برخی مخالفتها در تهران، دورنمای توافق نهایی هسته ای بسیار واقعی است، درك دلایل و منطق چنین احساس نارضایتی دشوار نیست. چنانكه تحلیلگران در منطقه و در مطبوعات آمریكا بحث كرده اند، كشورهای شورای همكاری خلیج فارس ظاهرا' از این قضیه بیم دارند كه توافق هسته ای و لغو تحریم ها با مزایای اقتصادی قابل ملاحظه ناشی از آن ، به ایران كمك می كند تا برنامه به اصطلاح «بلندپروازی منطقه ای» خود را با قدرت بیشتری دنبال كند.

این یك حقیقت است كه توافق هسته ای پس از نهایی شدن، صرفه نظر از عناصر خاص و معیارهای فنی آن، نویدبخش دورانی جدید در منطقه خواهد بود.

تغییر فضا بین ایران و آمریكا و درك و انتظارات آنها از یكدیگر، می تواند به خنثی كردن بخش مهمی از تنشها در منطقه كمك كند. آمریكا و شریكان سنتی آن در منطقه نیازی به توصیه و رهنمود گرفتن درباره نقش محوری ایران در صلح و ثبات خلیج فارس و كل خاورمیانه ندارند.

هر چند درست است كه اقتصاد ایران در دوران پس از تحریم ها در موقعیت نیرومندتری خواهد بود، اما برداشت شورای همكاری خلیج فارس از تهدیدها اعم از سیاسی و امنیتی، برداشت موجهی نیست. هر ناظر جدی مسائل ایران می داند كه تهران نیازهای زیادی در داخل دارد و بخش زیادی از درآمدهای آزاد شده نفتی، برای بهبود اقتصاد ملی و رسیدگی به خسارات اجتماعی ناشی از آن مورد نیاز خواهد بود.

فراتر از مسائل اقتصادی، تهران همچنین نیازمند آن است تا بر تلاشها برای ایجاد ثبات در محیط پیرامونی خود تمركز كند و از جمله به ترمیم روابط با همسایگان بپردازد تا از تهدیدهای بالقوه امنیتی داعش در آینده جلوگیری كند.

این مساله همانطور كه پیش از این نیز در همكاری ایران در مبارزه نظامی ضد داعش به منصه ظهور رسیده است، باید به عنوان مبنایی برای تعامل بهتر منطقه ای بین ایران و همسایگانش در خلیج فارس و نیز تركیه و پاكستان عمل كند.

نگاهی دقیقتر به اوضاع همچنین نشان می دهد كه موفقیت مبارزه ضد داعش كه تاكنون تا حدی به دلیل تنش بین تهران و ریاض با مانع رو به رو شده، مستلزم بهبود روابط بین ایران و عربستان است.

آتش بس موقت در یمن اگر زیر نظارت سازمان ملل قرار گیرد و طبق نیاز تمدید شود، می تواند راه را برای گفت وگوهای مستقیم بین ایران و عربستان هموار سازد.

با درس گرفتن از گذشته و وضعیت نامناسب امور در خلیج فارس، منطقی است كه استدلال كنیم مشاركت فعال ایران و عراق درخصوص درك منطقه ای براساس یك هماهنگی امنیتی جمعی، چنانكه در بند هشتم قطعنامه 598 شورای امنیت سازمان ملل پیش بینی شده، برای ایجاد چنین هماهنگی یا مكانیزمی ضروری است.

با در نظر گرفتن مزایای بلندمدت چنین چهارچوبی برای امنیت و همكاری منطقه ای، آیا می توان انتظار داشت كه اجلاس كمپ دیوید به نیازهای واقعی منطقه خلیج فارس بپردازد و گام های اولیه را در این مسیر بردارد؟ باید منتظر ماند و دید.

شبد**1078** 2023