به گزارش روز سه شنبه گروه فرهنگی ایرنا ، در این سمپوزیوم كه برای نخستین بار به صورت محدود و صرفاً دانشگاهی برگزار می شود، قرار است اساتید و پژوهشگران مدعو از رشته های مختلف مرتبط با موضوع فناوری اطلاعات و ارتباطات به بیان دغدغه های خود در زمینه استفاده وسیع از این فناوری و نیز اثرات و پیامدهای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی آن در جامعه بپردازند و آن طور كه دبیرخانه این سمپوزیم برنامه ریزی كرده، این دغدغه ها سپس به عنوان محورهای فراخوان برای یك همایش ملی و سراسری در همین زمینه مورد استفاده قرار گیرد.
خبرنگار ایرنا در این زمینه و با توجه به اهمیت موضوع صیانت فرهنگی گفت وگویی با عباس قنبری باغستان، دبیر علمی این همایش و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران انجام داده است. وی در مورد اهمیت «صیانت فرهنگی در استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات» و در واقع دغدغه اصلی این سمپوزیم چنین توضیح داد: موضوع صیانت فرهنگی بازمی گردد به استفاده وسیعی كه امروزه در سطح جامعه از فناوری اطلاعات و ارتباطات و شبكه های وابسته به آن صورت می گیرد.
انسان امروزی در شبكه ای از روابط اجتماعی به دنیا می آید كه محصول فناوری اطلاعات و ارتباطات است. این شبكه ها به معنای واقعی كلمه، مُحاط بر انسان بوده و عامل اصلی بر ساخت هویت وی هستند. در واقع اگر بخواهیم به بازنگری عوامل مؤثر بر جامعه پذیری انسان قرن 21 بپردازیم، متأسفانه دیگر اثر چندانی از خانواده، مدرسه و نهادهای بزرگتری همچون آموزش و پرورش و دین به چشم نمی خورد؛ بلكه در عوض، این شبكه های اجتماعی تكنولوژی محور است كه جایگزین آنها شده است.
قنبری ادامه داد: از طرفی، تأثیرگذاری شبكه های تكنولوژی محور در جامعه، بر خلاف آنچه كه پنداشته می شود، تنها جنبه تفریحی و سرگرمی نداشته بلكه همچنین ابعاد شناختی، فیزیولوژیكی و روانی را نیز شامل می شود؛ لذا ما امروزه می بینیم كه اثرات این استفاده در سطوح و لایه های مختلف جامعه هویدا شده؛ مثلاً سبك زندگی تغییر كرده، نگاه مردم به موضوعات مختلف و به طور مشخص به مؤلفه های زندگی تغییر پیدا كرده، نوعی فرهنگ مبتنی بر شبكه های اجتماعی در حال شكل گیری است كه مختصات آن هیچ شباهتی با گذشته ندارد؛ مثلاً هیچ مرز روشنی وجود ندارد، هیچ قید و بند خاصی هم ندارد و دارای اصول و موازین خاصی هم نیست.
وی افزود: ویژگی منحصر بفرد آن، تكثر و چندجانبه گرایی در تولید و توزیع آیتم های فرهنگی و اجتماعی است؛ به عبارت دیگر آنچه كه به لحاظ فرهنگی و اجتماعی در درون این شبكه های تولید و بازتولید می شود، در كنترل و اختیار هیچ كس نیست و این واقعیتی است كه دغدغه هایی ایجاد كرده مبنی بر اینكه سرانجام این وضع به كجا خواهد انجامید؟ البته این به معنای آن نیست كه تمام تغییراتی كه صورت گرفته صد در صد منفی است، اما آنچه كه در این بین اهمیت دارد، سرعت تغییرات و سرانجام آن است.
دبیر علمی سمپوزیوم در پاسخ به این سؤال خبرنگار ایرنا مبنی بر اینكه وجه تمایز سمپوزیم 'صیانت فرهنگی در استفاده از فاوا' در مقایسه با سمینارها و همایش های مشابهی كه در زمینه استفاده از فاوا برگزار شده چیست؟ اظهار داشت: مطالعات اجتماعی نشان داده كه انسان از فناوری اطلاعات و ارتباطات و به طور خاص شبكه های اجتماعی تكنولوژی محور بر ساخت هویت و معنا بخشی به زندگی خود استفاده می كند. فناوری نیز به طور مشخص ظرفیت ها و امكانات خود را در دو سمت و و سوی خاص (یكی فرصت و یكی تهدید) گسترش داده است. لذا ما همواره بر سر پارادوكس های اساسی (ترس در برابر شیفتگی، فرصت در برابر تهدید، صیانت در برابر محدودیت و...) قرار داریم.
قنبری افزود: لذا مسأله ما در ارتباط با فاوا و شبكه های وابسته به آن هنوز یك مسأله شناختی است. بحث بر سر چیستی این شبكه هاست؛ چیستی ماهیت این شبكه ها؛ و چیستی اثراتی كه بر جامعه به لحاظ فرهنگی، اجتماعی، دینی و ... گذاشته است؛ ما امیدواریم در این سمپوزیم اساتید و پژوهشگران حوزه های مختلف فنی و مهندسی، اجتماعی و فرهنگی، ارتباطات و رسانه، مدیریت و آی.تی و ... دغدغه های شناختی خود را مطرح و در خصوص سمت و سویی كه جامعه ما در استفاده از فاوا برای برساخت ابعاد مختلف هویتی خود برگزیده اند، بحث و تبادل نظر كنند.
دبیر این سمپوزیوم خاطرنشان ساخت: شاید ویژگی منحصر بفرد این سمپوزیم چنین باشد كه ما با رویكرد بین رشته ای در ارتباط با فاوا با بحث 'شناختی' آغاز كرده ایم.
پاسخ قنبری به این پرسش كه «این رویكرد بین رشته ای چه تأثیری می تواند در مواجهه ما با فناوری اطلاعات و ارتباطات در آینده داشته باشد؟» چنین بود: اتفاقاً یكی از دغدغه های اساسی و بنیادین برگزاری این سمینار، همین بحث مواجهه با فناوری اطلاعات است. بر اساس تجربه تاریخی كشور ما، به نظر می رسد رویكرد و سیاست ما در مواجهه با فناوری، مثلاً ویدئو، ماهواره و ... از جنس خود فناوری بوده و البته بحث هایی هم مطرح هست كه ناكارآمد بوده است. صرف نظر از كارآمدی یا ناكارآمدی سیاست های گذشته، دغدغه ای وجود دارد مبنی بر اینكه مواجهه با فناوری می تواند از نوع فرهنگی و اجتماعی نیز باشد. این نوع نگاه در ذات خود می تواند بدین معنا باشد كه فناوری فی نفسه تهدید نیست، بلكه فرصت هم می تواند باشد و می توان برای استفاده از این فرصت ها برنامه ریزی كرد.
وی ادامه داد: بیایید یك نگاهی داشته باشیم به كشورهای دیگر؛ مثلاً كشور مالزی كه گفته می شود به لحاظ توسعه، همزمان با ما آغاز كرده است. زمانی كه حدود شش الی هفت سال پیش شبكه های اجتماعی ازجمله فیس بوك مطرح شد، در این كشور بحثی مطرح شد تحت عنوان 'جنبش دیجیتالی كردن فرهنگ' كه بر اساس آن، بسیاری از مؤلفه ها و آیتم های فرهنگی، تاریخ، اجتماعی و بومی این كشور به شكل دیجیتال (در قالب های متنوع) تولید و برای توزیع گسترده در این شبكه ها مطرح شد. در همان زمان ما در ایران بحث غالب مان «فیلترینگ» بود. اكنون كه تعداد شبكه های اجتماعی افزایش و تنوع پیدا كرده و كاربرد وسیع تری در سطوح جامعه یافته اند، در كشور مالزی حجم انبوهی از كالاهای فرهنگی در فرمت ها و قالب های مناسب با این شبكه ها وجود دارد كه به صورت سازماندهی شده میان كاربران توزیع می شود. اما در اینجا هنوز هم بحث فیلترینگ وایبر، لاین و واتس آپ و ... غالب است.
قنبری ادامه داد: لذا با توجه به این تجربه هایی كه هم در داخل كشور و هم در خارج كشور پیش روی ما قرار دارد، امیدواریم در این سمپوزیم نگاه های متفاوتی كه مثلاً به لحاظ فرهنگی، جامعه شناسی، حقوق و ... می تواند برای مواجهه با فناوری وجود داشته باشد، مطرح شده و مورد استفاده قرار گیرد. هریك از این نگاه ها می تواند كمك زیادی به حل مسأله امروزی فناوری بكند. مثلاً به طور خاص و از زاویه ارتباطات اگر ما بتوانیم مفهوم 'مخاطب توانا' یا موضوع 'توانش ارتباطی' را خوب بشكافیم و كاربردی كنیم، خیلی از مسایل و دغدغه های ما در ارتباط با كاربران فناوری اطلاعات و ارتباطات حل می شود.
دبیر این سمپوزیوم در پاسخ به این پرسش كه با توجه به بحث هایی كه مطرح كردید، چه انتظاری از این سمپوزیم می توان داشت و اینكه در واقع خروجی این همایش چه می تواند باشد؟ گفت: این سمپوزیم در واقع آغاز یك كار دشوار و طولانی است. در كوتاه مدت ممكن است پس از این سمپوزیم به این ایده برسیم كه مشابه همین سمپوزیم در چند مرحله دیگر و با حضور اساتید و پژوهشگرانی از رشته ها و حوزه های دیگر برگزار شود تا بتوانیم به یك جمع بندی جامع در خصوص مسایل مبتلابه دست یابیم.
وی اضافه كرد: در درازمدت، آن طور كه كمیته راهبردی و علمی سمپوزیوم اندیشیده، این سمپوزیم آغاز یك فرایند چند مرحله ای است كه ما امیدواریم با برگزاری یك همایش ملی در اواخر امسال، تشكیل ستاد دانشگاهی دائمی برای رصد مداوم موضوع صیانت فرهنگی در استفاده از فاوا، تشكیل كمیته های علمی برای راه اندازی گرایش های تحصیلی بین رشته ای فنی و علوم انسانی در سطوح مختلف دانشگاهی (همچون مهندسی علوم علوم اجتماعی، مهندسی ارتباطات، مهندسی فرهنگی و...) دنبال شود. البته همانطور كه شما هم اشاره كردید، مباحث در ارتباط با فاوا بسیار زیاد است.
قنبری در پایان این گفت وگو تصریح كرد: نمی توان از اكنون در مورد خروجی خاصی مطمئن بود. اما بر اساس برآیند سخنرانی هایی كه ارسال شده، می توان انتظار داشت مباحث مفیدی در زمینه شناخت ماهیت فناوری، زبان شناسی فناوری، نشانه شناسی فناوری، هنر و فناوری، فناوری و قدرت، سواد رسانه ای،دین و فناوری و ... مطرح شود.
فراهنگ **1504**1601**
تاریخ انتشار: ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۴ - ۰۸:۲۷
تهران- ایرنا- دانشگاه صنعتی خواجه نصیر الدین طوسی روز پنج شنبه این هفته میزبان سمپوزیمی با عنوان 'صیانت فرهنگی در استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات' است؛ سمپوزیومی كه قرار است با همكاری انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات و نیز انجمن جامعه شناسی ایران برگزار شود.