توصیه هایی برای پیشگیری از گزش پشه خاكی و انتقال سالك

به گزارش روز دوشنبه ایرنا از دانشگاه علوم پزشكی اصفهان، بیماری سالك از طریق نیش نوعی پشه خاكی ( فلوبوتوموس پاپاتاسی ) به انسان و برخی از حیوانات مثل موش صحرایی منتقل می شود.

دانستن ویژگیهای ذاتی پشه خاكی بمنظور ایجاد آمادگی جهت پیشگیری از گزش انسان توسط این پشه الزامی است.

پشه خاكی ناقل سالك به رنگ نخودی مایل به خاكستری است و هنگام نشستن بالهای آن به شكل عد هفت قرار می گیرد، اندازه آن از 1.5 تا 4.5 میلیمتر متغیر بوده ولی بطور معمول بین دو تا سه میلیمتر و بدون نیاز به میكروسكوپ و ذره بین قابل دیدن است.

این پشه بدلیل اندازه كوچك به راحتی قادر به عبور از منافذ ریز پنجره ها و درب منازل و در نتیجه ورود به داخل خانه هاست لذا باید همه منافذ موجود در درب و پنجره با ابر درزگیری و از تورهای آغشته به سم و یا دارای منافذ بسیار ریز جهت ممانعت از ورود پشه خاكی در پنجره ها و درب ورودی استفاده شود.

استفاده از پشه بند آغشته به سم استاندارد و پشه بند معمولی با تورهای دارای منافذ بسیار ریز به هنگام خواب یكی از مناسب ترین راههای پیشگیری از گزش پشه خاكی است.

ارتفاع پرواز پشه خاكی به یك متر می رسد ولی بصورت جهشی قادر به پرواز به طبقات بالای ساختمان هم است و حتی در كوهستان های افغانستان در ارتفاع دو هزار متری مشاهده شده لذا كلیه ساكنان طبقات بالای ساختمان نیز باید نكات پیشگیری از گزش توسط پشه سالك را رعایت كنند.

پشه خاكی بدلیل حساسیت به اشعه ماوراء بنفش نور خورشید در طول روز در نقاط تاریك و مرطوب مثل درز دیوارها، پشت وسایل منزل، داخل لانه جوندگان، زیر زباله و نخاله و فضولات حیوانی مخفی می شود و استراحت می كند و تنها از غروب تا طلوع آفتاب به فعالیت می پردازد بنابر این استفاده از وسایل حفاظت فردی (دافع حشرات، پشه بند، توری و حشره كش ) در شب لازم است.

دوره فعالیت پشه خاكی در فصول گرم سال بویژه از اواسط اردیبهشت تا اواسط آبان است در نتیجه باید اقدامات مبارزه با بیماری سالك را در دوره زمانی مذكور رعایت كرد.

پشه خاكی ناقل بیماری سالك دارای ضمائم دهانی كوتاه بوده و قادر به نیش زدن از روی لباس ضخیم نیست پس پوشیدن لباس ضخیم و پوشش كامل بدن در طول شب بویژه برای كودكان و بانوان در خانه و به هنگام خروج از منزل توصیه می شود.

این نوع پشه به انواع سموم حشره كش حساس است و قرار گرفتن در معرض سموم باعث مرگ آن می شود لذا استفاده از اسپری های حشره كش در منزل حداقل هفته ای دو مرتبه جهت پیشگیری از ابتلاء به سالك توصیه می شود ولی به دلیل سمی بودن و ضرر زیاد سموم حشره كش برای سلامت انسان، توصیه می شود افراد پس از استفاده از اسپری حشره كش حداقل دو ساعت خارج از منزل باشند.

پشه خاكی به مواد دافع حشرات حساس است و از نزدیك شدن به این مواد خودداری می كند بنابراین در طول شب قسمت های باز بدن مانند صورت، دست ها و پاها را می توان با این مواد طبق دستور العمل مندرج بر آن آغشته كرد.

طول عمر پشه خاكی از 45 تا 60 روز متغیر است و پشه خاكی ماده در این مدت دو تا سه مرتبه بویژه در زباله و نخاله های ساختمانی تخم ریزی می كند و پس از آن می میرد لذا دفع بهداشتی زباله خانگی و جمع آوری نخاله های ساختمانی و فضولات حیوانی ضروری است.

فقط پشه خاكی ماده به علت نیاز به تخم ریزی خونخواری كرده و انسان و سایر موجودات را نیش می زند و پشه خاكی نر از شهد گیاهان استفاده می كند.

پشه خاكی ناقل سالك، طبیعت زندگی نیمه وحشی دارد یعنی هم تمایل به زندگی در طبیعت (بیابانها و جنگل ها ) و هم تمایل به زندگی مناطق شهری را دارد لذا مبارزه با آن امری بسیار دشوار و مستلزم همكاری ادارات و ارگانهای مختلف و عموم جامعه است.

ترشحات بدن و بوی بد پوست انسان جاذب پشه خاكی ناقل سالك است لذا استحمام مرتب روزانه می تواند تاثیر قابل ملاحظه در پیشگیری از ابتلاء به سالك داشته باشد.

پشه خاكی تمایل زیادی به گزش جوندگان و انسان دارد كه این موضوع باعث انتقال بیماری سالك به انسان می شود و از این حیث رعایت نكات حفاظت فردی از اهمیت بسیار زیاد برخوردار است.

این پشه ناقل سالك تمایل زیادی به استراحت در قسمت هایی از منزل مانند زیر تخت ها، داخل كمدها، پشت یخچال، پشت كابینت ها و سه كنج بالایی اتاقها دارد لذا این مناطق به هنگام استفاده از اسپری های حشره كش باید مورد توجه قرار گیرد.

بیماری سالك (لیشمانیوز پوستی) از راه گزش نوعی پشه خاكی كه در مكانهای گرم و مرطوب زندگی می كند به انسان منتقل می شود و ایجاد برجستگی قرمز رنگ روی پوست كه درد ندارد اما با مختصری خارش كه با گذشت چند هفته اطراف آن ملتهب و قرمز شده از نشانه های این بیماری است.

این بیماری بیشتر در كشورهای گرمسیری از جمله چین، سوریه، عربستان، عراق، ایران، فلسطین، قفقاز و جنوب‌شرقی روسیه، پاكستان، افغانستان و هند شایع است و در استان اصفهان نیز بویژه در شهرستانهای برخوار، شاهین شهر و میمه، كاشان، اردستان و شرق اصفهان مشاهده شده است.

كارشناس سالك دانشگاه علوم پزشكی استان اصفهان در این باره گفت: حدود 700 هزار نفر در این استان در مناطق آلوده به سالك زندگی می كنند كه هر سال بالغ بر سه هزار نفر از آنان مورد گزش نیش پشه مبتلا به سالك قرار می گیرند.

جواد رمضانپور از شناسایی 80 كانون آلوده به سالك در سطح استان خبر داد و افزود: تاكنون با صرف اعتبار حدود 20 میلیارد ریال 85 هزار هكتار از اراضی آلوده تحت عملیات مبارزه با سالك قرار گرفته است.

وی با ابراز نگرانی از گسترش این بیماری در استان گفت: شهرستان نایین نیز در حال پیوستن به شهرهای مبتلا به این بیماری است.

رمضانپور تصریح كرد: با برگزاری جلسه هایی در سطح كشور و استان برنامه های پیشگیری از بیماری سالك در قالب یك برنامه عملیاتی سه ساله از سال 94 تا 96 تصویب شده تا نتایجی كه برای كنترل بیماری سالك در سال های گذشته بدست آمده است حفظ شود.

د/3011/ 6508