بزرگ ترین سند ملی ایرانیان هفته آینده رونمایی می شود

به گزارش خبرنگار معارف ایرنا، كاظم موسوی بجنوردی روز سه شنبه در نشست خبری مجموعه رونمایی از مجموعه 20 جلدی كتاب تاریخ جامع ایران گفت: این كتاب بزرگ ترین سند هویتی ما در طول چند هزار سال گذشته و بازگو كننده تمام رفتارهای ایرانیان در طول چند هزار سال است.

وی افزود: ما می توانیم ادعا كنیم آنچه كه دعوی آن را داشتیم امروز مستند شده و تمام افتخارات ایرانی و نقشی كه در تمدن بشری ایفا كرده در این اثر بزرگ منعكس شده است.

بجنوردی یكی دیگر از افتخارات تالیف این كتاب را ایرانی بودن نویسندگان آن دانست و گفت: این اثر بزرگ ملی توسط پژوهشگران و دانشمندان ایرانی نوشته شده و هر چند برخی محققان خارجی در تالیف این كتاب همكاری داشته اند و از منابع خاورشناسان نیز استفاده شده ولی افتخار ما این است كه بدنه اصلی این كتاب توسط اساتید ایرانی نوشته شده است.

بجنوردی با بیان این كه كتاب تاریخ جامع ایران در روز 26 خرداد از ساعت 9:30 در مركز دایره المعارف بزرگ اسلامی (مركز پژوهش های ایرانی و اسلامی) رونمایی خواهد شد ، افزود: دوره 20 جلدی این كتاب به مبلغ یك میلیون و 700 هزار تومان می باشد كه براساس هر جلد 85 هزار تومان تعیین شده ولی این كتاب در روز رونمایی با 20 درصد تخفیف به پژوهشگران و علاقه مندان ارایه می شود.

رییس مركز دایره المعارف بزرگ اسلامی گفت: این مركز در اسفند سال 1362 به منظور نوشتن دایره المعارف های اسلامی و همچنین كتب مرجع تاسیس شد و به دنبال تاسیس این مركز یك حركت علمی و ادب در كشور به وجود آمد.

وی اضافه كرد: تمام مطالعات علمی این مركز زیر نظر شورای عالی علمی متشكل از 48 استاد در رشته های مختلف انجام می شود و تمام مباحث علمی از انتخاب یك مدخل بحث برانگیز گرفته تا یك طرح كلی مانند طرح تاریخ جامع ایران در این شورا بررسی می شود.

بجنوردی همچنین گفت: برای هر یك از رشته های این شورا گروه های علمی ایجاد شده كه می توان به گروه های تاریخ، جغرافیا، ادبیات، ادبیات عرب، فلسفه، ادیان و عرفان، ایران باستان، علوم و زبان شناسی اشاره كرد.

وی با اشاره به درگذشت 12 نفر از پژوهشگران ممتاز شورای عالی اضافه كرد: تلاش می كنیم تا برخی كارشناسان ارشد در رشته های مختلف را جذب كنیم تا جانشینانی برای این پیشكسوتان تربیت كنیم.

وی با بیان این كه نیازهای تحقیقاتی این مركز به صورت نسبی برآورده شده افزود: ما هنوز در آغاز راه هستیم و از نظر منابع بسیار فقیریم و حتی همه رساله ها و مقالاتی كه در غرب تالیف شده در اختیار نداریم.

این استاد دانشگاه از مجله شیعه شناسی كالج اسلامی (اندیكس اسلامیك) لندن به عنوان یكی از منابعی یاد كرد كه یبش از هزار و 150 عنوان مجله علمی را در زمینه های شرق شناسی، ایران شناسی و اسلام شناسی معرفی كرده و مركز بزرگ دائره المعارف اسلامی توانسته است بخشی از مقالات این مجله را جمع آوری كند.



* نگاه علمی به كتاب داشته ایم

بجنوردی در پاسخ به خبرنگاری درباره آنچه كه مواضع نویسندگان در مطالب مهم و چالش برانگیز عنوان كرد ، اظهار داشت : چیزی كه این مركز به آن اهمیت می دهد برخورد علمی با مساله است و لذا هیچگاه پیش داوری نداریم و نمی خواهیم از قبل چیزی را ثابت كنیم.

وی افزود: آنچه در ذهن ماست، نوعی برداشت و پیش داوری است و ما كوشش می كنیم تا از لابلای منابع تحقیق، اسناد و گزارش های مختلف آنچه را كه نتیجه گیری می كنیم، معتبر بدانیم.

رییس مركز بزرگ دائره المعارف اسلامی اضافه كرد: تاكنون توانسته ایم مسائل غامض و بحث برانگیز را به راحتی بیان كنیم كه به عنوان نمونه مذاهب مختلف نظراتی را پیرامون یك بحث مطرح كرده اند و ما با ارجاع به منابع معتبر نظرات گروه های مختلف را بدون هیچ تعصبی بیان كرده ایم.



* تصمیم گیری برای دیجیتالی شدن كتاب با شورای علمی است

وی در پاسخ به خبرنگاری كه پرسید آیا نسخه دیجیتالی این كتاب نیز در فضای مجازی منتشر خواهد شد، اظهار داشت: تصمیم گیری در این زمینه به عهده شورای علمی مركز بزرگ دائره المعارف اسلامی است ولی همانگونه كه آقای سجادی معتقدند تا وارد كنوانسیون برن (كپی رایت ) نشده ایم این مشكلات وجود دارد و ما سرگذشت لغت نامه دهخدا را دیدیم كه پس از شكسته شدن قفل آن در دنیای مجازی خسارت های زیادی به این كتاب وارد شد.



* تدوین تاریخ ایران جامع خلاء فرهنگی كشور را پر می كند

فتح الله مجتبایی مشاور مركز بزرگ دائره المعارف اسلامی گفت: این مركز به عنوان محور كارهای فرهنگی بزرگ مطرح است و توجه به كمبودهای فرهنگی در كشور سبب شد تا با تدوین كتاب دائره المعارف اسلامی كه تاكنون 21 جلد از آن منتشر شده است، خلاء های فرهنگی ایران را پر كند.

وی ضمن بیان جزییاتی از نحوه انتشار كتاب تاریخ جامع ایران گفت: كار این كتاب هنوز تمام نشده است و تحقیقات جدید و اكتشافات در این كتاب لحاظ می شود. به عبارت دیگر مطالب جدید یا اشكالاتی كه در گذشته وجود داشته جمع آوری می شود و در چاپ های آینده لحاظ خواهد شد.

مشاور مركز بزرگ دائره المعارف اسلامی با بیان این كه جای خالی تاریخ این كتاب احساس می شد، افزود: بسیاری از كشورها به تدوین تاریخ جامع خود همت می گمارند. مثلا هندی ها پیش از ما این كار را كردند و تاكنون چند دوره از تاریخ هند را تالیف كرده اند.

وی یكی از ویژگی های این كتاب را به روز شدن تمام منابع آن دانست و گفت: در كتاب تاریخ جامع ایران تمام منابع به صورت همه جانبه مورد بررسی قرار می گیرد.

مجتبایی با اشاره به منابع مختلف خارجی در كتاب تاریخ جامع ایران گفت: ایران شناسان برجسته ای كه درباره تاریخ ایران پیش از اسلام صاحبنظر هستند در این كتاب مقاله دارند و برخی ایران شناسان آلمانی، روسی، گرجی و ارمنی مقالاتی ارائه داده اند.



* حساس ترین نهاد فرهنگی درباره تاریخ ایران

سید صادق سجادی سرویراستار دوره اسلامی كتاب تاریخ جامع ایران از مركز بزرگ دائره المعارف اسلامی به عنوان حساس ترین نهاد فرهنگی ایران درباره تاریخ گذشته و جاری ایران یاد كرد و گفت: آثار منتشرشده در این مركز گواه این موضوع است.

وی افزود: آثار این مركز دارای پشتوانه فكری و فرهنگی بزرگی است كه متكی بر اندیشه ها و آرای پژوهشگرانی است كه در قالب گروه های مختلف فعالیت می كنند.

سجادی همچنین گفت: یكی از جلوه های این مركز تلاش برای ارتقاء سطح آگاهی عموم مردم و انتشار آثار مرجع است و علاوه بر چاپ دائره المعارف بزرگ اسلامی، ده ها دانشنامه در موضوع های مختلف منتشر شده است.

وی تدوین و انتشار این آثار را برای ایجاد آگاهی درباره پیشینه فرهنگی تاریخ ایران ضروری دانست و گفت: این آثار معرفی كننده تاریخ آینده این سرزمین خواهد بود و در همین راستا به تدوین كتاب تاریخ جامع ایران روآوردیم.



* تاریخ جامع ایران حاصل 14 سال تلاش علمی

این پژوهشگر تاریخ اسلام افزود: كتاب تاریخ جامع نخستین گام برای تحقیق در زمینه های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی است و آنچه هویت یك ملت را تثبیت می كند، اطلاع كافی، دقیق و مستند از تاریخ این مرز و بوم است و لذا این مركز همواره احساس تكلیف داشته تا چنین مجموعه ای را پس از 14 سال تلاش تدوین نماید.

وی درباره این كتاب گفت: تاریخ جامع علاوه بر پرداختن به تاریخ سیاسی ایران كه مربوط به قبل از ورود آریایی ها به فلات ایران تا پایان دوره قاجار است، تاریخ فرهنگی ایران را در مباحثی همچون تاریخ سینما، تئاتر به معنی جدید آن پرداخته و لذا قسمت مهمی از تاریخ فرهنگی و اجتماعی ایران در این كتاب روزآمد است.

سجادی در پاسخ به خبرنگار ایرنا درباره تعداد مدخل های تاریخ ایران جامع گفت: این كتاب دائره المعارف نیست كه مدخل داشته باشد ولی ابواب و فصول بخش اسلامی آن بیش از 500 فصل است.

دهقی نیز گفت: فصل های مربوط به ایران پیش از اسلام در پنج جلد از این كتاب آمده و هر جلد تقریبا شامل 40 تا 50 مقاله است.



* گزارشی از عملكرد مركز دائره المعارف اسلامی

محمود جعفری دهقی سرویراستار دوره ایران باستان كتاب تاریج جامع ایران گفت: این مركز علاوه بر تدوین كتاب های دائره المعارف به عنوان مركزی برای آموزش مولفان جوان برای شیوه مقاله نویسی و ویراستاری است.

وی تشكیل مدارس تابستانی را در این مركز یكی از كاركردهای علمی دانست و گفت: به عنوان نمونه مدرسه زبان عیلامی در این مركز تدریس می شود و بعید می دانم چنین درسی در ایران تا این حد سابقه داشته باشد.

جعفری همچنین برگزاری سمینارها و همایش های ملی و بین المللی را از افتخارات مركز بزرگ دائره المعارف اسلامی دانست و گفت: این كنفرانس ها در موضوع های مختلف برگزار می شود كه به عنوان نمونه دومین همایش بین المللی زبان ها و گویش های ایرانی آخرین همایشی بود كه برگزار شد و نتایج آن به زودی منتشر می شود.

وی در ادامه گفت: ارتباط علمی با پژوهشگران و نویسندگان داخلی و خارجی در طول سال های گذشته وجود داشته و تالیف كتاب تاریخ جامع ایران نیز نتیجه برقراری همین ارتباط است و بسیاری از مولفان مباحث مختلف را در این كتاب نوشته اند.

جعفری دهقی در پاسخ به خبرنگاری درباره منابع خارجی كتاب تاریخ جامع ایران گفت: تاریخ كمبریج مربوط به 60سال قبل است و هرچند مقالات ارزشمندی در آن وجود دارد ولی از مقالات این مرجع به عنوان منبع استفاده شده و آنچه كه در تاریخ كمبریج نیامده تلاش كرده ایم تا در تاریخ جامع ایران لحاظ شود.



* آشنایی با كتاب تاریخ جامع ایران

كتاب تاریخ جامع ایران در 20 جلد زیر نظر سیدكاظم موسوی بجنوردی دارای چند سرویراستار است كه حسن رضایی باغ بیدی و محمود جعفری دهقی سرویراستاران دوره ایران باستان و صادق سجادی سرویراستار دوره اسلامی است.

پنج جلد نخست این كتاب به تاریخ ایران پیش از اسلام اختصاص دارد كه جلد اول مشتمل بر سابقه انسان كهن در فلات ایران و تمدن‌های پیش از آریایی‌ها، ورود آریائی به ایران عصر مادها و قسمتی از تاریخ سیاسی هخامنشیان است.

جلد دوم با دنباله تاریخ هخامنشیان آغاز شده است. تاریخ ایران به روزگار سلوكیان، دولت های پراكنده یا ملوك الطوایف، عصر ساسانیان و سر انجام تاریخ اساطیری ایران در همین جلد مورد بررسی قرار گرفته است.

جلد سوم تاریخ اقتصادی و اجتماعی ایران از آغاز تا پایان دوره ساسانی است و آنگاه تشكیلات اداری و نظامی در ایران مورد بررسی قرار گرفته و سرانجام باستان شناسی و هنر ایران در دوره‌های فرمانروایی مادها و هخامنشیان را دربردارد.

در جلد چهارم ضمن ارائه تحقیق در هنر و معماری ایران پیش از اسلام، به ادیان و آموزش و پرورش در ایران نیز توجه شده است و جلد پنجم نیز مشتمل بر تحقیق در زبان و ادبیات ایران، تاریخنگاری، جغرافیا نویسی، فلسفه و دانش های دیگر است.

دوره اسلامی تاریخ جامع ایران، 15 جلد از این اثر بزرگ را در بردارد كه جلد اول آن یعنی جلد ششم از مجموعه این كتاب شامل تاریخ ایران از فتح اسلامی تا ظهور دولت‌های نیمه مستقل و مستقل است و مباحثی چون فتوح ایران و آخرین روزهای دولت ساسانی، ایران در عصر حكومت قومی عرب، ایرانیان و ظهور دولت عباسی، وزارت و دیوانسالاری ایرانی و قسمتی از حكومت های شرقی و غربی ایران عصر اسلامی را در بردارد.

جلد دوم این بخش مشتمل بر تاریخ دولت‌های ایرانی در خراسان، شمال ایران، ایران مركزی و غربی و جنوبی از طاهریان تا كاكوئیان است و در هریك از این ابواب تاریخ تشكیلات اداری و سیاسی نیز مورد بحث قرار می‌گیرد.

دنباله آل‌بویه، غزنویان و ایران در عصر سلجوقیان، برخی سلسله‌های كوچكتر در غرب ایران، مانند بنی‌ سكمان در ارمنستان و ملوك قراباغ عنوان جلد سوم از دوره اسلامی یعنی جلد هشتم از تاریخ جامع ایران است.

جلد چهارم از این بخش نیز به تاریخ ایران از اتابكان تا قسمتی از ایلخانان اختصاص یافته است كه در این بخش دوره سلسله‌های موسوم به اتابكان، از اتابكان آذربایجان تا اینجوئیان، زمینه‌های هجوم مغول، جانشینان چنگیز و برپایی دولت ایلخانان مورد بحث قرار می‌گیرد و سازمان‌های سیاسی اداری این ادوار مطالعه می‌شود.

دنبالة ایلخانان تا ظهور صفویان، عنوان جلد پنجم از مجموعه كتاب های دوره اسلامی است كه علاوه بر دوره دوم ایلخانان به عصر تركمانان و دوره مهم تیموریان و قسمتی از صفویان نیز پرداخته می‌شود.

دنباله عصر صفویان، ادوار حكومت افشاریان و زندیان نیز در جلد ششم یعنی جلد 11 تاریخ جامع ایران مورد بحث قرار می‌گیرد.

جلد هفتم یا جلد 12 این مجموع به عصر قاجار، تحولات مذهبی، روابط خارجی ایران با عثمانی و دولت های قدرتمند اروپایی، زمینه‌های قیام و انقلاب مشروطه، نقش‌های طبقات اجتماعی در تحولات سیاسی و اجتماعی، ورود تمدن جدید به ایران و بسیاری مسائل دیگر نیز پرداخته می‌شود.

در پیوست‌های همین مجلد درباره خانات آسیای مركزی، خانات گنجه و شكی و قراباغ، هرمز و خلیج فارس مطالعه شده است.

جلد هشتم تا پانزدهم به تاریخ فرهنگی دنیای ایرانی اختصاص دارد و جلد‌های هشتم و نهم مشتمل بر تاریخ علم و ادب و حاوی مباحثی چون نقش ایرانیان در نقل و ترجمه آثار علمی به زبان عربی، عصر تصنیف آثار علمی، دانش‌های فلسفی و كلامی در ایران و میان ایرانیان، نجوم و ریاضیات، علوم طبیعی و پزشكی، بیمارستان ها، دانش های دینی و مذاهب فقهی، تصوف و فرق صوفیه، تاریخ نگاری و چند مبحث دیگر است.

جلدهای دهم تا دوازدهم یعنی 15 تا 17 تاریخ جامع ایران شامل تاریخ زبان و ادبیات فارسی از آغاز عصر اسلامی تا پایان عصر قاجار خواهد بود و در این مجلد ادبیات فارسی در قلمرو فرهنگی ایران، بر حسب ادوار ادبی مورد بحث قرار می‌گیرد.

دوره بازگشت ادبی، ادبیات مشروطه، ادبیات عامه، روزنامه و روزنامه نگاری، ادبیات اقوام ایرانی، تاریخ آموزش و پرورش و بسیاری از جمله دیگر ابواب این مجلدات است.

جلد‌های 13 و 14 دوره اسلامی به تاریخ هنر و معماری ایران اختصاص دارد و شامل هنرهای دستی و تزئینی و نمایشی و آئینی، موسیقی و معماری است و جلد 15نیز به مباحث تاریخ اجتماعی، نظام حقوقی در ایران، ادیان و مذاهب در ایران، طبقات اجتماعی و حیات عامه می پردازد.

این كتاب 20 جلدی بیش از 55 عنوان اصلی و 160 عنوان فرعی و حدود 300 عنوان فرعی‌تر را در بر می‌گیرد و هرچند در خلال تحقیق و تدوین این اثر، موضوع‌ها و عناوین فرعی دیگری به نظر رسیده كه در طرح اولیه وارد شده اما ساختار اصلی طرح تاریخ جامع ایران، همچنان به قوت خود باقی است.

فراهنگ**1003**9132**1601**