چین برای احیای جاده ابریشم به ایران چشم دوخته است

«جاده ابریشم چین» كه با عنوان «یك كمربند - یك جاده» مطرح است، تازه ترین طرح بلندپروازانه پكن برای ایجاد كمربندی از خطوط راه آهن، بزرگراه ها، خط لوله ها و ارتباطات با پهنای باند بالا از چین تا نقاط دوردست غرب است.

موقعیت سنتی ایران كه از دیرباز یكی از مسیرهای اصلی جاده ابریشم تاریخی بود، سبب شد تا پكن حساب ویژه ای روی ایران در احیای این جاده داشته باشد.

ارزش مبادلات تجاری ایران و چین اكنون به فراتر از 50 میلیارد دلار رسیده است، اما علت اصلی اهمیت ایران برای پكن در احیای جاده ابریشم نه مبادلات اقتصادی، بلكه شرایط جغرافیایی ایران است.

ایران در عین حال كه یكی از مهمترین صادركنندگان نفت به چین است، در منطقه ای واقع است كه می تواند شاهراه احیای جاده ابریشم به منظور ارتباط با آسیای مركزی، افغانستان و پاكستان باشد.

در واقع همه برنامه هایی كه چین برای احیای جاده ابریشم در این مناطق دارد، می توان به نوعی با كشورمان مرتبط دانست.

افزون بر اینكه اگر مسیرهای دریایی هم مد نظر باشد، باید ایران را در صدر قرار داد كه بیشترین سواحل را در خلیج فارس دارد.

برای احیای جاده ابریشم باید راه های فراوان شوسه و خط آهن ایجاد شود و كریدورهای اقتصادی و فرهنگی شكل گیرد كه در این زمینه هم ایران یكه تاز این میدان خواهد بود.

به همین سبب به بسیاری از نهادها در چین دستور داده شده است تا نقش ایران و اهمیت این كشور در طرح احیای جاده ابریشم دریایی و زمینی را برای مسوولان چینی به خوبی تشریح كنند.

آنچه برایند موضوع است، اینكه چین بسیار مشتاق است بداند ایران در چه بخش هایی می خواهد با پكن همكاری كند و امیدوار است كه مقام های ایران برنامه های خود را در این زمینه به شكلی شفاف و مشخص مطرح كنند.

ایران هنوز در مورد جاده ابریشم برنامه خاص و گسترده ای را اعلام نكرده است، اما بحث در این باره در رسانه های ایران آغاز شد و مسوولان ایرانی هم در این زمینه همكاری هایی داشته اند كه البته باید موضوع منسجم و برنامه ریزی شده دنبال شود.

با این همه، برای چین كافی است كه با در نظر گرفتن شرایط ویژه جغرافیایی ایران و ذخایر غنی انرژی این كشور و پل ارتباطی آن با شرق، اروپا، آسیای مركزی در كنار خلیج فارس و دریای خزر به این نتیجه برسد كه ایران در جایگاه نخست طرح جاده ابریشم قرار دارد.

ایران منطقه ای تاریخی در این مسیر است و در طول تاریخ بیش از دو هزار ساله نیز همین مسیر بوده كه ایران و چین را به یكدیگر مرتبط ساخته است.

رادیو چین پیشتر در گزارشی نوشته بود كه ایران و چین دورانی تاریخی در جاده ابریشم دارند.

به غیر از این نباید فراموش كرد كه این مناسبات تجاری و فرهنگی از سال های خیلی دور و در زمان امپراطوری «تانگ» در چین آغاز شده است.

یادداشت های تاریخی نشان می دهد كه ارتباطاتی میان دو كشور از قرن هفتم وجود داشته و دو كشور از آن زمان تاكنون با یكدیگر مرواده داشته اند.

با این وصف نباید فراموش كرد كه انقلاب اسلامی ایران و انقلاب فرهنگی در چین و مخالفت دو كشور با برتری جویی غرب از جمله دلایل دیگری بوده كه هر دو طرف را همواره به هم نزدیك كرده است.

«شی جین پینگ» رییس جمهوری چین كه در سال 2013 میلادی با بهره گیری از نظر برخی كارشناسان این برنامه را مطرح كرد به مسوولان گفته است باید در نظر داشته باشند كه در احیای جاده ابریشم مناطق غربی این كشور كه انرژی دارند و همچنین كشورهای آسیای مركزی، روسیه و ایران از اهمیت بالایی برخوردارند.

وی افزود: نباید به نقش این كشورها و همچنین دریای خزر و تنگه هرمز كم اهمیتی نشان داد.

با این حساب، كمربند جاده ابریشم یكی از بخش های كلیدی اش برای پكن انرژی است و یكی از مناطق چین هم كه باید در این زمینه نقش آفرین باشد «سین كیانگ» در شمال غرب است كه با افغانستان و پاكستان و با آسیای مركزی مرز مشترك دارد.

افزون بر این، چین می داند كه ایران در حال اجرای طرح های خط آهن و خط لوله نفت و گاز با تركمنستان و قزاقستان است و لذا نقش ایران و شهرهای این كشور را در تحقق برنامه راه ابریشم درك كرده است.

از دیدگاه چین، در مسیر جاده ابریشم اگر چه ایران بازیگر كلیدی برای انرژی است، اما به غیر از این شرایط جغرافیایی جمهوری اسلامی ایران از هر موضوع دیگری با اهمیت تر است.

«كوین كین» محقق مسایل خاورمیانه در مطلبی كه وب سایت «بركینگ انرژی» به آن اشاره كرد، نوشت: حتی ارزش تبادلات 550 میلیارد دلاری آمریكا و چین نیز نمی تواند باعث شود چین در جاده ابریشم، ایران را نادیده بگیرد.

وی می افزاید كه چین برای ایران اهمیت زیادی در این برنامه قایل است و زمانی كه توافق هسته ای نهایی و تحریم ها برداشته شود، طرح های بزرگتری برای جاده ابریشم در انتظار همكاری های چین و ایران خواهد بود.

آساق*1597**1545