به گزارش ايرنا در سطح محوطه و محدوده اطراف اين قبرستان هيچ گونه علائمي كه نشان از قبرستان بودن محل باشد وجود نداشت تا اينكه عمليات راهسازي منجر به تخريب و عيان شدن اين قبرستان شد.
قبرستان زاگرس سنندج با توجه به مطالعات باستان شناسي و نوع تدفين اين گورها مربوط به اوايل هزاره اول قبل از ميلاد يعني اواخر عصر آهن 2 و اوايل عصر آهن 3 (بين 800 تا 1200سال پيش از ميلاد) است.
قبرهاي مكشوفه در گورستان زاگرس سنندج معرف چهار نوع معماري متنوع در عصر آهن ايران است كه شامل قبور حفره اي ساده، قبور حفره اي با پوشش سنگي، قبور كلان سنگي، قبور كلان سنگي با چهار چينه سنگي است و اكثر اين تدفين ها به صورت دو نفره يا سه نفره بوده است.
در گورستان زاگرس تعداد 23 گور كشف شد كه تدفين ها تماما در جهت شمال شرقي - جنوب غربي است و نحوه قرار گيري مردگان نيز تابع اشكال رايج در گورستان هاي هم عصر در نقاط مختلف ايران است به طوري كه اين اموات يا به صورت خوابيده به پهلو راست و يا خوابيده به پهلوي چپ يا به صورت جنيني يا چمپاتمه اي دفن شده اند.
در تعدادي از قبور نيز مردگان را به صورت طاق باز دفن نموده اند يعني به صورت خوابيده به پشت و رو به آسمان به گونه اي كه دست ها يا درازكش و يا به روي هم و بر سينه متوفي قرار مي گرفتند.
در يك نمونه از قبور شهرك زاگرس و در دست راست يكي از قبور كاسه مفرغي كه به نظر حاوي مواد خوراكي است ديده مي شود پاها در اين نوع قبور نيز به صورت راست و يا ضربدري است.
تدفين به روش طاق باز به ندرت و به صورت محدود در برخي از قبور عصر آهن ايران ديده شده است اين شيوه تدفيني كه نشان دهنده اهميت گورستان زاگرس است در مناطقي همچون قبرستان كلورزو گورستان حصار دامغان گزارش شده است.
در مورد قبور كلان سنگي شهرك زاگرس كه مردگان را به صورت طاق باز دفن مي كنند از اهميت بسزايي نسبت به قبور هم عصر خويش برخوردار است بايد اشاره اي به چند تدفيني بودن اين قبور نمود در هر سه مورد از قبور كلان سنگي در شهرك زاگرس قبور به صورت دو تدفيني و در موردي نيز سه تدفيني است به گونه اي كه تعدادي از قبرها اسكلت زن و مرد را در كنار هم و به گونه اي كه همديگر را بغل كرده باشند ديده مي شود كه كودكي نيز در پايين تنه آنها دفن شده است و ظرفي سفالي بر بالاي سر آنها قرار داده شده است.
تعداد 18 گور به صورت چمپاتمه و سه مورد به صورت طاق باز در گورستان زاگرس دفن شده اند .
كارشناس باستان شناسي ميراث فرهنگي كردستان در خصوص ظروف دفن شده با اين گورها مي گويد: اعتقاد به دنياي بعد از مرگ و زنده شدن دوباره انسان ها سبب شده است تا انسان هاي عصر آهن مواد و مايحتاج خوراكي را در كنار اموات خويش دفن كنند آنها با قرار دادن يك يا چند ظرف سفالي در كنار اموات خويش كه حاوي مايعات و مواد خوراكي بوده است سعي داشته اند نيازمندي هاي مردگان در عالم برزخ را تامين نمايند بدون شك ميزان مواد خوراكي و تعداد ظروف سفالي و ديگر اشياء تدفيني در كنار مردگان به جايگاه اجتماعي افراد بستگي داشته است كه با اين تفاسير و در كنار اجساد مردمان عصر آهن زاگرس سنندج از يك تا شش ظرف سفالي براي تامين غذا و آب آنها در دنياي بعد از مرگ قرار داده شده است.
زاهد كريمي افزود: ظروف و اشياء مكشوفه در اين گورستان بيشتر سفالي و به رنگ هاي قرمز، خاكستري، سياه و نخودي است و از چرخ سفالگري در ساخت بيشتر اين ظروف استفاده شده است.
وي در ادامه به مهرهاي كشف شده در اين گورستان اشاره كرد و گفت: تنها در يكي از اين گورهاي تدفيني تعداد شش مهر استوانه اي به دست آمده است اين تعداد در واقع تمامي مهرهاي مكشوفه از اين گورستان را تشكيل مي دهد وجود مهرها و ديگر زينت آلات تدفيني در كنار قبر از ترانشه A (محدوده كاوش باستان شناسي) نشان از اهميت و جايگاه اجتماعي افراد كه احتمالا يك فرد مونث است دارد.
نقوش اين مهرها بيشتر به صورت نقوش اسطوره اي است كه بيشتر باستان شناسان از آنها به عنوان نقوش اعتقادي و يا آييني نيز نام مي برند كه توسط هنرمند خلاق به تصوير كشيده شده است در سه عدد از مهرها كه يكي از آنها از جنس سنگ و مابقي از جنس سنگ آهك هستند تصوير مردي با رداي بلند برتن و كلاهي بر سر به تصوير كشيده شده است كه در حال شكار حيوانات اسطوره اي همچون افعي و بز شاخدار با بال هاي گشاده هستند و در يكي ديگر از مهرها تصوير گر نقش اسبي را نشان مي دهد كه دو پاي جلوي خويش را بلند نموده است و در مهر ديگر تصوير شتر مرغي با بال هاي باز را نشان مي دهد.
علاوه بر مهرهاي موجود در قبور گورستان زاگرس به همراه مردگان اشياء تدفيني ديگري از جمله اشيا فلزي و مفرغي شامل پياله، ديگچه، كاسه، سوزن، طوقه بزرگ حلقوي شبيه كمربند در يك مورد، سر نيزه، سر پيكان، تزئينات لباس، دگمه ،مهره ،آويز ، خنجر، سنجاق آييني، انگشتر و ديگر وسايل تزئيني مانند النگو و دستبند مفرغي، گوشواره ،موچين ، سنجاق سر مهره هايي از جنس خمير شيشه ،عقيق، استخوان،بخش هاي ديگري اشياء تدفيني قبور زاگرس را تشكيل مي دهند.
كريمي در پايان اظهار اميدواري كرد با تامين اعتبار، فصل دوم كاوش هاي باستان شناختي در گورستان زاگرس (آبيدر) به انجام برسد كه با انجام اين مهم و انجام آزمايشات تخصصي برروي اشياء و استخوان ها شاهد نتايج كاملتري از ساكنين سنندج در هزاره اول باشيم.ك/4
3033/1904
تاریخ انتشار: ۷ تیر ۱۳۹۴ - ۰۹:۲۸
سنندج - ايرنا- گورستان تاريخي زاگرس سنندج يكي از گورستان هايي است كه در پاييز سال 1387 در شهر سنندج كشف شد، اراضي اين گورستان در سال هاي گذشته به دليل احداث پارك جنگلي آبيدر، به عنوان كمربند سبز آبيدر درختكاري شده است اين گورستان در دامنه كوه آبيدر و در منتهي اليه ضلع جنوب غربي آن و در مسير دسترسي سنندج – حسن آباد واقع شده است.