گام های بعدی ایران پس از توافق هسته ای

به گزارش گروه اقتصادی ایرنا از این شبكه خبری، درست چند ساعت پس از امضای برنامه جامع اقدام مشترك (برجام) میان ایران و 1+5 در وین، حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی رییس جمهوری ایران، افكار خود را در توییتر به اشتراك گذارد: 'امروز فصل جدیدی در راستای تلاش برای رشد و توسعه آغاز شده است ... امروز، روزی است كه جوانان بار دیگر می توانند یك آینده روشن تر را تصور كنند.'
این سخنان، وجود یك فرصت و حتمی بودن آن را نشان می دهد و بر این واقعیت مهم تاكید می كند كه توافق وین برای ایران از نظر ساختن یك اقتصاد جدید اهمیت دارد، نه تنها از این نظر كه چگونه به وضعیت پیش از تحریم بازگردد. و بنابراین امكان تغییر شكل اقتصاد ایران وجود دارد، تغییر شكلی تنها شامل چشم انداز سرمایه گذاری ها پس از تحریم نیست.
بنابراین، مشخصه های اصلی چنین اقتصاد جدیدی چه می تواند باشد؟

** افزایش توان رقابتی ایران
براساس شاخص رقابت جهانی مجمع اقتصادی جهان در سال 2015 - 2014، ایران در میان 144 كشور، رتبه هشتاد و سوم را به لحاظ رقابتی بودن دارد و هنوز از اقتصادهای نوظهوری مانند تركیه، مكزیك و اندونزی عقب تر است.
لغو تحریم ها، با ایجاد زمینه رقابت اقتصادی پایدار، فرصت ارزنده ای برای تقویت بنیه رقابت اقتصادی و تغییر شكل اقتصاد ایران فراهم می كند.
ایران قادر خواهد بود اقتصاد كلان، بازار بزرگ و جمعیت تحصیلكرده خود را سر و سامان دهد. اینها مهمترین بخش هایی هستند كه احتمالا پس از لغو تحریم ها به آنها پرداخته خواهد شد.
درآمدهای نفتی در آینده، حتی زمینه ساز یك اقتصاد كلان قویتر برای سرمایه گذاری و افزایش اندازه بازار خواهد شد و بازارهایی كه در آینده ایران می تواند به آنها كالا صادر كند، نیز به تقویت اقتصاد كمك خواهد كرد.
برای رقابتی تر كردن اقتصاد و متنوع سازی آن، ایران به پیشرفت های مهمی در بخش های تامین مالی، دولت، بهره وری نیروی كار و یك سیستم قضایی برای حل و فصل مناقشات بازرگانی نیاز دارد تا بتواند در یك بازار بازتر و جهانی تر رقابت كند.
علاوه بر افزایش توان رقابت پذیری، ایران برای ساختن اقتصاد خود به دو عامل كلیدی دیگر نیز نیازمند است: استفاده از سرمایه انسانی و زیرساخت های جدید

** استفاده از نیروی انسانی
كلوس شواب موسس و مدیرعامل مجمع جهانی اقتصاد در مقاله مورخ ماه مه 2015 (اردیبهشت) خود مطرح می كند در آینده ای كه سرعت تغییرات فناوری و اتوماسیون زیاد است، عامل تعیین كننده برای نوآوری، رقابت و رشد، نیروی كار ماهر است نه دسترسی به سرمایه.
مساله مهم در مورد ایران این است كه با وجود سرمایه گذاری چشمگیر این كشور در زمینه توسعه سرمایه های انسانی، از این پتانسیل بخوبی استفاده نمی كند. برای مثال، براساس شاخص سرمایه انسانی مجمع جهانی اقتصاد، نرخ مشاركت نیروی كار 25 تا 54 ساله ایران در اقتصاد 55.8 درصد است و رتبه آن در میان 124 كشور، 123 است.
نرخ بیكاری جوانان ایران بیش از 20 درصد است. یك خلا قابل توجه نیز از نظر جنسیتی وجود دارد، بدین معنی كه برغم بدست آوردن بیش از نصف صندلی های دانشگاهی توسط زنان، نرخ مشاركت آنها در اقتصاد نصف مردان است. بنابراین قدم مهم كه ایران بعد از توافق هسته ای باید بردارد، بوجود آوردن فرصت های اشتغال در بخش های مختلف برای جوانان و زنان است.

** زیرساخت های جدید
آینده اقتصاد ایران همچنین به وجود زیرساخت های ارتقا یافته ارتباط دارد. براساس اطلاعات موسسه تحقیقاتی بی.ام.آی، رشد صنعت ساختمان سازی ایران در سال جاری میلادی نسبت به سال قبل، 1.4 درصد رشد كرده و میانگین رشد آن در پنج سال آینده 3.1 درصد خواهد بود.
وزیر حمل و نقل ایران عباس آخوندی، سرمایه گذاری پس از تحریم در بخش راه آهن و جاده را به ترتیب حدود 25 و 30 میلیارد دلار تخمین می زند.
همزمان با بهبود پایدار و سیستماتیك زیرساخت ها، ایران باید موانع مدیریتی برای توسعه زیرساخت ها را نیز از بین ببرد. به عنوان مثال، در گزارش عملیاتی كردن فعالیت های اقتصادی بانك جهانی، ایران در زمینه تسهیل گرفتن مجوزهای تاسیس شركت،در میان 189 كشور، رتبه 172 را دارد.
با وجود اهمیت توسعه زیرساخت ها برای آینده اقتصاد ایران، توانایی توسعه اقتصاد دیجیتال حتی از آن هم مهمتر است.
شاخص آمادگی برای شبكه ای شدن مجمع جهانی اقتصاد نشان می دهد، ایران در میان 143 كشور، رتبه 96 را در اقتصاد دیجیتال دارد.
در حالی كه توافق وین اهمیت زیادی برای امنیت جهانی دارد، می تواند به طور بالقوه، تغییر شكل اقتصاد ایران را كلید بزند.
اقتصام(6)1063**1558