نوجواني در آستانه پيري - علي اصغر ايزدي *

البته آنها در ازاي اقدام مطلوبي كه از ما سر زده بود نمي توانستند آرزويي ناخوش در حق ما داشته باشند اما اين ذهن و دريافت كودكانه ما بود كه درك درستي از آن دعا نداشت و گمان مي كرد كسي كه برايش آرزوي پيري كرده نمي تواند نيت خوبي داشته باشد.
بديهي است آن كه آرزوي پيري براي يك كودك مي كرد، به جز عمر باكمال براي او نمي خواست ولي چون اين با منطق كودكانه سازگار نبود، چنين مي پنداشتيم كه شايد كاري كه كرده ايم خطا بوده است و ما از آن بي خبريم.
فارغ از اينكه كسي چنين دعايي در حق خراسان شمالي كرده باشد يا نه امروز اين استان 11 ساله كه بر اساس شناسنامه سياسي در عنفوان نوجواني است از نظر شاخص پيري جمعيت در صف ميانسالان ايستاده و نزديك است كه قامتش كماني شود.
آمارهاي موجود در باره تركيب سني جمعيت اين خطه حاكي از آن است كه خراسان شمالي اكنون با گذر از دوره جواني، به ميانسالي رسيده و شاخص سالخوردگي آن به رقم 19.8 رسيده كه اين به معني ميانسالي است.
نسرين سليمي، كارشناس مسوول آمار اداره كل ثبت احوال خراسان شمالي، در تشريح شيوه محاسبه اين شاخص مي گويد: اگر به ازاي هر 100 نفر جمعيت زير 15 سال، شمار افراد سالمند يك جامعه، زير 15 نفر باشد آن جامعه جوان است، اگر بين 15 تا 30 نفر باشد ميانسال و اگر بالاي 30 نفر باشد آن جامعه سالخورده تلقي مي شود.
استان خراسان شمالي بر اساس سرشماري عمومي سال 1390 حدود 867 هزار نفر جمعيت داشته اما بر اساس آمارهاي كنوني اداره كل ثبت احوال، آمار جمعيتي اين استان از 918 هزار نفر نيز گذشته است.
طبق اطلاعات اين كارشناس اكنون با وجود 49 هزار نفر سالمند، حدود 5.3 درصد از كل جمعيت اين استان را سالمندان شامل مي شوند و ميانگين سن جمعيت اين خطه به 29 سال رسيده است.
مديركل ثبت احوال خراسان شمالي البته با مقايسه سالمندي اين استان با ميانگين هاي كشوري، وضعيت اين استان را مطلوبتر دانسته و مي گويد: از جمعيت 918 هزار نفري اين استان چيزي بيش از 5.3 درصد سالمند هستند كه اين رقم در كشور 5.7 درصد است.
علي زاهدي نيا، سالمندان را جمعيت غيرفعال خوانده و اظهار مي دارد: جمعيت غير فعال استان در گروه سني صفر تا 14 سال، 247 هزار و 876 نفر و 65 سال به بالا نيز 49 هزار و 428 نفر است.
به گفته وي اكنون بيش از 621 هزار نفر از جمعيت خراسان شمالي فعال هستند يعني در گروه 14 تا 65 سال قرار دارند.
وي با اشاره به تاكيد رهبر معظم انقلاب بر لزوم افزايش جمعيت، كه دست بر قضا در سال 91 در اين استان بيان فرمودند، مي گويد: بايد دستگاه هاي اجرايي و نهادهاي مختلف خراسان شمالي براي تحقق خواست رهبري برنامه ريزي كرده و فعاليت هاي موثرتري داشته باشند.
اگرچه بر اساس آمار موجود، خراسان شمالي در شاخص پيري نسبت به ميانگين كشور وضعيت بهتري دارد اما ماجرا وقتي نگران كننده تر مي شود كه بدانيم بافت اين استان روستايي تر از كشور است و يكي از شاخص هاي مناطق روستايي، زاد و ولد بيشتر بايد باشد.
بر اساس آخرين آمار ارايه شده از سوي ثبت احوال خراسان شمالي، اكنون از مجموع جمعيت اين استان 491 هزار و 342 نفر در نواحي شهري و 427 هزار و 588 نفر در نقاط روستايي سكونت دارند.
در چنين شرايطي تنها در صورت اجراي سياست ها و برنامه هاي مناسب جمعيتي، مي توان روند سالمند شدن استان را به تأخير انداخت و از طنين انداختن آهنگ پيري جمعيت جلوگيري كرد.
كارشناسان عمده ترين علت پيري جمعيت را كاهش باروري مي دانند و از سوي ديگر افزايش بهداشت و پيشرفت علوم، بويژه علم پزشكي موجب كاهش مرگ و مير و افزايش طول عمر شده كه خود مي تواند در بالا رفتن شمار سالمندان جامعه نقش ايفا كند.
يقينا مواجه شدن با جامعه اي پير و فرتوت، دشواري ها و مشكلات متعددي را درپي خواهد داشت زيرا جامعه پير، بيمار و مصرف كننده خواهد بود و در چنين جامعه اي نيروي فعال كاهش مي يابد و هزينه هاي زيادي از اين ناحيه به جامعه تحميل مي شود.
اين وضعيت، آن هم براي استاني چون خراسان شمالي، كه بتازگي به دومين دهه عمر خود پاي گذاشته و هنوز يك گل از هزار گل آرزوهاي توسعه ايش نشكفته، زنگ خطري جدي خواهد بود و روياهاي اين خطه را غوره نشده مويز خواهد كرد.
شكي نيست كه گام نهادن در مسير پرفراز و نشيب توسعه، به نيروهاي جوان، پرانرژي و خوش فكر نياز دارد كه اگر اوضاع بر همين منوال پيش برود ممكن است اين استان در آينده نه چندان دور با فقر نيروي جوان و پرنشاط مواجه شود.
* خبرنگار ايرنا در خراسان شمالي