به گزارش ايرنا، امام جعفر بن محمد بن علي بن الحسين بن علي بن ابي طالب(ع) ششمين امام شيعيان به عنوان رييس مذهب جعفري در بين مردم شناخته شدند و رهبري فكري و سياسي شيعيان اصيل پيرو مذهب اماميه را بر عهده داشتند.
روايتهاي رسيده از امام صادق (ع) در مسائل مختلف فقهي و كلامي مجموعه اي گسترده و متنوع است و براي همين است كه مذهب شيعه را مذهب جعفري خوانده اند.
اين امام بزرگوار طبق روايات مختلف تاريخي در سال 80 هجري، معروف به سال قحطي، در مدينه ديده به جهان گشود،اما بنا به گفته شيخ مفيد و كليني و شهيد، ولادت آن حضرت در سال 83 هجري اتفاق افتاده است.
مادر آن حضرت ام فروه دختر قاسم بن محمد بن ابوبكر و پدرش امام محمد باقر(ع) است وي پنجمين امام از نسل امير المومنين (ع)، كنيه او ابو عبد الله و لقب مشهورش صادق است. لقبهاي ديگري از جمله صابر، طاهر و فاضل دارد اما چون فقيهان و محدثان معاصر او كه شيعه وي هم نبوده اند، حضرتش را به درستي حديث و راستگويي در نقل روايت بدين لقب ستوده اند، لقب صادق شهرت يافته است.
امام صادق(ع) مدت 12 تا 15 سال بنابر اختلاف با امام سجاد(ع) و بعد از شهادت جد بزرگوارش مدت 19 سال با امام باقر(ع) زندگي كرد، مدت امامت ايشان 34سال به طول انجاميد كه 18 سال در دوره اموي و16 سال در دوره عباسي بوده است.
در زمان حيات امام جعفر صادق(ع) فشار و اختناق نسبت به شيعيان به دليل درگيري بر سر قدرت بين دو قطب امويان و عباسيان كمتر از دوران ساير ائمه بود. خلفاي اموي معاصر امام جعفر صادق(ع) از جمله هشام بن عبدالملك، وليد بن يزيد بن عبدالملك، يزيد بن وليد بن عبدالملك، ابراهيم بن وليدبن عبدالملك و مروان بن محمد معروف به مروان حمار و خلفاي عباسي معاصر امام(ع) عبارتند از ابوالعباس عبدالله بن محمد و ابوجعفر منصور دوانيقي بود.
درمدت زندگاني اين امام بزرگوار هزاران شاگرد در محفل درسش حاضر مي شدند و مورد ستايش تمامي عالمان عصر خويش بود. در متون ديني شيعه، چندين هزار روايت از آن حضرت در تفسير، اخلاق و به ويژه فقه، رسيده كه باعث عظمت حديث شيعه و موجب تقويت بنيه علمي آن است.
دوران 34 ساله امامت ايشان فرصتي طلايي بود تا كام تشنگان معارف ناب الهي را از زلال سرچشمه وحي سيراب سازد. از اين رو تمام برخوردهاي وي با افراد و گروهها حتي دگر انديشان خود باخته، آموزنده بود. در اين ميان ياران و شاگردان آن حضرت بيشترين استفاده را بردند و درسهاي ارزنده اي را براي آيندگان به يادگار گذاشتند. او سالها بر كرسي درس و منبر پيامبر قرار گرفت و هزاران شاگرد را در مكتب خود تربيت كرد.
بعد از شهادت امام باقر(ع)، شاگردان ايشان به سمت امام صادق(ع) آمدند و از محضر ايشان استفاده كردند امام نيز با جذب شاگردان جديد به تاسيس يك نهضت عظيم فكري و فرهنگي و بالنده مبادرت ورزيد، به گونه اي كه طولي نكشيد مسجد نبوي در مدينه منوره و مسجد كوفه در شهر كوفه به دانشگاهي عظيم تبديل شد.
بسياري از بزرگان فقها و برجستگان پهنه علم و دانش از پرورش يافتگان مكتب امام صادق (ع) بوده اند. از اين عده مي توان به كساني همچون زراه بن اعين و دو برادرش بكر و حمران، جميل بن صالح و جميل بن دراج و محمد بن مسلم طائفي و بريد بن معاويه و هشام بن حكم و هشام بن سالم و ابو بصير و عبيد الله و محمد و عمران حلبي و عبد الله بن سنان و ابو الصباح كناني و بسياري ديگر از فضلا اشاره كرد.
شيخ طوسي تعداد شاگردان امام صادق را سه هزار و 197 مرد و 12 زن نام مي برد. شمار بسياري ديگر از دانشمندان برجسته و پيشوايان مذاهب اهل سنت و بزرگان علم از آن حضرت حديث نقل كرده و از بهره وران مكتب آن حضرت محسوب مي شده اند.
مكتب پربار جعفري و محضر گهربار امام صادق(ع) اسلام شناساني بزرگ به جامعه اسلامي هديه كرد دانشمنداني كه هر يك خود مرجعي مهم در مسائل علمي و مذهبي به شمار مي آيند
، دستاوردهاي اين دانشگاه فعال علمي ديني گسترده تر از آن است كه بتوان به تمام آن اشاره كرد اما از باب نمونه تني چند از اين بزرگان را معرفي مي كنيم.
شاگردان امام صادق(ع) منحصر به شيعيان نبودند، بلكه پيروان سنت و جماعت نيز از مكتب آن حضرت برخوردار مي شدند، پيشوايان چهارگانه اهل سنت بلاواسطه يا با واسطه شاگرد امام صادق(ع)بودند. ابوحنيفه در راس اين پيشوايان قرار دارد كه به گفته خودش، دو سال شاگرد امام بوده و اساس علم و دانشش از اين دوسال است. ذهبي از ابو حنيفه در باره جايگاه امام صادق(ع) آورده است: فقيه تر از جعفر بن محمد نديدم.
از ديگر شاگردان اين امام معصوم(ع)، ابو محمد يا ابو الحكم كندي يا شيباني، بغدادي يا كوفي، از اعاظم ائمه كلام و ازكياي اعلام و از بهترين شاگردان مكتب امام صادق و از خواص اصحاب امام هفتم بوده است. او دانشمندي جامع در علوم عقلي و نقلي، خوش قريحه، حاضر جواب، خوش بيان و عقايد شناسي بزرگ بوده است.
امام صادق(ع) با انفاس قدسيه اش چنان هشام را براي مباحثه با مخالفين مجهز و آماده نمود كه در هيچ مناظره اي از هيچ كس شكست نخورد و هميشه قهرماني پيروز بودند. آوازه شهرت ايشان چنان حوزه هاي علمي اسلامي را گرفته بود كه هرگاه دانشمندان بنام با اينكه او را نديده بودند در مناظره اي از شخصي شكست مي خوردند حدس مي زدند كه آن شخص هشام بن حكم است او در زمينه هاي فقه، اصول، احاديث، توحيد اصول دين، امامت و همچنين رد بر زنادقه، ماديون، دوگانه پرستان و معتزله تاليفات بسياري دارد.
تاريخ گواهي مي دهد: تنها يكي از راويان آن حضرت به نام ابان بن تغلب، 30 هزار حديث از امام صادق (ع) نقل كرده است. همچنين نجاشي در رجال خويش به نقل از حسن بن علي وشا در حديثي آورده است كه گفت: در اين مسجد (مسجد كوفه) محضر 900 تن از بزرگان حديث را درك كردم كه همگي مي گفتند جعفر بن محمد برايم حديث كرد.
همچنين ابن شهر آشوب در مناقب مي نويسد: هيچ كتاب حديث و حكمت و زهدي و موعظه اي از گفتار امام صادق (ع) خالي و بي بهره نيست. و همه مي گويند جعفر بن محمد چنين گفت و جعفر بن محمد صادق چنين فرمود.
در اين باره شيخ مفيد در ارشاد مي نويسد: علومي كه از آن حضرت نقل كرده اند به اندازه اي است كه ره توشه كاروانيان شد و نامش در همه جا انتشار يافت. دانشمندان در بين ائمه (ع) بيشترين نقلها را از امام صادق روايت كرده اند. هيچ يك از اهل آثار و راويان اخبار بدان اندازه كه از آن حضرت بهره برده اند از ديگران سود نبرده اند. محدثان نام راويان موثق آن حضرت را جمع كرده اند كه شماره آنها، با صرف نظر از اختلاف در عقيده و گفتار به چهار هزار نفر مي رسد.
امام صادق(ع) با روشهاي مختلف با ساير مردم و اديان ارتباط برقرار مي كردند از جمله يكي از مهمترين راههاي ارتباط مردم با امام صادق(ع)، از طريق وكيلان آن جناب بود كه اين روش از زمان امام صادق(ع) به جهت گسترش مناطق شيعه نشين توسط ائمه اطهار(ع) مورداستفاده قرار مي گرفت. شيعيان نيز توسط اين وكيلان وجوهات شرعي خويش را حضور ائمه اطهار (ع) مي فرستادند و هم دستورات و مسائل شرعي را از طريق آنان دريافت مي كردند.
امام صادق(ع) اهل گفت و گو با اديان مختلف
رييس دانشگاه اديان و مذاهب با اشاره به اينكه امام صادق(ع) اهل گفت و گو با اديان مختلف بودند اظهار داشت: ايشان با بخش عظيمي از اهل سنت به گفت و گو و مصاحبه مي نشستند و حتي در اين زمينه شاگردان و فقهاي بسياري را تعليم و تربيت كردند.
حجت الاسلام و المسلمين ابوالحسن نواب افزود: اين امام بزرگوار با ملحدان كه به هيچ چيز اعتقاد نداشتند و به بحث و بيان اعتقادات مي نشستند از اين رو بيشترين تاثير علمي را بر روي اين افراد مي گذاشتند.
وي با اشاره به اينكه ايشان به گسترش فكر و انديشه اسلامي مي پرداختند گفت: امام صادق(ع) و پدر بزرگوارش در دوارن زندگاني خويش بيشترين رشد معارفي را در جامعه رقم مي زدند و احاديث فراواني از ايشان به يادگار مانده است.
نواب افزود: مكتب فكري اين امام معصوم(ع) به قدري در جهان اسلام گسترش يافته بود كه چهار هزار نفر از نزديك تحت تعليم و تربيت ايشان قرار مي گرفتند و از مناطق مختلف به سمت دانشگاه اين امام حركت مي كردند.
وي با بيان اينكه يكي از القاب امام صادق(ع) شيخ الائمه رييس مذهب تشييع است گفت: ايشان طولاني ترين دوران عمر را داشته اند و در اين مدت توانسته اند به تعميق باورهاي ديني و اسلامي در جامعه بپردازند.
وي افزود: مذهب تشيع از زمان پيامبر اسلام آغاز شد ولي رشد و توسعه آن در زمان امام صادق(ع) و پدربزرگوارش به اوج رسيد.
انسجام و وحدت در دوره امام صادق(ع)
عضو هيات رييسه مجمع نمايندگان طلاب حوزه علميه قم با اشاره به اينكه انسجام و وحدت در دوره اين امام معصوم(ع) مشهود بود گفت: ايشان به علت گفت و گو و تربيت شاگردان بسيار در ترويج آموزه هاي علوم وحياني با افراد بسياري در تعامل و ارتباط بودند و اين ارتباط باعث وحدت در جامعه اسلامي شده بود.
حجت الاسلام والمسلمين سيد جلال رضوي افزود: ايشان بنيانگذار علوم وحياني و كاوش هاي بر علوم اسلامي و انساني بود اين امر باعث شد كه ايشان محيط آرامي را براي تبليغ دين اسلام و وحدت مردم ايجاد كنند.
وي با بيان اينكه امروز جهان تشنه علوم است گفت: جهان به دنبال كشف علوم از طريق هاي مختلف است در حالي كه قرآن گنجينه الهي و احاديث امامان معصوم(ع) بيان كننده بسياري از علوم است.
وي افزود: لحظات زندگاني پيشواي ششم شيعيان برگرفته از علوم در رشته هاي مختلف از جمله فقه، كلام، تفسير، فلسفه، كلام، نجوم و ساير رشته ها است كه در اين عرصه شاگردان بسياري را تربيت كرد از اين رو بايد براي مردم تبيين شود تا مورد استفاده قرار گيرد.
رضوي با اشاره به اينكه امام صادق(ع) فراورده هاي علوم علمي و وحياني را به مردم آموختند گفت: امروز مراجع تقليد شاگردان مكتب اين امامان معصوم(ع) هستند كه به سوولات ديني و شرعي پاسخ مي دهند و در فتنه هاي فرهنگي و اجتماعي وارد عرصه مي شوند.
وي افزود: انقلاب اسلامي ما مرهون پيشگويي امام صادق(ع) كه در برهه هاي زماني افرادي رهبري امت را بر دست مي گيرند و جهان تشييع را از فتنه انگيزي نجات مي دهند امروز نيز رهبر فرزانه انقلاب پرچم حكومت اسلامي را بر دست گرفته است تا به صاحب اصلي آن امام عصر(عج) برساند.
امام صادق(ع) از فرصت هاي گوناگوني براي دفاع از دين و حقانيت تشيع و نشر معارف صحيح اسلام استفاده مي بردند. مناظرات زيادي نيز در همين موضوعات ميان ايشان و سران فرقه هاي گوناگون انجام پذيرفت كه طي آنها با استدلال هاي متين و استوار، پوچي عقايد آنها و برتري اسلام ثابت مي شد.
سرانجام اين امام بزرگوار توسط عوامل منصور مسموم شد و در سن 65 سالگي در سال 148 هجري به شهادت رسيد و در قبرستان بقيع در كنار مرقد پدر و جد خودش به خاك سپرده شد.
گزارش: از فرزانه پيري
8138/ 6133/
تاریخ انتشار: ۲۰ مرداد ۱۳۹۴ - ۰۶:۵۸
قم – ايرنا - امام جعفر صادق (ع) پيشواي ششم شيعيان شبكه علمي جهان اسلام را از طريق علوم وحياني و مكتب الهي براي مردم بنيانگذاري كرد و علومي كه امروز مردم به آن دست يافته اند در مكتب امامان معصوم و قرآن كريم قرن ها پيش پرداخته شده است.