پیشرفت حوزه 'نانو' در دولت تدبیر و امید

جمهوری اسلامی ایران با ورود به موقع به عرصه فناوری نانو، ضمن اشراف و تسلط علمی بر اساس یك الگوی پیشرفت بومی و درون زا، راه روشن تولید ثروت و دستیابی به بازارهای داخلی و خارجی را در سال های گذشته به ویژه در دو سال اخیر در پیش گرفته است.
اثرات فناوری ‌نانو بر تمام صنایع با بهبود محصولات موجود در مرحله اول و همچنین ایجاد محصولات جدید در مرحله دوم، بازار بسیار بزرگی را پیش روی جهان قرار داده است، بهره‌گیری از آثار اقتصادی و اجتماعی این فناوری، جز با تسلط عمیق علمی و فناوری امكان‌پذیر نیست و در مسابقه‌ جهانی در این عرصه، نمی‌توان جز با شناخت، تمركز، تلاش و جهاد، حضور فعال داشت و ایران توانسته است در سال های اخیر در این زمینه موفق عمل كند.
دكتر علی محمد سلطانی مدیر دبیرخانه ستاد ویژه توسعه فناوری نانو در زمینه دستاوردهای این ستاد در سال های اخیر به ویژه در دو سال گذشته در دولت یازدهم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار كرد: برنامه‌ 10 ساله‌ توسعه فناوری نانو از سال 1384 در حال اجرا است و برنامه‌ 10 ساله‌ دوم تا افق 1404 در حال تدوین است و دستیابی كشور از رتبه 56 در سال 2000 میلادی به رتبه‌ هفتم جهان در تولید علم نانو در زمینه انتشار مقالات معتبر بین‌المللی در سال 2014 گویای پیشرفت در این حوزه است.
وی بیان كرد: در تولید محصول و دستیابی به بازار، هنوز به دلیل نبود آمارهای متمركز، مقایسه‌ كشورها امكان پذیر نشده است، اما تولید بیش از 250 محصول در هشت حوزه‌ صنعتی مبتنی بر فناوری‌های داخلی و استفاده از این فناوری در بهبود كیفیت زندگی مردم، از جمله تصفیه آب، پساب‌ها و نانوداروها نشانه‌هایی از ورود كشور به صنعتی‌سازی این فناوری است.
سلطانی اظهار كرد: حضور فعال ایران در نمایشگاه‌های صنعتی و تجاری‌ فناوری ‌نانو كه كشورهای مطرح دنیا در آن به ارایه محصولات خود می‌پردازند و رصد پیشرفت‌های دیگر كشورها، نشان از حركت همتراز و رقابت تنگاتنگ كشور با كشورهای پیشرفته‌ دنیا در این عرصه است.
وی افزود: در سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی توسعه فناوری نانو، به برنامه‌ریزی در تمام حلقه های زنجیره علم تا بازار و حضور در رقابت جهانی توجه شده و در توسعه فناوری ‌نانو تلاش شده است كه برای تمام حلقه‌های توسعه و تجاری‌سازی فناوری، برنامه ساختارمند وجود داشته باشد. بنابراین به نظر می‌رسد این امر، یكی از ویژگی‌های متمایز توسعه فناوری نانو در كشور است.
سلطانی گفت: علاوه بر آن، برنامه‌های اجرایی بر اساس ملاحظات دوره‌های مختلف رشد فناوری و اقتضائات زمان به طور مداوم به روزرسانی می‌شوند.مقایسه‌ ایران با سایر كشورها در حوزه‌ فناوری نانو و تعیین چشم‌انداز رتبه 15جهانی، سبب شده است كه پیشرفت‌های كوچك به عنوان پیشرفت قابل قبول گزارش نشود و سرعت پیشرفت كشور با كشورهای پیشگام مقایسه شود.
وی افزود: آشناسازی بیش از 400 هزار دانش آموز و معلم و برگزاری 6 دوره المپیاد دانش آموزی و فعال سازی حدود 250 نهاد ترویجی در آموزش و پرورش و دانشگاه ها، آشناسازی بیش از 70 هزار دانشجو و برگزاری چهار دوره مسابقه ملی دانشجویی فناوری نانو، ایجاد باور نسبت به توان داخلی با راه‌اندازی آزمایشگاه‌های دانش آموزی در تمام استان‌ها با تجهیزات فناوری نانوی ساخت داخل و برگزاری نمایشگاه سالانه از جمله فعالیت های انجام شده در راستای آگاه سازی عموم و ترویج این فناوری در سطح دانش آموزان و متخصصان به شمار می رود.
سلطانی بیان كرد: منابع و بودجه‌ محدود اختصاص داده شده به فناوری نانو در كشور به گونه‌ای هزینه می‌شود كه بتواند سایر منابع موجود را فعال سازد، به عنوان نمونه، تشویق محققان دانشگاه‌ها برای فعال شدن در فناوری نانو، با استقبال وسیع آنها روبرو شد به گونه‌ای كه در ابتدای تشكیل ستاد، تعداد بسیار كمی از دانشگاهیان در فناوری نانو فعال بودند اما اكنون بیش از 24 هزار نفر از استادان، دانش‌آموختگان و دانش‌جویان تحصیلات تكمیلی دانشگاه‌ها در این حوزه فعال هستند.
وی با بیان اینكه رویكرد شبكه‌سازی برای بهره‌مندی از مزایای آن، همواره در برنامه‌های مختلف توسعه فناوری نانو مورد توجه قرار گرفته است، افزود: در همین راستا شبكه سازی حدود 70 آزمایشگاه‌ تحقیقاتی دانشگاه‌ها و بخش خصوصی در قالب شبكه‌ آزمایشگاهی فناوری نانو، استقرار حدود 110 شركت نوپای فناوری نانو در مراكز رشد و پارك‌های فناوری كشور، راه اندازی شبكه‌ آزمایشگاه‌های دانش‌آموزی فناوری‌نانو با نام توانا متشكل از 49 پژوهش‌سرای دانش‌آموزی در تمام استان‌های كشور، ایجاد و حمایت از شركت‌های مالكیت فكری، تشكیل كمیته تخصصی در سازمان غذا و دارو برای ارزیابی محصولات بهداشتی و دارویی انجام شده است.
سلطانی یادآور شد: از سال 1385 تاكنون دستاوردهای علمی و فناورانه متخصصان و فناوران و صنعت‌گران نانو به صورت مداوم ارزیابی می‌شود و افراد و نهادها، طبق این ارزیابی‌ها، رتبه‌بندی و تقدیر می شوند، این ارزیابی و رتبه‌بندی به افراد و نهادها كمك می‌كند تا برای رشد و ارتقای جایگاه خود تلاش كنند.

*** غلبه بر تحریم با حمایت از ساخت تجهیزات آزمایشگاهی و ماشین‌آلات صنعتی
مدیر دبیرخانه ستاد ویژه توسعه فناوری نانو معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری یادآور شد: آموزش و پژوهش و ایجاد صنعت در فناوری‌نانو، متكی به تجهیزات و ماشین آلات پیشرفته است كه تهیه‌ آنها از خارج با مشكلاتی مواجه است، از طرفی بدون ورود به عرصه‌ ساخت ماشین‌ آلات صنعتی، كشور نمی‌تواند به نوآوری و پویایی در تولید محصولات جدید برسد.
سلطانی افزود: ستاد با سازوكار پیش ‌خرید در راستای حمایت از ساخت تجهیزات آزمایشگاهی و ماشین آلات صنعتی اقدام كرد كه در نتیجه تاكنون بیش از 120 دستگاه پیشرفته در داخل ساخته شده كه علاوه بر ایجاد بازار و قطع وابستگی به خارج، سبب خودباوری در متخصصان شركت‌های داخلی شده است.
وی گفت: ورود فناوری‌نانو به اولویت‌های اجتماعی اقتصادی كشور از جمله سلامت، آب، انرژی و محیط ‌زیست از برنامه های این ستاد است و تلاش می شود فناوری‌های لازم برای تقویت كشور در این عرصه‌ها، توسعه و بكارگیری شود كه از جمله آن می توان به تصفیه آب رودخانه‌ كارون در شهر ملاثانی، حذف فلزات سنگین از آب چاه در اردبیل با تایید وزارت نیرو، تصفیه پساب واحدهای مرتبط با صنعت نیشكر، تولید فیلترهای صنعتی نیروگاهی كه منجر به افزایش بهره وری صنعت برق می‌شود، تولید نانوداروها به ویژه داروی ضد بیماری سالك كه برای اولین بار در دنیا تولید شده است، اشاره كرد.
سلطانی حضور فعال در سطح بین الملل را از دستاوردهای دیگر این ستاد در سال های جاری برشمرد و گفت: حضور فعال در كمیته فناوری نانو وابسته به سازمان بین المللی استانداردسازی (ISO) و تاثیرگذاری در تصمیم‌گیری‌های این كمیته و حضور ایران در جمع هشت كشور تدوین كننده استانداردهای جهانی، حضور در مجمع آسیایی نانو (ANF) به عنوان عضو تأثیرگذار، حضور شركت‌های تولیدی نانو در نمایشگاه‌های مهم بین المللی فناوری‌نانو (ژاپن، كره جنوبی، چین، روسیه و اروپا) در كنار كشورهای پیشرفته، حضور در كنفرانس‌های بین المللی و معرفی دستاوردهای كشور ازجمله دستاوردهای ستاد نانو در سطح بین الملل است.
وی در مورد برنامه های آینده این ستاد با بیان اینكه موانع و چالش‌های پیشرفت فناوری نانو، همان موانع پیشرفت علمی و فناوری كشور است كه ستاد فناوری نانو با آن مواجه است، افزود: از جمله مهمترین این چالش‌ها، نبود آمادگی صنعت برای سرمایه‌گذاری و پذیرش فناوری‌های جدید است كه تمركز دوره‌ جدید سیاست‌گذاری ستاد نیز بر رفع این مشكل متمركز خواهد بود.
سلطانی افزود: توجه به مرجعیت علمی كشور، دستیابی به فناوری‌های مهم و بدیع و محصولات آینده، ایجاد زیرساخت برای نوآوری در تولید محصولات جدید همانند نانوفب‌های صنعتی، كمك به مدیریت بازار با ابزارهایی مانند نانونماد، برندسازی، استاندارد و مجوزهای ایمنی و كیفیت، تلاش برای متقاعدسازی بازار بزرگ دولتی به استفاده از محصولات فناورانه داخلی، توانمندسازی شركت‌ها برای صادرات و بازاریابی محصولات پیشرفته و ارتقای تعاملات بین المللی از جمله اقدامات دیگری است كه برای دستیابی به پله‌های بالاتر در این عرصه باید انجام شود.
وی تاكید كرد: مسیر پیشرفت كشور در این فناوری طولانی است و هنوز گام‌های بلندی باید برداشت، دستیابی به قله‌های علمی و ظهور نظریه‌پردازان ایرانی در سطح جهان، ثبت اختراعات ایرانی در كشورهای دیگر و فتح بازارهای جهانی با محصولات و نشان‌های ایرانی از جمله جدی ترین برنامه‌ها است.
علمی(5)**9340**1834