حدود يك قرن پيش با ورود نخستين دوچرخه به اين شهرستان در جنوب آذربايجان شرقي، اهالي اين منطقه جلگه اي، در پي تجربه ركاب زني سهل در خيابان هاي مسطح شهر و تسهيل تردد در زبان محلي به آن ' يِل آتي ' (اسب بادي) نام نهادند.
اهالي سخت كوش بناب كه داد و ستد در بازار پر رونق اين شهرستان را از دوران تحصيل و در طي تعطيلات تابستاني تجربه مي كنند، دوچرخه سواري را به صورت همه گير در كوچه و بازار فرا مي گيرند.
تاثير اين وسيله نقليه به ويژه در فصول گرم سال در برقراري ارتباطات ميان فردي بين بازاريان و تسهيل داد و ستد قابل اغماض نبوده و علاقه اهالي به اين وسيله نقليه نيز قابل وصف نيست.
در معابر بناب، ركاب دوچرخه هاي طرح قديم (شماره 28) با يك صندلي بزرگ در پشت و يك صندلي كوچك در جلو همچنان براي حمل و نقل بار، تردد داخل شهري و تفريح كودكان مي چرخند.
هنوز برخي از مردان بنابي سحرگاهان با دوچرخه به مسجد مي روند؛ پس از اقامه نماز مسير منتهي به محل اشتغال خود را طي مي كنند و پاسي از شب گذشته، مسير برگشت را ركاب مي زنند.
زنان اين شهرستان مذهبي نيز از اين قضيه مستثني نيستند و به صورت محدود ضمن توجه خاص به پوشش اسلامي در معابر روستايي و كم تردد مسير بين منزل تا مزرعه و باغات را با دوچرخه طي مي كنند.
آمار 30 هزار عددي دوچرخه براي شهرستاني با 140 هزار نفر جمعيت نشانه اي از وجود يك تا دو دستگاه دوچرخه در هر منزل و احداث مسيرهايي ويژه در امتداد خيابان هاي جديد براي ركاب زني، نشانه اي از يك شهر پرتكاپو و زنده در بناب است.
علاوه بر اين برگزاري همه ساله همايش دوچرخه سواري با حضور هزاران شركت كننده ي كوچك و بزرگ، اقدامي است براي حفظ عنوان ' بناب ؛ شهر دوچرخه ' كه مورد استقبال اقشار مختلف مردمي قرار مي گيرد.
اهميت دوچرخه در حيات اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي بناب به اندازه اي است كه در ورودي اين شهر نمادي از يك دوچرخه قديمي در ابعاد بزرگ را مي توان مشاهده و كمي جلوتر مردان و كودكاني را سوار بر نمونه واقعي همين دوچرخه رويت كرد.
يك هنرمند بنابي كه با دوچرخه شماره 28 خود بين منزل و محل كارش تردد مي كند، مي گويد: دوچرخه وسيله اي كم هزينه براي ورزش و حمل و نقل است كه در شلوغ ترين اوقات شهر نيز قابل استفاده مي باشد.
'كريم ايران نژاد'، علاقه مردم بناب به دوچرخه هاي طرح قديم را ناشي از نشستن اصولي فرد روي دوچرخه مي داند و مي گويد: دوچرخه سوار بر روي اين دوچرخه راست مي نشيند و فشاري به كمر و گردن وي وارد نمي شود.
يك دوچرخه سوار ديگر در بناب كه تعميركار دوچرخه هاي قديمي است، مي گويد: دوچرخه هاي طرح قديم شماره 28 بسيار كم هزينه مي باشند و برخي از مدل هاي آن مانند ' سه تفنگ' ، شير خوابيده ' و ' ياماها ' چندين سال بدون ايراد كار مي كنند.
'هادي اكبرزاده ' نقش اين دوچرخه ها را در برقراري ارتباط بين بازاريان بسيار مفيد دانسته و مي گويد: بازار بناب در بين شهرستان هاي جنوبي استان از حجم بالاي مبادلات تجاري برخوردار مي باشد و دوچرخه هاي طرح قديم يك ابزار اساسي در اين بازار شمار مي رود.
تعميركار و فروشنده دوچرخه هاي قديمي در بناب مي گويد: قيمت اين دوچرخه ها از يك ميليون ريال تا 10 ميليون ريال بوده و بيشتر مورد توجه افراد ميانسال و كهنسال مي باشد.
'اكبر ملازاده' مي گويد: استقبال از دوچرخه هاي قديمي در بناب در يكي دو سال اخير كمي كاهش يافته اما بازاريان و كشاورزان همچنان از اين وسيله استفاده مي كنند.
مدير مسوول نشريه مهر بناب نيز در اين ارتباط مي گويد: كاهش هزينه هاي تردد و تحرك جسمي دو دليل براي استفاده مردم بناب از دوچرخه مي باشد.
'عباسقلي كاظم نژند' از عدم توسعه مسيرهاي ويژه دوچرخه در خيابان هاي مركزي و بافت قديمي شهر انتقاد كرده و اضافه مي كند: فرهنگ استفاده از دوچرخه در بناب بايد حفظ شود و بيش از پيش اشاعه يابد.
وي توسعه محل هاي استقرار دوچرخه در خيابان هاي بناب را خواستار شده و مي گويد: دوچرخه بخشي از فرهنگ مردم بناب به شمار مي رود كه با كمي توجه مي تواند جذابيتي براي گردشگران داخلي و خارجي به شمار رود.
اين معلم بازنشسته آموزش و پرورش بناب نسبت به حفظ شهرت 'بناب؛ شهر دوچرخه' از سوي مردم و مسوولان بناب ابراز اميدواري و از آن به مانند داشته اي فرهنگي در شلوغي زندگي روزمره ياد مي كند.
شهردار بناب كه سازمات متبوعش متولي اصلي حفظ و ترويج فرهنگ دوچرخه سواري در اين شهرستان است، از ايجاد مسير سلامت از پارك فدك تا پارك سنجد در اين شهرستان خبر مي دهد و احداث مسير ويژه دوچرخه به طول هشت كيلومتر را عاملي براي توسعه فرهنگ دوچرخه سواري در بناب مي داند.
'مقصود كفشنوچي ' با اشاره به راه اندازي ايستگاه هاي دوچرخه در پارك هاي فدك و ملت مي گويد: احداث پارك بانوان و توسعه فرهنگ ورزشي و به ويژه دوچرخه سواري اين قشر در فضاي داخلي پارك، از برنامه هاي آتي شهرداري بناب است.
وي با اشاره به مسير ويژه دوچرخه در برخي خيابان هاي بناب كه با اعتبارات ويژه وزرات كشور احداث شده مي گويد: برخي از اهالي خيابان را براي تردد با دوچرخه ترجيح مي دهند.
رييس اداره ورزش و جوانان بناب نيز مي گويد: با تقويت روزافزون هيات دوچرخه سواري بناب براي ترويج فرهنگ دوچرخه سواري در ابعاد همگاني و قهرماني تلاش مي شود.
' سيد مجيد يزداني ' مي گويد: دوچرخه سواري قهرماني طي سال هاي قبل در بناب مورد توجه نبوده اما با خريد دوچرخه هاي حرفه اي و تشكيل تيم دوچرخه سواري در گروه هاي حرفه اي، نيمه حرفه اي و مبتدي به دنبال صيانت از فرهنگ دوچرخه سواري در اين شهرستان هستيم.
به گفته وي گروه هاي دوچرخه سواري در اين شهرستان به ويژه در ايام تعطيل مسير هاي مختلف جاده اي و كوهستان را طي مي كنند و دوچرخه سواري در اين شهرستان در قالب قهرماني در حال توسعه است.
وي با اشاره به كاهش اشتياق جوانان بناب به استفاده از دوچرخه هاي قديمي مي گويد: براي صيانت از عنوان ' بناب شهر دوچرخه ' بايد دوچرخه هاي جديد را به عنوان ابزار ورزشي به جوانان معرفي كنيم.
اگرچه صيانت از اين فرهنگ سنتي از سوي مسوولان بناب امري اجتناب ناپذير است، اما حافظان اصلي فرهنگ دوچرخه سواري، مردم اين شهرستان با تكيه بر مزاياي اقتصادي و تندرستي اين وسيله نقليه هستند.
شهرستان بناب با بازاري پررونق و مردماني سخت كوش و فعال در 120 كيلومتري جنوب تبريز، مركزاستان آذربايجان شرقي قرار دارد.
گزارش از: عليرضا فولادي
2340/6183
تاریخ انتشار: ۲ شهریور ۱۳۹۴ - ۱۳:۴۰
تبريز- ايرنا - دوچرخه در قامت يكي از وسايل نقليه ساده با پيشينه تاريخي طولاني در بناب كه به 'شهر دوچرخه' ايران شهرت دارد، براي به حركت در آوردن چرخ هاي توسعه اقتصادي و سلامت اهالي ركاب مي خورد.