فرصت ها و چالش های حزب اتحاد ملت در گفت و گو با منصوری، جلایی پور و محبیان

برگزاری نخستین كنگره حزب اتحاد ملت ایران اسلامی كه پنجشنبه بیست و نهم مرداد صورت گرفت، واكنش های مثبت و منفی زیادی را در پی داشت. از یك سو فعالان جریان اصلاح طلبی در ایران، این حزب را نویدِ پویایی و شكوفایی دوباره در جنبش اصلاح طلبیِ می دانند و آن را رخدادی خوشایند قلمداد می كنند و از دیگر سو جریان اصولگرایی و دیگر جریان های رقیب مخالف، فعالیت این حزب را ادامه حزب « مشاركت ایران اسلامی» معرفی می كنند و آن را به چالش می كشند. اما به هر روی فعالیت این حزب افزون بر آنكه جانی دوباره در كالبد جریان اصلاح طلبی است نمودی روشن از رونق دوباره فضای سیاسی كشور به شمار می رود.
در همین پیوند گروه پژوهش و تحلیل خبری خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) به سراغ آذر منصوری و حمید رضا جلایی پور به عنوان 2 تن از اعضای شورای مركزی حزب اتحاد ملت ایران اسلامی و امیر محبیان فعال سیاسی اصولگرا رفت و در گفت و گو با آنان به چگونگی فعالیت این حزب و دیدگاه جریان های سیاسی كشور درباره آن و همچنین نقش این حزب در رونق و پویاییِ سیاسی كشور پرداخت.

***حزب اتحاد ملت ایران، بدیل و بدل هیچ حزبی نیست
آذر منصوری عضو شورای مركزی حزب اتحاد ملت، شكل گیری این حزب را نشانه یی از بهبود فضای سیاسی كشور دانست و گفت: تولد این حزب نمود گشایش سیاسی است كه اصلاح طلبان از دولت تدبیر و امید انتظار داشتند. از این رو حضور حزب اتحاد ملت در فضای سیاسی كشور یكی از دستاوردهای امید بخش حضور دولت یازدهم است.
وی با تاكید بر اینكه با تولدِ این حزب فرصتی مغتنم پیش روی جنبش اصلاح طلبی مردم ایران قرار می گیرد، افزود: این حزب همگام با این جریان در پیگیری اهداف، همبستگی و یكپارچگی مجموعه اصلاح طلبان تلاش خواهد كرد و از دیگر سو با نگاه واقع بینانه به اوضاع داخلی، برای بهبود فضای سیاسی، شكل گیری رقابت قانونمند در انتخابات آینده وكمك به پیروزی دولت تدبیر و امید و ایجاد آشتی ملی از تمامی ظرفیت ها بهره خواهد گرفت.
عضو شورای مركزی حزب اتحاد ملت در پاسخ به این پرسش كه تصمیم گیری این حزب در انتخابات آینده در قالب شورای هماهنگی جبهه اصلاحات خواهد بود یا خیر، گفت: این امر خواه یا ناخواه باید در شورای مركزی حزب بررسی و نتیجه گیری شود اما بی شك حزب اتحاد ملت ایران در انتخابات آینده همگام و همراه با شخصیت ها و احزابِ جریان اصلاح طلب كشور با همبستگی و ائتلاف هماهنگ حضور خواهند یافت.
منصوری با بیان اینكه طی هشت سال جریان اصلاح طلبی ایران با مسایل و فشارهای زیادی روبرو شد ادامه داد: این فشارها و ناملایمات طی این دوره، انباشتی از تجربه های گران سنگ را برای جریان اصلاح طلبی به بار آورد و باعث شد اصلاح طلبان در انتخابات 1392 با واقع بینی و به كارگیری بهترین برنامه ها و راهبردها، زمینه ساز تغییر رویكردی در فضای سیاسی وحاكمیتیِ كشور شوند كه پیامدهای مثبت آن در فضای بین المللی، منطقه یی و داخلی به خوبی نمایان است.
این فعال اصلاح طلب بر این باور است كه جریان اصلاح طلبیِ ایران با بهره گیری از تجربه ها، رویكردی متفاوت از گذشته و متناسب با شرایط و مقتضیات جامعه امروز پیش گرفته و حزب اتحاد ملت ایران به عنوان یكی از ظرفیت های این جریان می تواند در بهبود فضای سیاسی كشور در آینده نقش موثری ایفا كند.
وی افزود: فرصت های تازه یی پیش روی اصلاح طلبان گشوده شده است كه بر اساس آن، آنها می توانند از یك سو با امیدواری بیشتر، برای بهبود نهادهای منتخب و مردم سالارانه در ایران فعالیت خود را ادامه دهند و از دیگر سو در جریان سازی اصلاحات جامعه محور تلاش كنند.
پس از آغاز به كار حزب اتحاد ملت برخی رسانه ها و شخصیت ها در جریان اصولگرایی، موضعی مخالف اتخاذ كردند و با طرح این مساله كه حزب اتحاد ملت ایران بازمانده حزب مشاركت است، با زبانی هشدار آمیز سخن گفتند. منصوری در خصوص این ادعاها و مواضع مخالف، به ایرنا گفت: زمانی كه حزب اولین كنگره خود را برگزار كرد، پیش بینی می شد با واكنش هایی از سوی جریان های رقیب روبرو شود؛ اما آنچه مسلم است اینكه این حزب بر پایه قانون و روندی كه در قانون اساسی كشور درباره احزاب پیش بینی شده، شكل گرفته است و برگزاری اولین كنگره حزب نیز برآیندِ پیگیری ها و تلاش ها و در چارچوب قانون اساسی بوده است و رعایت و حركت در چارچوب های قانونی، الگوی فعالیت این حزب از ابتدای تاسیس بوده و در آینده نیز همین رویكرد ادامه خواهد داشت.
عضو شورای مركزی حزب اتحاد ملت تاكید كرد كه این حزب بدیل و بدل هیچ حزبی نبوده و تشكیلاتی تازه است. منصوری افزود: چنانچه در دیگر احزاب و تشكیلات كشور بنگریم، حضور نیروهایی كه پیش تر در حزب یا تشكیلات دیگری بوده اند به چشم می خورد و از این رو این واكنش ها به نوعی نگرانیِ جریان های رقیب از تاثیرگذاری این حزب درآینده ی فضای سیاسی كشور حكایت دارد.
وی تصریح كرد: قضاوت ها درباره حزب اتحاد ملت ایران را باید به زمانی سپرد كه شورای مركزی حزب بتواند فعالیت رسمی خود را آغاز كند و اركان و برنامه های حزب به یك چارچوب روشن تر و مشخص تر در آینده برسد.
منصوری در بخش دیگر گفت و گو با ایرنا با تاكید بر اینكه فعالیت احزاب و برگزاری انتخابات ظرفیت و فرصتی مهم در عرصه سیاسی هر كشور است گفت: انتخابات و احزاب عواملی مهم در گردش قدرت هستند و انتخابات بدون حضور احزاب در رقابت های سیاسی نه تنها مفهوم واقعی خود را پیدا نمی كند بلكه به هیچ وجه به توسعه سیاسی نمی انجامد. از این رو در كنار برگزاری انتخابات كه از لوازم نظام های مردم سالار است، وجود احزاب قدرتمند و فراگیر با تشكیلات گسترده در رقابت های انتخاباتی به عنوان یك الزام اصلی به افزایش توسعه سیاسی كشور كمك می كند.

***حزب اتحاد ملت باید شفاف عمل كند
امیرمحبیان دبیركل حزب اصولگرای نواندیشان ایران اسلامی درباره آغاز به كار حزب اصلاح طلب اتحاد ملت همچون بسیاری دیگر از اصولگرایان نگاهی مثبت به تولد این حزب ندارد هرچند لحن انتقادی او ملایم تر است.
وی در گفت و گو با گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا گفت: اینكه جریان های سیاسی، حضور و ظهور خود را به شكل قانونی بیان و دیدگاه های خود را به گونه یی مطرح كنند كه مسوولیت كارهای خود را بر عهده گیرند و همه به صورت مشخص مسوولیت و عضویت حزبی خود را تایید كنند، بسیار ارزشمند است اما اینكه برخی از فعالان سیاسی به هر دلیل قانونی، دیدگاه خود را به صورت غیر شفاف مطرح كرده یا مسوولیت عمل خود را بر عهده نگیرند، امری ناپسند است.
محبیان در تشریح نگاه انتقادی خود نسبت به حزب اتحاد ملت گفت: بازیگران اصلی سیاسی این حزب پیش تر در جبهه مشاركت فعال بوده اند یا با همان گرایش حركت می كردند. پس از رخدادهای سال 1388 به صورت عملی چندان حضور و ظهور عینی نداشتند و بیشتر به صورت برگزاری نشست های پنهان یا غیرموثر فعالیت می كردند و هم اكنون كه حضور دوباره یی در عرصه سیاسی كشور یافته اند باید مسوولیت سخنان و كارهای خود را بر عهده گیرند.
به گفته این فعال اصولگرا، اصولگرایان در قبال حزب اتحاد ملت ایران اسلامی این پرسش و ابهام را دارد كه آیا زمانی كه به لحاظ قانونی حزبی منحل می شود (اشاره به انحلال حزب مشاركت از سوی دادگاه) یا زیر سوال می رود، می تواند با تغییر تابلو در صحنه سیاسی حضور پیدا كند بدون اینكه درباره پرسش های مطرح شده پاسخی ارایه دهد؟
محبیان افزود: هم اكنون باید روشن شود كه تناسب حزب اتحاد ملت ایران با حزب مشاركت چیست؟ زیرا كه در لوگوهای طراحی شده این حزب نیز، شباهت هایی با نشانِ حزب مشاركت دیده می شود یا در مورد مواضعی كه وجود دارد، حزب اتحاد ملت باید به روشنی بیان كند آیا در قبال رخدادهای سال 1388 دارای موضع است یا نه؟ وجه اختلاف یا ممیزه این حزب با حزب مشاركت در قبال رخدادها چیست؟
وی تاكید كرد آن چیزی كه می تواند حزب اتحاد ملت ایران را به عنوان یك حزب موثر و قانونی مطرح كند، داشتن مواضع شفاف است.
محبیان در پاسخ به این پرسش ایرنا كه چرا با نبود موانع قانونی برای فعالیت این حزب، درباره آن پیش داوری منفی می شود، گفت: اگر حزب اتحاد ملت ایران اسلامی را نماینده اصلاح طلبان بدانیم باید منتظر زمان باشیم. به دلیل اینكه چنانچه نقطه آغاز فعالیت این حزب ، زمانِ ثبت آن در وزارت كشور است و در واقع ادامه حزب دیگری نیست، باید مدتی فعالیت كند تا بتواند خود را به جریان اصلاحات نشان دهد. چنانچه این حزب خود را میراث دار احزاب و جریان های سیاسی پیشین می داند به طور طبیعی باید مسوولیت ها و مسایل آن دوران را هم عهده دار شود و اگر نمی خواهد بر عهده گیرد پس نباید خواهان دستیابی به نتایج زودرس در مورد این حزب باشیم.
این فعال سیاسی اصول گرا در ادامه به ارایه دسته بندی از جریان اصلاحات پرداخت و گفت: این جریان را در پنج گروه می توان جای داد؛ گروهی سبزها هستند كه پس از رخدادهای سال 88 در برخی موارد هنوز دارای مواضع تند خود هستند و حزب مشاركت یا سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی جزو سازمان هایی بودند كه زیرمجموعه این گروه قرار گرفتند و در فعالیت های خود با با منع قانونی روبرو شدند. دسته دوم كسانی هستند كه هواداران «سید محمد خاتمی» هستند و آنان به هر صورت برای خود فعالیت هایی دارند، اما به دلیل محدودیت های قانونی، فعالیت های تشكیلاتی برای مشاركت سیاسی ندارند. دسته سوم هوادران «محمد رضا عارف» هستند كه فعالیت خودرا دارند و تلاش می كنند به نحوی هماهنگی هایی نیز با آقای خاتمی داشته باشند اما در عین حال خود دارای تشكیلات و دیدگاه خاص در قبال مسایل هستند. دسته چهارم نیز حزب ندا یا هواداران «صادق خرازی» كه آنها نیز زیر فشار جریان اصلاح طلب قرار گرفتند، اما در عین حال توانستند نیروهایی را به سوی خود جذب كنند. گروه پنجم نیز فعالان اصلاح طلب مستقل هستند كه در قالب احزابی همچون مردم سالاری و احزاب دیگر فعالیت دارند وتلاش می كنند افرادی را جذبِ خود كنند.
محبیان با بیان اینكه باید منتظر ماند و دید كه حزب اتحاد ملت ایران، خود را به كدام یك از این دسته بندی های متعلق می داند، افزود: برداشت من این است كه حزب اتحاد ملت ایران تلاش می كند به آهستگی خود را به عنوان جایگزین مشاركت مطرح سازد و ظرفیت های پدیدآمده از سوی آن حزب را فعال كند.
به گفته این فعال سیاسی اصولگرا چنانچه این حزب نتواند شفافیت به خرج دهد و پرسش های پیش روی خود را پاسخ دهد، به نظر می رسد در مرحله نخست زیر فشار اصولگرایان قرار گیرد و در مرحله دوم نیز به چالش ها و تعارضاتی با جریان های درونی جریان اصلاح طلب دچار می شود.

***كشور به گشایش سیاسی نیازمند است نه كنترل سیاسی
حمیدرضا جلایی پور عضو دیگر شورای مركزی حزب اتحاد ملت ایران در گفت و گو با گروه پژوهش و تحلیل ایرنا شكل گیری این حزب را گامی مثبت در راستای تقویت فعالیت های حزبی در كشور دانست و افزود: اگرچه این حزب با مخالفت هایی روبرو است اما حركت آن در راستای تشكل یابی سیاسی و كمك به جریان سامان یابی و سازمان یابی فضای سیاسی در كشور است.
وی افزود: دولت یازدهم در عرصه سیاسی به برگزاری فضای باز و سازمان یابی سیاسی كمك كرده است و شكل گیری حزب اتحاد ملت نیز نمود این گشایش و حركت جامعه به سوی سامان یابی سیاسی است. این دولت در هر چهار زمینه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی فعالیت كرده است اگرچه اولویت برنامه های آن به دلیل مشكلات موجود در جامعه بیشتر با اقتصاد بوده است.
جلایی پور كه استاد جامعه شناسی هم هست، بر این باور است كه ایران پس از توافق در آستانه خیزش توسعه یی قرار گرفته و اگر به آرای صاحب نظران بنگریم، این خیزش توسعه با یك اسب حركت نمی كند و به چهار نیروی محرك اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی با هم نیازمند است و هم اكنون نیز ما در بیست سال پیش زندگی نمی كنیم كه توسعه را فقط در یك بعد در نظر گرفته و دیگر ابعاد را دنباله رو بدانیم. برای رسیدن به توسعه متوازن و همه جانبه به چهار توسعه و گشایش در تمام زمینه ها نیاز است و شكل گیری و تولد دوباره احزاب در ایران نمودی از توسعه سیاسی در كنار دیگر ابعاد توسعه است.
به گفته این فعال سیاسی، بدون توسعه سیاسی نمی توان به جایی رسید و اگر مردم در توسعه مشاركت نداشته باشند توسعه سیاسی رخ نمی دهد و مشاركت مردم نیز در گرو تاثیرگذاری و فعالیت و عضویت آنان در تشكل ها و احزاب سیاسی ممكن می شود.
جلایی پور بر این باور است كه كشور به گشایش سیاسی در برابر كنترل سیاسی و توسعه فرهنگی در برابر مهندسی فرهنگی نیازمند است و نهادهایی در جامعه هستند كه گشایش سیاسی را توطئه خارجی می دانند.
وی افزود: اصلاح طلبان همیشه در بطن جامعه حضور داشته اند اگرچه برخی گروه ها و جریان های سیاسی در پی ریشه كنی این جریان بر آمدند. با وجود برچسب ها و فشارهایی كه بر جریان اصلاح طلبی كشور وارد آمد از پای ننشست و نشان داد كه جریانی پویا، مردمی و پایبند به فضای باز سیاسی در كشور است و تولد حزب اتحاد ملت نیز در راستای همین خط و جریان اصلاح طلبی ایرانی است.
به گفته این فعال سیاسی، جریان اصلاح طلبی ایران به صورت پراكنده و بدون انسجام در انتخابات ریاست جمهوری سال 1384 حضور یافتند اما در انتخابات سال 1392 از یك نفر حمایت كردند و این زمان فرصتی بود برای اینكه به كسی بیاندیشند كه كشور را از حالت بحرانی كه به آن دچار شده بود، خارج كند.
جلایی پور در پایان گفت و گو با ایرنا ابراز امیدواری كرد كه هم جریان اصلاح طلب و هم جریان اصول گرا تلاش خود را بر سامان یابی و سازمان یابی سیاسی، فرهنگی و اقتصادی جامعه متمركز و به آن سو حركت كنند.

***مسیر پیش رو
شكل گیری حزب اتحاد ملت ایران اسلامی، تحولی بزرگ در عرصه سیاسی كشور به شمار می رود. با توجه به تحلیل و تفسیرهایی كه درباره آن صورت گرفته است به عنوان حزبی نوپا، فرصت های تازه یی را فراروی جریان اصلاح طلبی می گشاید و برظرفیت های این جریان در تاثیر گذاری بر آینده سیاسی كشور می افزاید.
این حزب رگه های امید و پویایی دوباره یی در جریان اصلاح طلبی به وجود آورده و فرصت ها و ظرفیت هایی را در چشم انداز سیاسی خود ترسیم كرده است؛ چنانچه یكی از اهداف و برنامه هایی كه این حزب در فعالیت خود بر آن تاكید دارد، حضور موثر در انتخابات آینده مجلس شورای اسلامی و تاثیر دوباره در عرصه سیاست رسمی كشور است.
حزب اتحاد ملت با وجود استقبال اصلاح طلبان، از سوی جریان های مخالف همچون جریان اصولگرایی نیز به چالش كشیده شده است؛ به گونه یی كه با وجود رسمی بودن این حزب، داوری ها و برداشت های گوناگونی درباره آن صورت می گیرد و از این رو پیش بینی می شود، این حزب كه آغازی دوباره در فعالیت های رسمی جریان اصلاح طلبی است در دستیابی به اهداف و پیاده سازی برنامه های خود با چالش هایی از سوی اصولگرایان روبرو شود. هرچند شاید گذر زمان و گفت و گوی بیشتر فعالان سیاسی از هر 2 جناح بتواند از این فشارها و انتقادها كم كند و مسیر حركت هموارتر شود.
*گروه پژوهش و تحلیل خبری
پژوهشم**552**2054