جایگاه مجلس و میزان مشارکت مردم در انتخابات در کشورهای عربی (1 ) ................................................................
تهران - خبرگزاری جمهوری اسلامی 23/12/1386 پژوهش.سیاسی.مجلس.انتخابات.هشتم.کشورهای عربی.
جایگاه مجلس در کشورهای مختلف جهان و میزان مشارکت مردم در انتخابات مجلس یکی از شاخص های عمده توسعه سیاسی بشمار می رود.
پیشینه تشکیل مجلس در کشورهای جهان متفاوت است. برخی کشورهای اروپایی مانند انگلستان، بیش از دویست سال است که دارای مجلس قانون گذاری اند، در کشورهای آسیایی و خاورمیانه، ایران از جمله نخستین کشورهایی است که مجلس نمایندگان مردم به نام "مجلس شورای ملی" در آن تشکیل شد. سابقه تشکیل مجلس ایران به یک صد سال قبل و دوران مشروطیت باز می گردد.
اکثر کشورهای جهان کمابیش از نیمه قرن گذشته میلادی و برخی نیز به تازگی دارای مجلس شده اند.
یکی از هدف های اصلی، از تشکیل مجلس در کشورهای جهان این است که مردم صدای خود را به حاکمان برسانند و در تصمیم گیری ها نقش محوری داشته باشند.
کشورهای عربی عمدتا از اواخر دهه 1960 میلادی از مجلس قانون گذاری برخور دار شدند. عمر مجلس در برخی از این کشورها بسیار کوتاه است .این مجالس اغلب دارای اختیارات متفاوتی هستند، گاه به صورت مجالس مشورتی عمل می کنند، گاه جنبه تشریفاتی دارند و در برخی موارد به کار قانون گذاری اشتغال می ورزند.
در ادامه گزارش های مرتبط با مجالس قانون گذاری در دیگر کشورهای جهان، گزارش زیر به بررسی اجمالی جایگاه مجلس و میزان مشارکت مردم در انتخابات در کشورهای عربی می پردازد.
*اردن حکومت اردن مشروطه سلطنتی است که از سه قوه مقننه، مجریه و قضائیه تشکیل می شود. بر اساس قانون اساسی اردن ، شاه رئیس قوه اجرائی است و قوه مقننه در اختیار دو مجلس است .قوه اجرائی در اختیار شخص پادشاه و دولت است .لیکن پادشاه می تواند نخست وزیر و وزرای کابینه را عزل و تصب کند.
اگرچه بنابر قانون اساسی قدرت میان پادشاه و پارلمان تقسیم شده لکن اقتدار شخص پادشاه بر قوه مقننه نیز از طریق حق انتصاب سناتورها،انعقاد، تعلیق و انحلال مجلس نمایندگان، وتوی لوایح مصوب پارلمان ،صدور فرامین شاهانه در صورت موافقت نخست وزیر و حداقل چهارنفر از اعضای کابینه، تحکیم و تائید شده است .وی سمت فرماندهی کل قوا و ریاست قوه قضائیه را نیز در اختیار دارد.
پارلمان اردن شامل دو مجلس است: "مجلس نمایندگان "(مجلس النواب ) و"مجلس سنا"(مجلس الاعیان ). تعداد اعضاء مجلس نمایندگان اردن 110 نفر است وهر چهار سال یکبار با رای مردم انتخاب می شود.مجلس سنا 55 عضو دارد که برای یک دوره چهار ساله از سوی پادشاه انتخاب می شود. مجلس اعیان به طور کامل در اختیار حامیان پادشاه است. علاوه بر آن ،پادشاه هرگاه بخواهد می تواند مجالس را منحل کند.
در انتخاباتی که در سال جاری برگزار شد 885 کاندیدا که 199 نفر آنان زن بودند با یکدیگر به رقابت پرداختند. از میان حدود دو و نیم میلیون اردنی که حق رای داشتند 58 درصد در انتخابات شرکت کردند.در انتخابات مجلس در دور قبل نیز 58 درصد از واجدین شرایط در انتخابات شرکت کردند.
*امارات متحده عربی شورای عالی رهبری متشکل از حکام هفت امیرنشین ،بالاترین مقام در عزل و نصب مقام های کشوری به شمار می آید.این شورا از میان اعضاء خود یک نفر را در مقام رئیس حکومت انتخاب می کند.رئیس حکومت امارات و شورای عالی فدرال تمام امور کشور را زیر نظر دارد.
قوه مقننه شامل شورای ملی فدرال (مجلس الاتحادالوطنی )است که دارای چهل کرسی است، تا قبل از اصلاح قانون اساسی، کل اعضاء مجلس برگزیده از هفت امیرنشین (بر اساس میزان جمعیت آن ) بود.اما با اصلاحاتی که در قانون اساسی بوجود آمد 20 کرسی برگزیده امیران است و 20 کرسی دیگر منتخب مردم است .
اعضای این شورا برای دوره دو ساله انتخاب می شوند.اولین انتخابات جدید بر اساس قانون اساسی جدید در سال 1385 برگزار شد.
شورای ملی فدرال بیش از آن چه وظیفه قانون گذاری را برعهده داشته باشد، نقش مشورتی و در پاره ای موارد اصلاح قوانین را بر عهده دارد.تصویب بودجه سالانه دولت نیز از سوی این بخش صورت می پذیرد.این شورا می تواند عملکرد وزرای کابینه را مورد سوال قرار دهد اما حق عزل آنان را ندارد.
کار رای گیری نخستین انتخابات مجلس ملی فدرال امارات به مدت 3 روز و در روزهای 25 ، 27 و 29 آذرماه سال 1385 انجام شد.
برای کسب نیمی از کرسی های مجلس ملی فدرال امارات عربی متحده 456 نفر نامزد شده اند که 65 نفر ازآن ها زن بودند.میزان مشارکت واجدین شرایط در این انتخابات در حدود 60 درصد اعلام شد.
*بحرین ماهیت رژیم سیاسی بحرین ،پادشاهی مشروطه است.مطابق با قانون اساسی بحرین ظاهرا قوای سه گانه مستقل بوده ،مجاز به اعمال نفوذ در وظایف و اختیارات یکدیگر نیستند،اما در عمل تمامی سه قوه زیر نظر مستقیم امیر بحرین اداره می شوند.وی همراه با ولیعهد و نخست وزیر بر کشور حکومت می کند.
پارلمان بحرین شامل دو "مجلس نمایندگان " (مجلس النواب ) و "مجلس مشورتی" (مجلس الشوری )است .هر دو مجلس 40 عضو دارند.اعضای مجلس نمایندگان بوسیله مردم انتخاب و اعضای مجلس مشورتی به انتخاب پادشاه تعیین می شوند.
براساس قانون اساسی، نمایندگان مجلس نمایندگان را مردم برای یک دوره 4 ساله انتخاب می کنند. قوانین مصوب این پارلمان باید به امضای شاه بحرین برسد در غیر این صورت اجرا نخواهد شد. سابقه پارلمان در بحرین به دهه 70 قرن گذشته میلادی بازمی گردد. اما این پارلمان را پادشاه وقت در سال 1975 ( 1354 ه.ش ) منحل کرد و مسئولیت قوه مقننه به عهده شورای وزیران گذاشته شد. در 16 دسامبر 1992 ( 1371 ه.ش ) مجلس مشورتی که اعضای آن را شاه منصوب می کند تشکیل شد. این شورا را می توان کمیته کارشناسی دولت دانست که طرحها و لوایح را در جلسات خود به بحث گذاشته و تحویل دولت می دهد.
در سال 2002 ( 1381 ه.ش ) مقرر شد که پارلمانی مرکب از دو مجلس نمایندگان و مجلس مشورتی تشکیل شود.طبق قانون اساسی بحرین دو مجلس نمایندگان و مشورتی در صورت اختلاف در تصمیم گیری درباره قانون گذاری تشکیل نشست خواهند داد. مجلس مشورتی اختیار دارد همه مصوبات پارلمان را رد یا تایید کند.
به دستور "شیخ حمد بن عیسی" مجلس دوگانه ای تشکیل شد که 40 عضو آن انتخابی و 40 عضو دیگر انتصابی اند. حق اصلاح قانون اساسی نیز به شخص امیر بحرین اختصاص یافته است.
در آذر ماه 1385 انتخابات مجلس نمایندگان برگزار شد. در این رای گیری حدود 295هزار واجد شرایط رای دادن می توانستند برای انتخاب 39نماینده شرکت کنند. 207 نفر از جمله 17 زن نامزد این انتخابات بودند. 69 درصد از واجدین شرایط رای دادن در این انتخابات شرکت کردند.
همچنین در انتخابات پارلمانی سال 1381 میزان مشارکت مردم پنجاه و سه درصد اعلام شد.
*سوریه نظام سیاسی سوریه جمهوری است و رئیس جمهور در این کشور قدرت زیادی دارد.
رئیس جمهور می تواند نخست وزیر و وزرا را عزل و نصب کند. مصوبات مجلس باید به امضای رئیس جمهور برسد. وی می تواند تصیمات مجلس را نقض و مجلس را منحل کند.
"مجلس خلق "(مجلس الشعب ) سوریه 250 عضو دارد و انتخابات آن هر 4 سال یک بار برگزار می شود.
در انتخاباتی که در سال 1386 برگزار شد بیش از دو هزار و 500 نامزد از استان های مختلف برای تصاحب 250 کرسی پارلمانی مشغول رقابت با یکدیگر شدند. شمار افراد واجد شرایط رای دادن در این انتخابات 11 میلیون و 967 نفر از مجموع جمعیت 19 میلیونی سوریه بود. 57 درصد از واجدین شرایط در انتخابات شرکت کردند.
*عراق فضای سیاسی عراق پس از سقوط رژیم دیکتاتوری صدام در سال 1382 باز شد.
لیکن به دلیل وجود اشغالگران در این کشور، هنوز مشکلاتی وجوددارد.در این کشور نظام پارلمانی حاکم است و نقش محوری در تصمیمات دارد.دولت از درون مجلس انتخاب می شود. مجلس ملی عراق دارای 275کرسی است.
نخستین انتخابات آزاد برای تعیین نمایندگان مجلس ملی در سال 1385 پس از سقوط رژیم دیکتاتوری صدام، با حضور بیش از 15 میلیون و 500 هزار نفر از افراد واجد شرایط برگزار شد.این انتخابات با حضور بیش از 7471 نامزد از هفتاد و پنج حزب سیاسی ، بیست و هفت نامزد مستقل و 9ائتلاف در عراق تحت تدابیر شدید امنیتی برگزار شد.
مشارکت مردم در این انتخابات در حدود 58 درصد(8 میلیون و پانصد هزاررای ) بود.
*عربستان سعودی در کشور پادشاهی عربستان سعودی، شاه هسته مرکزی حکومت را تشکیل می دهد که علاوه بر قدرت پادشاهی ،مقام نخست وزیری و ریاست قوه مجریه را برعهده دارد.قوه مقننه ،در واقع مجلسی مشورتی و شامل جمعی از نخبگان وبرگزیدگان است که وظیفه مشاوره دادن به پادشاه را برعهده دارند.این مجلس اختیار قانون گذاری ندارد. تعداد نمایندگان مجلس در زمان حاضر 150 نفر است که عزل و نصب آنها با حکم پادشاه است .هر دوره این مجلس چهارساله است .
ادامه دارد...
پژوهم - م.خ. 1446 شماره 048 ساعت 12:24 تمام
تاریخ انتشار: ۲۳ اسفند ۱۳۸۶ - ۰۰:۰۱