گزارش اختصاصی ایرنا از نخستین كلینیك سلامت جنسی

روند افزایشی آمار طلاق در كشور، تهدیدی برای سلامت خانواده و جامعه است كه می توان دلایل گوناگونی برای آن برشمرد اما به گفته ی كارشناسان در میان همه ی آن ها، مشكلات و نارضایتی های جنسی یكی از اصلی ترین دلایلی است كه موجب وقوع و سپس افزایش رویداد ناخوشایند طلاق می شود.
كارشناسان سلامت خانواده، پس از واكاوی در زمینه ی سلامت جنسی، چاره ی كار را در برخوردهای علمیِ واقع بینانه دانسته اند و برای برطرف كردن مشكل های این حوزه كه به نوعی گریبانگیر سلامتِ نهاد خانواده شده است، تلاش می كنند.
شروع به كار كلینیك سلامت جنسی در مجتمع دارویی- درمانی هلال احمر ایران از سیزدهم مرداد ماه سال 1394 خورشیدی گامی مهم و نوآورانه در زمینه ی كاهش و برطرف سازی روابط آسیب دیده از مشكلات جنسی به شمار می رود.
برای آگاهی بیشتر از سازوكار این كلینیك و همچنین اطلاع از چگونگی پذیرش بیماران و مراجعه كنندگان با «امیر مدیر» مدیر و اورولوژیست(درمانگر جنسی) كلینیك سلامت جنسی، «علیرضا بهرامی» روانشناس و مشاور و «ناهید خداكرمی» مشاور، كارشناس زنان و رییس انجمن مامایی ایران به گفت و گو پرداختیم.
بدون شك، آشنایی و معرفی كلینیك سلامت جنسی و ارایه ی انواع مشاوره ها و خدماتی كه در آن به مراجعان ارایه می شود، گامی در راستای افزایش سلامت جامعه در زمینه ی مسایل جنسی و جلوگیری از اختلال و گسست نهاد خانواده در كشور خواهد بود.

***جامعه و تابوی مسایل جنسی
خانواده، كهن ترین و پایدارترین نهادی است كه از شروع زندگی انسان تاكنون، زنده و پویا ادامه دارد و ریشه ی شكل گیری جامعه و ضامن حفظ و پایداری آن شناخته می شود. از این رو هر مساله و مشكلی كه برای این نهاد ارزشمند پیش آید و در سلامت آن خلل ایجاد كند، نیازمند درمان و چاره جویی است.
مسایل و مشكل های حوزه ی سلامت جنسی یكی از علل اصلی ایجاد ناهنجاری در خانواده و میان همسران است كه برطرف ساختن آن، نیازمند نگاه شفاف و واقع بینانه است.
در همین پیوند، مدیر به عنوان رییس كلینیك سلامت جنسی با بیان اینكه راه اندازی این مركز، در راستای تقویت نهاد خانواده است، به پژوهشگر ایرنا می گوید: ما بر این باوریم كه سلامت جنسی، حوزه یی فراموش شده است و در این زمینه آگاهی های لازم وجود ندارد. به این معنا كه آموزشِ مسایل مربوط به این حوزه در جامعه ارایه نشده است.
به گفته ی وی، در بیشتر مناطق جهان مسایل مربوط به سلامت جنسی با مسایل فرهنگی، اعتقادی و اجتماعی گره می خورد. از این رو سخن گفتن در باره ی این مسایل ممكن است، برای افراد دشوار باشد. از طرفی این حوزه در دانش پزشكی نیز تا اندازه یی جوان است و افرادی كه پیشتر در این زمینه كار می كردند یا غیر پزشك، یا كسانی بودند كه این موضوع را به روانشناسی پیوند می زدند.
مسایل و مشكلات جنسی از علت های ناكامی ازدواج به شمارمی روند كه به اندازه ی مشكل های اقتصادی در گسست و ناپایداری نهاد خانواده و افزایش طلاق نقش دارند. با وجود دگرگونی هایی كه در ساختار فرهنگی و اجتماعی جوامع رخ داده است، هنوز این مسایل در بسیاری از نقاط ممنوع است و در مورد آنها پنهانكارانه سخن گفته می شود.
با توجه به این امر، تغییر نگاه و تابو شكنی در زمینه ی مسایل جنسی یكی از نیازهای كنونی نه فقط در جامعه ی ما، بلكه در سراسر جهان است زیرا نپرداختن به این مسایل و نبود آگاهی، مشكل هایی را در روابط همسران پدید می آورد و به آهستگی زمینه ساز طلاق عاطفی و سپس طلاق حقوقی آنان خواهد شد.
مدیر با اشاره به اینكه محدودیت های زیادی در حوزه ی مسایل جنسی در كشور وجود دارد، می افزاید: از آنجا كه تاكنون در كشور مركز و نهاد رسمی برای آموزش، درمان یا توانمند سازی در این زمینه وجود نداشت، مردم به ناچار برای كسب آگاهی یا درمان مشكلات خود به مراكز نامعتبر، پایگاه های اینترنتی و ... مراجعه می كردند. این مراكز، نه فقط مبنای علمی و كارشناسانه ندارند بلكه در بسیاری اوقات چالش های تازه یی پیش روی آنان قرار می دهند.
تابوی حوزه ی مسایل جنسی در جامعه ی ایران تا اندازه یی است كه نوشتن را نیز سخت می كند و از این رو فعالیت مراكز علمی و در پیش گرفتن رویكردهای كارشناسانه می تواند افزون بر شكستن این تابوها، مسایل گوناگون این حوزه را برطرف سازد و به افزایش سلامت خانواده ها منجر شود.
در همین پیوند، علیرضا بهرامی روانشناس، با بیان اینكه سلامت جنسی نه فقط درمانِ اختلال یا ناكارآمدی بلكه، آسایش و آرامش روانی و جسمی در حوزه ی امور جنسی است، به پژوهشگر ایرنا گفت: كلینیك سلامت جنسی از مجموعه كلینیك های سلامت خانواده در مجموعه ی دارویی - درمانی هلال احمر به تازگی فعالیت خود را شروع كرده است و در این حوزه به هموطنان خدمات ارایه می كند.
بهرامی با بیان اینكه ممنوع بودن مسایل جنسی بیشتر از باورهای نادرست فرهنگی ناشی می شود، گفت: از آنجا كه این مسایل در جامعه بیشتر رنگ و بوی دینی به خود گرفته اند، ماندگار شده اند. اگر چه در دین اسلام و حدیث ها و رساله ها به روشنی درباره ی آن ها سخن گفته شده است اما این تابوهای نادرست، بیشتر از رفتارهای سنتی جامعه ناشی می شود تا باورهای مذهبی.
به رغم اینكه، جامعه ی ما مرزهای سنت و تا اندازه یی شرایط گذار را پیموده است اما هنوز دیدگاه های قالبی و رسوب یافته، پرداختن به برخی مسایل را زشت و هنجار شكنی تلقی می كنند و این امر باعث بروز چالش هایی در عرصه ی مناسبات فردی و اجتماعی می شود.
در همین زمینه، بهرامی نارضایتی جنسی را از علل ریشه یی طلاق در جامعه می داند و می گوید: یكی از دلایل نبود صمیمیت در نهاد خانواده به ناهنجاری های جنسی برمی گردد و برطرف نشدن آن ها ممكن است به حوزه های دیگر نیز سرایت كند.
ناهید خداكرمی نیز با بیان اینكه كلینیك سلامت جنسی، دریچه یی تازه به روی سلامت نهاد خانواده در ایران است، به پژوهشگر ایرنا گفت: اهمیت دادن به ظاهر و جایگزینی رفتارهای سطحی به جای رفتارهای علمی، كارشناسانه و به دور از مهارت، موجب شده است كه جامعه درگیر شكل گیری رفتارهایی باشد كه به نابسامانی رفتاری در حوزه های عمومی، فردی و خانوادگی منجر شوند.
به گفته ی وی، جامعه نیازهای تازه یی دارد كه با نصیحت و كنترل نمی توان بسیاری از آنها را مهار كرد اما با توانمندسازی، بهادادن به سلامت، تغییر رفتارها و نهادینه كردن رفتارهای درست می توان گام های مهمی برای بهبود سبك زندگی خانواده ها برداشت.
نابسامانی در هر یك از این حوزه ها بر پایه ی اهمیتی كه دارند، باعث می شود، جامعه به تدریج سلامت خود را از دست دهد و به جای پیشرفت، مسیر نابودی درپیش گیرد. از این رو پرداختن و اهمیت دادن به سلامت در هریك از حوزه های یادشده، نیاز بنیادین در جامعه است كه باید در نظر نخست قرار گیرد.

*** خلا آموزش و آگاهی در سلامت جنسی
بررسی آمارها نشان می دهد كه نارضایتی جنسی بخش عمده یی از دلایل طلاق در ایران را تشكیل می دهد كه با آموزش و افزایش آگاهی در زمینه ی مسایل جنسی تا اندازه ی زیادی می توان از بروز آن ها كاست.
در همین پیوند، مشاور روانشناسی كلینیك سلامت جنسی با تاكید بر نقش كلیدی آموزش در حل مشكلات جنسی افزود: مهمترین، موثرترین و اقتصادی ترین راهكار برای دستیابی به سلامت جنسی، آموزش است كه در سراسر جهان به آن چندان توجه نمی شود.
به باور بهرامی حوزه ی جنسی از لایه های پنهانی برخی جوامع است كه در دایره ی موارد تابو قرار می گیرد و افراد نمی توانند به راحتی درباره ی آن سخن بگویند، از این رو مشكل های ناشی از آن به دلیل ساختار فرهنگی جامعه و ضعف و ناكارآمدی نهادهای آموزشی، دیرتر ارزیابی و درمان می شود.
وی در ادامه با تاكید دوباره بر اینكه آموزش، مناسب ترین راهكار برای سلامت جنسی نهاد خانواده است، ادامه داد: در راستای سلامت جنسی افراد، راهكارها و درمان هایی سودمند هستند كه درست و بی عیب باشند و امیدواریم با مشاركت سیاستگذاران، كارشناسان زبده و اعضای هیات علمی دانشگاه ها از مسایل و ناهنجاری های سلامتِ نهاد خانواده پیشگیری و برای مشكل های موجود نیز راهكار و درمان مناسب ارایه دهیم.
مدیر نیز با بیان اینكه هدف این كلینیك درمانی، آموزش و در نهایت پژوهش و ارایه ی آمار است، می گوید: فقط مراجعه و درمان بیماری هدف مورد نظر این كلینیك نیست بلكه مساله ی آگاهی سازی و آموزش هم در این میان مورد توجه قرار می گیرد.

***موانع درمان یا توانمند سازی
بر پایه ی فرهنگ و ارزش های اجتماعی هر جامعه، برخی موضوع ها برچسب تابو دریافت می كنند و نه تنها سخن گفتن از آن ها در فضای عمومی ممنوع است بلكه به صورت پنهانی و در محیط های خصوصی نیز یا به سختی بر زبان آورده می شوند یا به طور كلی بیان نمی شوند. حوزه ی مسایل جنسی از این دست موضوع هایی است كه نه فقط در ایران، بلكه در بسیاری از جوامع نوعی تابو به شمار می رود و نسبت به آن گاه نگاه ممنوعه وجود دارد.
خداكرمی به عنوان متخصص و مشاور زنان كلینیك سلامت جنسی با تاكید بر نارضایتی جنسی به عنوان ریشه ی بسیاری از چالش های موجود در روابط همسران می گوید: یكی از مسایلی كه زن و شوهرها با آن روبرو هستند، نبود رضایتمندی جنسی در روابط زناشویی است. برای نمونه اگر زندگی همسرانی كه فرزندی ندارند یا نمی خواهند فرزندان بیشتری داشته باشند، را ریشه یابی كنیم، درمیابیم كه روابط عاشقانه و صمیمیت لازم میان آنان وجود ندارد كه این موضوع گرمی كانون خانواده را به سردی و گسست می كشاند.
این مشاور زنان بر این باور است كه در هر خانواده روابط كلامی، فیزیكی و روانی دارای اهمیت هستند اما تاثیر این روابط در گرمی نهاد خانواده، به داشتن مهارت در ایجاد و برقراری روابط بستگی دارد و بیشترین مشكل های مراجعه كنندگان به كلینیك سلامت جنسی نیز از نداشتن مهارت های ارتباطی ناشی می شود.
مدیر نیز به عنوان رییس كلینیك سلامت جنسی با تاكید بر اینكه فعالیت های این مركز نه فقط درمان، بلكه بیشتر بر پایه ی توانمندسازی است، می گوید: بسیاری از مراجعه كنندگان ما كسانی هستند كه در ظاهر مشكلی ندارند و تنها به دنبال افزایش آگاهی و بالابردن رضایتمندی جنسی هستند كه این بُعد برای ما مهم تر است.
به باور وی، با وجود اینكه در هرم نیازهای «مازلو»، نیاز جنسی در كف هرم قرار دارد؛ اما این نیاز در تمام سطوح جامعه همچون احساس امنیت، شكوفایی جامعه و ... نقش دارد به همین دلیل باید بازتعریفی از رابطه ی جنسی سالم برای خانواده ها و جوانان ارایه شود.
به گفته ی روانشناس این مركز، متاسفانه تبلیغ درمان اختلال های جنسی، راه های تناسب اندام، جراحی های زیبایی، درمان اعتیاد و ...،كانون اصلی تبلیغ های شبكه های ماهواره یی فارسی زبان را تشكیل می دهند كه این باور را ترویج و القا می كنند كه مردم ایران از نظر ظاهری، تافته یی جدا بافته از مردم دنیا باشند در حالی كه اینگونه نیست و بیشتر مشكل های ما به ویژه، مسایل جنسی از چالش های فرهنگی و رفتاری ناشی می شود.
مراجعه نكردن به مشاور برای بیان و حل مسایل جنسی هم از دیگر موانع موجود بر سر راه رفع مشكلات جنسی است كه كارشناسان این مركز به آن اشاره كردند. به بیان آنان، نگرش نادرست به مسایل جنسی و نداشتن آگاهی لازم باعث شده است تا به مراجعه كنندگان اینگونه مراكز درمانی، با احساسی نه چندان مثبت نگاه شود و این در حالی است كه بسیاری از افراد به هنگام رویارویی با مشكلات جنسی خود، از اینكه امكان درمان و برطرف ساختن آن ها از راه های علمی و پزشكی وجود دارد، ناآگاه هستند.

***وظایف و مشاوره ها
كلینیك سلامت جنسی به عنوان زیر مجموعه ی كلینیك سلامت خانواده نخستین مركز ارایه ی خدمات و مشاوره های درمانی و توانمند سازی است.
فعالیت های این كلینیك بر روی آموزشِ مهارت های رفتاری در راستای سبك زندگی مناسب و پرداختن به مشكل های جسمی و جنسی مراجعان متمركز شده است. از طرفی این فعالیت ها در چارچوب رابطه ی میان بیمار و پزشك و به صورت محرمانه است.
بهرامی در زمینه ی چگونگی مشاوره ها و درمان بیمارانِ كلینیك سلامت جنسی به ایرنا می گوید: در ابتدا مشاوره و تشخیص اولیه ی بیماری فرد انجام می شود و بسته به نوع مشكل، به گروه های گوناگون روانشناسی ارجاع داده می شوند. كارشناسان این مركز، متخصصان روان شناسی و درمانگران جنسی هستند كه در كنار آنان گروه های تخصصی زنان، مردان، غدد و كارشناسان امور آزمایشگاهی و درمانی به بیماران و مراجعه كنندگان خدمات را ارایه می دهند.
این روانشناس، مراجعه كنندگان به این مركز را «شجاع ترین» افراد می نامد و می گوید: خدمات كیلنیك نه فقط درمانی، بلكه به نوعی توانمندسازی است و مراجعان با هدف حفظ یا كسب سلامتی، نگاه قالبی و نادرست جامعه را می شكنند و این بسیار ارزشمند است.
بهرامی با اشاره به میانگین دوره های درمانی یا توانمندسازی مراجعان می گوید: اختلال ها و مشكل ها در این زمینه یك شبه به وجود نیامده اند و با یك جلسه درمان نمی شوند. در همه جای دنیا پذیرفته شده كه رفتاردرمانی بهترین راه درمانِ مشكلات جنسی است و این امر به طور میانگین بین 3 تا 5 جلسه زمان نیاز دارد.
همچنین در این مجتمع بخشی به نام مركز درمان ناباروری وجود دارد زیرا بخش عمده یی از علت های ناباروری به توانمندنبودن افراد در رفتارهای جنسی بازمی گردد و اختلال جنسیِ ناشی از نبود آموزش در ناباروری افراد هم موثر است كه همین امر آنان را در یك چرخه ی معیوب درمانی قرار می دهد كه با ترس و نگرانی نیز شدت می یابد.
رییس انجمن مامایی ایران هم با بیان اینكه یكی از كارهای این مركز، برگزاری سمینارها و كارگاه های آموزشی نظری و عملی برای سلامت خانواده و جامعه است می گوید: اولین همایش مردمی درباره ی مسایل زناشویی 2 هفته پس از گشایش كلینیك برگزار و در آن تاكید شد كه تغییر كوچك می تواند، زندگی و روابط همسران را مورد تاثیر قرار دهد. از این رو نیاز است كه فرد بیاموزد چگونه با همسر خود سخن گوید، چگونه با وی ارتباط داشته باشد و به صورت كلی رفتارهای آنان با یكدیگر چگونه باشد.
مشاوره های تخصصی این مركز به صورت جدا به زنان و مردان ارایه می شود و به گفته ی مدیر، بیشترین تاكید این كلینیك برمساله ی آگاه سازی، توانمند سازی و آموزش جامعه است. افزون بر ارایه ی مشاوره به زنان و مردان متاهل، مشاوره هایی به دختران و پسران پیش از ازدواج نیز صورت می گیرد.
مدیر، چشم انداز مهم این مركز را بیرون آمدن از نابسامانی بیان كرد و گفت: گشایش این مركز، اقدام تازه یی است كه هنوز با فنآوری ها و روش های پیشرفته فاصله زیادی دارد و امیدواریم با هدف گذاری، برنامه ریزی و اجرای درست برنامه ها، خدماتی درستی به هموطنان ارایه دهیم و باری سنگین در این زمینه از دوش جامعه برداریم و به نقطه یی برسیم كه ارایه ی خدمات در این مركز جهانی شود.

***جمع بندی
سلامت جامعه در گرو داشتن خانواده های سالم و كارآمد است كه رفتار و سلامت جنسی بخش عمده یی از روابط خانواده ی سالم را تشكیل می دهد اما متاسفانه در بسیاری از جوامع حوزه ی مسایل جنسی خط قرمزهایی هستند كه امكان ورود حتی در فضای خصوصی و خانوادگی نیز وجود ندارد. به همین دلیل برخوردها و سوگیری های نسبت به آن به وجود می آید كه حتی گاهی تهاجمی است و شاید سخن گفتن در آن حوزه رفتاری هنجارشكنانه به شمار آید.
اما راه اندازی و شروع به كار نخستین كلینیك سلامت جنسی در كشور، گامی مهم در راستای شكستن تابوی بیان مشكلات جنسی و درمان علمی و درست آن ها ارزیابی می شود كه با فراهم كردن مجموعه یی از كارشناسان در زمینه های گوناگون روانشناسی، درمان جنسی، متخصصان غدد و زنان برای درمان و آگاهی و توانمند سازی در حوزه مسایل جنسی خدمات و مشاوره هایی را ارایه می دهد.
فعالیت های این مركز می تواند با معیارسازی های مناسب، علمی و همسو با ارزش های فرهنگی و اجتماعی، باورهای قالبی نادرست را بشكند و نگاه جامعه به مسایل جنسی را به سمت و سوی عرفی و دینی درست هدایت كند.
هموطنانی كه خواستار دریافت خدمات درمانی و مشاوره یی این كلینیك هستند می توانند در طول روزهای هفته (غیر از پنج شنبه و جمعه) با شماره ی 09191405651 برای مشاوره ی تلفنی رایگان و شماره 77358954 برای دریافت وقت و مراجعه ی حضوری تماس گیرند و با پرداخت كارانه ی پزشكی از خدمات این مركز بهره گیرند.
*از:فاطمه دوله (گروه پژوهش و تحلیل خبری)
*پژوهشم**552***9283**2054