نگاه تك قطبي به توسعه مازندران - جانعلي فتحي*

اين كه سال ها گفته مي شود معلوم نيست كه اولويت توسعه مازندران كدام از يك محورهاي گردشگري، كشاورزي و صنعتي است مبين اين است كه برخي مديران ذيربط برنامه ريز و دورانديش نبودند و حتي نتوانسته اند شناسنامه منسجم و هدفمندي براي اين سه حوزه تدوين كنند.
اگر تاكنون سندي چشم انداز و يا طرح توسعه براي استان مازندران نوشته شده به خاطر وجود نواقص و ابهامات در دستيابي به اهداف موفق نبوده و يا قابليت اجرايي نداشته است.
در پازل توسعه همه جانبه استان مازندران فعاليت بخش هاي كشاورزي، گردشگري و صنعت توام بايد مدنظر مسوولان نهادها اجرايي باشد چون تاكنون با نگاه تك قطبي، مازندران در ريل توسعه و پيشرفت قرار نگرفته است.
وجود آب و هواي معتدل و مواهب طبيعي و خدادادي جنگل و جلگه و دريا درحوزه گردشگري، محصولات كشاورزي زراعي و باغي و صنايع و معادن غني از جمله امتيازات منحصر بفردي است كه ظرفيت هاي اين سه حوزه بايد اصولي و كارشناسي شناسايي و راهكارهاي لازم براي توسعه استان به عنوان يك سند راهبردي تدوين و ارايه شود.
براساس آمار موجود، بخش كشاورزي با 26.3 درصد، بخش صنعت ومعدن با 11.9 درصد و بخش خدمات با 52.8 درصد ارزش افزوده استان مازندران را در اختيار دارند.
سهم كشاورزي مازندران از ارزش افزوده كشاورزي كشور حدود 8.8 درصد، سهم بخش صنعت و معدن استان از ارزش افزوده صنعت و معدن كشور 1.3 درصد و سهم بخش خدمات استان از ارزش افزوده خدمات كشور حدود چهار درصد مي باشد.
سالانه شش ميليون انواع محصولات كشاورزي در 460 هزار هكتار از اراضي زراعي و باغي مازندران توليد مي شود اين آمار يعني مازندران حدود يازده درصد ارزش افزوده محصولات كشاورزي كشور را در اختيار دارد.
علاوه بر اين استان مازندران رتبه نخست را در توليد چهارده محصول زراعي، باغي، دامي وشيلاتي كشور را در اختيار دارد.
همچنين حدود 80 درصد نياز غذايي و همچنين حدود 90 درصد نياز مواد اوليه بخش صنايع كشاورزي كشور در مازندران توليد و تامين مي شود.
در بخش گردشگري مازندران بايد گفت اين استان با داشتن حدود 160 منطقه نمونه گردشگري سالانه پذيراي20 ميليون مسافر داخلي و خارجي است و هنوز بسياري از ظرفيت هاي اين بخش نظير گردشگري مزرعه اي، گردشگري سلامت،بوم گردگري و طبيعت گردي هنوز ناشناخته مانده است.
از مجموع هفده ميليون هكتار عرصه هاي جنگلي كشور بيش از 53 درصد آن در مازندران و از مجموع 800 كيلومتر سواحل درياي خزر حدود 340 كيلومتر آن در اين استان واقع شده است.
متاسفانه با وجود ظرفيت هاي فراوان در حوزه گردشگري در زمان حاضر در بخش سواحل مازندران هيج برنامه مدون و منسجم مربوط به توسعه گردشگري تدوين نشده است در واقع مي توان گفت اين بخش رها شده است.
در رابطه با بخش صنعت بايد گفت كه صنعت به عنوان يكي از مهم ترين بخش هاي اقتصاد مطرح بوده و با باور كارشناسان رشد و توسعه صنعت زمينه ساز رشد و توسعه ساير بخش ها از جمله كشاورزي و بهداشت و ... است.
ظرفيت هاي موجود بخش صنعت در مازندران آنقدر زياد است كه در صورت فراهم شدن زيرساختها و تدوين سند راهبردي ، اين بخش مي تواند يكي از بهترين پيشران هاي توسعه استان باشد.
در زمان حاضر از مجموع دو هزار و 843 واحدهاي صنعتي فعال، 94 درصد واحدهاي صنعتي مشمول تعريف صنايع كوچك هستند و از اين مجموع 12.5 درصد در صنايع غذايي، 10.5 درصد در صنايع شيمايي، 12.5 درصد در صنايع فلزي و ماشين سازي، 39 درصد در صنايع كاني غير فلزي و 25.5 درصد در ساير صنايع مشغول به فعاليت مي باشند.
استان مازندران با 36 شهرك و ناحيه صنعتي رتبه نهم را از نظر تعداد واحد توليدي در كشور داراست.
متأسفانه سهم بخش صنعت و معدن در توليد ناخالص داخلي مازندران درسال هاي اخير كاهش يافته به طوري كه طي سال هاي 1387 تا 1390 از 14/11 درصد به 83/9 درصد رسيده است كه اين امر عدم سرمايه گذاري جديد در بخش صنعت و معدن را نشان مي دهد.
بنا به گفته استاندار مازندران اكنون 25 درصد از خاك استان به‌ عنوان پهنه‌اي براي اكتشاف و بهره‌ برداري معدني مورد كاوش قرار مي‌گيرد و سرمايه‌گذاري در اين زمينه مشخص‌شده است.
از اين پيام مسوول ارشد استان مي توان استنباط كرد كه شكوفايي ظرفيت هاي بخش صنعت و معدن مازندران نيازمند مديريت و برنامه ريزي است.
با توصيف وضعيت موجود سه حوزه كشاورزي، گردشگري و صنعت در مي يابيم كه اين استان در اين سه حوزه داراي ظرفيت هاي فراواني است كه مديران برنامه ريز مي توانستند قاب توسعه مازندران را توام با سه محور ياد شده به زيبايي تمام ترسيم كنند تا امروز حديث توسعه نيافتگي مازندران بر سر زبان ها نباشد.
كارشناسان امر تجديدنظر در سندهاي توسعه مازندران كه تاكنون تدوين شده را اجتناب ناپذير دانسته و تاكيد دارند قاب توسعه مازندران با در نظر داشتن سه محور كشاورزي، گردشگري و صنعتي قابل مشاهده است.
مازندران امروز به عنوان يكي از مناطق مهم كشور مي تواند با برنامه ريزي مدون در سه حوزه ياد شده فرهنگ سرمايه گذاري را در اين حوزه ها نهادينه كند چراكه راه توسعه اين استان در گرو حضور جدي بخش خصوصي است.
البته بايد يادآور شد كه در اين فرايند مشاركت و همراهي مردم براي نهادينه كردن فرهنگ توسعه بسيار مهم مي باشد.
با اين توصيف درعصر مديريت دانايي كه بر حول محور خلاقيت دانايي مي گردد حكم مي كند كه قطار توسعه مازندران همزمان با سه محور يادشده به مقصود برسد.
در هر حال - توسعه توام با محوريت كشاورزي، گردشگري و صنعت راه نجات امروز مازندران است كه براي تحقق اين راهبرد بايد بدور از شعار زدگي، چالش ها و ظرفيت هاي موجود را شناسايي و براي آن راهكار علمي و عملي كوتاه مدت، مدت مدت و طولاني مدت ارايه كرد.
در اين راستا آنچه كه مهم بوده اين است كه جهت گيري مسوولان امر بايد در جهت رفع موانع سرمايه گذاري و رشد اقتصادي و برنامه ريزي در حوزه هاي ياد شده بهبود يابد.
استاندار مازندران گفت كه وفاق و همدلي و عزم جامع براي توسعه استان در تمام سطوح مسوولان وجود دارد و استفاده از اين عزم براي حمايت از سرمايه گذاران و رفع چالش ها و موانع پيش رو آينده روشني را رقم مي زند.
* خبرنگار ايرنا مازندران