ثبت ملي سه اثر ناملموس استان يزد

محسن ذاكري نيا روز شنبه در گفت و گو با ايرنا افزود: در كميته تخصصي ثبت ميراث فرهنگي ناملموس كه روز چهارشنبه 25 شهريور در سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري برگزار شد 19 اثر ميراث ناملموس به ثبت رسيد كه از اين تعداد سه اثر مربوط به استان يزد بود.
وي درباره وضعيت آثار ناملموس ثبت شده استان يزد اظهار كرد: تا پايان سال قبل در مجموع 29اثر ثبت شده در اين بخش داشتيم كه 13 اثر صنايع دستي و مابقي مربوط به مراسم هاي ملي و مذهبي در حال فراموشي بود.
سرپرست معاونت صنايع دستي اداره كل ميراث فرهنگي استان افزود: با آثار جديد تعداد صنايع دستي به 14 مورد و مراسم هاي ثبت شده به 18مورد رسيده و در واقع هم اكنون 32 اثر از استان يزد در ميان آثار ناملموس كشور قرار دارد.
ذاكري نيا درباره رشته كاربافي ميبد گفت: اين هنر دستي به شكل هاي مختلفي در سراسر استان (مثلاً در اردكان به عنوان حوله بافي) كار مي شود؛ شال، بقچه (تكه دوزي)، روسري و سفره نيز از انواع ديگر كاربافي در يزد است كه هركدام به صورت جداگانه قابليت ثبت شدن را دارند .
وي رشته كاربافي ميبد را از جمله رشته هاي نساجي سنتي استان يزد برشمرد و افزود: اين هنر در يزد قدمتي طولاني دارد كه در قديم الايام مواد اوليه هم آن كه نخ پنبه اي است در استان يزد توليد مي شده است.
سرپرست معاونت صنايع دستي اداره كل ميراث فرهنگي استان يزد تصريح كرد: اين رشته كهن در شهر ميبد براي مدتي منسوخ شده بود كه در طول يكسال گذشته با تلاش ميراث فرهنگي احيا شده و اكنون بيش از 200 دستگاه توليد كاربافي در استان مشغول به كار است.
به گفته دهقان پروژه كاربافي ميبد از سوي پايگاه پژوهشي اين شهر تاريخي تهيه و با همكاري اين معاونت و واحد ثبت آثار استان به ثبت رسيد.
اين مسئول درباره مراسم شاه حسن و شاه حسين شهرستان ميبد گفت: اين مراسم در گروه عادت ها و رسم هاي اجتماعي، آيين ها و جشن ها به عنوان سنتي ترين مراسمي كه در دهه اول محرم در هسته تاريخي شهر كهن ميبد (محدوده داخل حصار) برگزار مي شود به ثبت رسيد.
وي در توضيح اين مراسم اظهار كرد: در برگزاري اين مراسم، سادات محل حضور فعال و اولويت ويژه اي دارند. اين مراسم در گذشته محدود به اهالي محلات بالا و پايين و كوچك و در قرون اخير محله بشنيغان نيز به آن پيوسته است ولي اكنون چند سالي است كه با پديدآمدن محلات جديد، هم تغييراتي در آن رخ داده و هم با مشاركت ساير اهالي و علاقمندان شهر برگزار مي شود كه اين مراسم همزمان از محلات مختلف آغاز و همه در ميدان يا حسينيه 'سيدقنبر' به هم مي پيوندند.
سرپرست معاونت صنايع دستي اداره كل ميراث فرهنگي افزود: هيأت قديمي ميبد (شاه حسن شاه حسين) است كه از قدمت و اصالت بالايي برخوردار است و هنوز به همان سبك سنتي اجرا مي شود.
وي يادآور شد: هر چند اجراي اين مراسم هنوز نيز هر ساله در دهه اول محرم به صورت زنده برپا مي شود، اما با پير شدن افراد مسن و فوت آنها اصالت مراسم و تداوم آن تهديد مي شود و برخي جزئيات آن از حافظه تاريخي مردم در حال فراموشي است از اين رو لازم بود تا اين آيين مذهبي به ثبت برسد.
ذاكري نيا ادامه داد: اين مراسم فقط در دهه اول محرم و در طول اين 10 شب اجرا مي شود و طبق گفته بزرگان اشعار شب عاشورا و اشعار دسته 'شاه حسن، شاه حسين' متعلق به محتشم كاشاني است.
وي گفت: سومين اثر يعني مراسم آييني 'شدّه بندي و شدّه گرداني ' مربوط به اردكان كه در فهرست آثار ناملموس كشور به ثبت رسيد.
در اين مراسم در يكي از روزهاي دهه اول محرم ، طي يك مراسم خاص، عزاداران پارچه هايي را كه نذر كرده اند براي بستن به حسينيه آورده و اين پارچه ها را بر روي سازه مدوري كه بر روي يك پايه چوبي بلند استوار است نصب مي كنند.
پس از آماده سازي در مراسم ديگري به نام شدّه برداري و شدّه گرداني ، شدّه مهيا شده توسط جوانان محل برداشته مي شود.
مراسم روز عاشورا در تفت، خنچه برون ، زيلوبافي ميبد، رشته جنته بافي ابركوه ، سفالگري ميبد ، آيين نخل برداري ، آيين هاي ازدواج در يزد ، مهارت پخت نان در يزد ، مهارت دوخت پوشاك سنتي در يزد ، موسيقي سنتي در يزد ، مراسم سنگ زني (جعجغه زني) ، رشته احرام بافي ، موسيقي مراسم محرم ابركوه ، مراسم پيشواز محرم در ندوشن ، علم گرداني روستاي طرزجان ، مهارت و فن تهيه حلوا ارده اردكان ، فن و تكنيك زنجيرسازي اردكان ، آيين نخل بندي و نخل گرداني ندوشن ، فن و هنر چاقوسازي مهريز ، فن تركه بافي مهريز ،آيين نخل برداري مهرجرد ميبد ، فن و تكنيك گيوه دوزي ابركوه ، فن و تكنيك قفل سازي ابركوه ، فن آوري ساخت بادگير در ايران (ملي ) و فن حصيربافي از جمله آثار ثبت شده استان يزد در فهرست آثار ناملموس ايران است.
فهرست آثار ملّي ايران ( ميراث فرهنگي ناملموس)كه معرف و نيازمند پاسداري فوري است سال 1393 از سوي دفتر ثبت آثار و حفظ و احياء ميراث معنوي و طبيعي سازمان ميراث فرهنگي صنايع دستي و گردشگري ارائه شده است.
دفتر ثبت آثار و حفظ و احياي ميراث معنوي و طبيعي، بر اساس شرح وظايف ابلاغي و در اجراي مفاد كنوانسيون پاسداري از ميراث فرهنگي ناملموس يونسكو (2003) در اجراي مفاد آيين نامه اجرايي قانون الحاق جمهوري اسلامي ايران به كنوانسيون مذكور متولي تدوين دستورالعمل و بخشنامه در خصوص پاسداري از ميراث فرهنگي ناملموس شامل: شناسايي و تعيين مصاديق ميراث در ايران، مستندسازي و سياهه برداري، اقدامات لازم براي حفظ ميراث از جمله ثبت ملي آن، معرفي منتخب آثار ثبت و تأييد شده به يونسكو براي ثبت جهاني در فهرست هاي بين‌المللي، احيا و معرفي و توسعه و ترويج اين عناصر است.
استان يزد يكهزار و 600 اثر تاريخي ثبت شده غير منقول و 600 بناي تاريخي ثبت شده ملي دارد كه ميزبان گردشگران داخلي و خارجي است.
اين استان 2270 هكتار بافت تاريخي دارد كه شهر يزد به عنوان نخستين شهر خشت خام و دومين شهر تاريخي جهان داراي بافت تاريخي به مساحت عرصه 743 هكتار و مساحت حريم پنج هزار هكتار در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده است.ك/3
1968/ 6197